Gerçekten Einstein Türkiye’ye iş başvurusunda bulundu mu?

Tarihin BuÄŸulu Aynası: Efsaneler Çökerken

A Haber’de yayınlanan Eski Defterler adlı tarih programından ve Star’daki haftalık yazılarından birçok kiÅŸinin tanıdığı, Sabancı Üniversitesi tarih profesörlerinden Cemil Koçak, akademik tarihçiliÄŸi popüler üslupla en iyi harmanlayan tarihçilerden biri. Daha çok Osmanlı son dönemi ile Cumhuriyet dönemini ele alan konular ve problematiklerle uÄŸraÅŸan Koçak, “yazdıklarıyla resmî tarihin gözlerden ırak tutmaya çalıştığı geçmiÅŸin karanlıkta bırak(tır)ılmış noktalarına ışık tutmaya çalıştığını” ifade ediyor. Koçak’ın sürükleyici üslubu ve tatmin edici delilleriyle bunu layıkıyla yaptığı söylenebilir.

TimaÅŸ, Koçak’ın Star’da yayınlanan haftalık tarih yazılarından bir seçki yaparak geçtiÄŸimiz Ocak ayında neÅŸretti. “Tarihin BuÄŸulu Aynası: Efsaneler Çökerken” adlı kitaptaki yazılar, tematik olarak yeniden düzenlenmiÅŸ ve kimi ufak ÅŸeklî deÄŸiÅŸiklikler yapılmış. Kitapta; Çanakkale Muharebeleri, Milli Mücadele, Tek Parti Dönemi ve Menderesli yıllara dair 10 ana baÅŸlıkta 42 yazı yer alıyor. Dersim’deki katliamın ve sürgünün nasıl planlı bir hareket olduÄŸu, “öte âlemden” seslenen Mustafa Kemal’in mesajları, Karabekir’in yakılan anıları, Mustafa Kemal’le Ä°nönü’nün yollarının ayrılmasının hikayesi gibi, birbirinden ilginç yazılar, yakın dönem tarih meraklılarının dikkatlerine sunuluyor.

Einstein’ın Mektubu 

Kitaptaki ilginç yazılardan bir diÄŸeri, Einstein’ın iÅŸ baÅŸvurusunda bulunmak üzere Türkiye’ye gönderdiÄŸi mektupla ilgili kaleme alınmış. Einstein böyle bir mektup göndermiÅŸ miydi ve gerçekten de iddia edildiÄŸi gibi Türkiye’de çalışmak için kendisine izin verilmesini mi istiyordu? Böyle bir mektubun gerçekten mevcut olduÄŸunu ifade eden yazar, mektubun hikayesinin ise yaygın söylemden tamamen farklı olduÄŸunu ekliyor. Albert Einstein, baÅŸkanlığını yaptığı kuruluÅŸ adına BaÅŸbakanlığa gönderdiÄŸi mektupta, kendisinin deÄŸil, isimleri belirtilen kiÅŸilerin çalışmalarının uygun olup olmadığını sormaktaydı. Türk makamları ise teklifi nazikçe reddetmiÅŸlerdir. Verilen cevapta, kısa bir süre önce Türkiye’de kırka yakın yabancı bilim adamı ve doktorun istihdam edildiÄŸi ve daha fazlasının kabulüne imkan olmadığı belirtilmiÅŸ ve mezkur talep kabul edilmemiÅŸtir.

Kitapta dikkatimizi çeken bir diÄŸer husus, ele alınan meseleye dair birçok arÅŸiv vesikasının yazılara ilave edilmiÅŸ olması. Mesela bunlardan birini, Einstein’ın gönderdiÄŸi mektubun tercümesini, aÅŸağıya ekledik. Yakın tarihe merak duyanların ve bu dönem tarihi ile ilgili akademik çalışmalar yapanların kitaba göz atması faydalı olacaktır.

Einstein’ın Sami Günzberg Tavassutuyla GönderdiÄŸi Ä°ngilizce Mektubun Tercümesi

Kaynak: Cemil Koçak, Tarihin BuÄŸulu Aynası: Efsaneler Çökerken, TimaÅŸ, Ä°stanbul 2013, s. 27.

Kitapta ele alınan bazı konu başlıkları şunlar:

* Einstein Türkiye’ye iÅŸ baÅŸvurusunda bulundu mu?

* “Öte âlemden” seslenen Mustafa Kemal’in mesajları

* Cumhuriyet kopuÅŸ mu, süreklilik mi?

* Che neden Kemalist olmak zorunda?

* Millî Mücadele ne zaman baÅŸladı?

* Misâkı Millî sınırları efsanesi

* Nutuk ve tarihsel gerçeklik

* TeÅŸkilâtı Mahsusa’nın görünmeyen yönleri

* II. Abdülhamid’in mirasına ne oldu?

* Atatürk’le Ä°nönü’nün yolları neden ve nasıl ayrıldı?

* 11 Kasım 1938’e giden yol

* Ä°kinci Cumhuriyet kimin eseridir?

Cemil Koçak, Tarihin BuÄŸulu Aynası: Efsaneler Çökerken, TimaÅŸ, Ä°stanbul 2013.