Müslümanların parayla ilişkisi nasıl olmalı?

Paranın güç demek olduÄŸu günümüzde, biz Müslümanların parayla, parayı elde etmeyle ve parayı yönetmekle ilgili ciddi sıkıntıları olduÄŸunu belki dünya âlem biliyor da bir biz bilmiyor gibiyiz. O kadar rahatız bu konuda ve mevcut sisteme o kadar teslim etmiÅŸiz kendimizi. Bu konuda düÅŸünmeyi bile ihmal edip inancımıza uygun bir ekonomik sistem kurma çabalarını da durmadan erteliyoruz sanki.

Oysa biliyoruz ki, rızkımızın helal kazanılması ve helal kazanılanın da helal bir ÅŸekilde tüketilmesi gerek. Bunu yapmayan bir insanın, Rahman olan Allah’ın rızasını kazanmayı umması ham hayalden öte geçebilir mi hiç?

Haramla dolan mide hayır işleyemez

Haramla dolan bir midenin hayır iÅŸler yapacağını düÅŸünmenin saflık olduÄŸunu anlatıyor bize Kitabımız ve Sevgili Önderimiz.

O yüzden helalin peÅŸinden koÅŸmalı, bu helali buluncaya kadar da bu koÅŸuyu sürdürmeliyiz.  Bu iÅŸin ÅŸakası yok, biz bunu yapmakla mükellefiz. Bilinmeli ki bunu biz yapmazsak bizim yerimize Londra yapar, New York yapar, Moskova yapar. Onlar yapar ama malumdur ki yaptıkları ÅŸeyler kendi iyiliklerine ve fakat bizim kötülüÄŸümüze sonuçlar doÄŸurur. Zaten onların kurduÄŸu bir dünyada yaşıyoruz ve bu dünyanın ne halde olduÄŸunu da görüyoruz.

Para, güç demektir

Parayı ve gücü elde etme konusu, Müslümanların ciddi olarak kafa yorması gereken bir konu. Batılının bizi yıllarca “Dünya senin neyine, sen ahiretine bak!” kandırmacasına kanmamalıyız artık. Unutmamalıyız ki Müslümanın dünyayı cennete çevirmek gibi bir mükellefiyeti var. Bu mükellefiyetin gereÄŸini yapmak gerek ve bu da güçle olan bir ÅŸey.

Yine de iyimser olmamızı gerektirecek bazı ÅŸeyler var. Parayı meÅŸru yollardan elde etme konusuna kafa yoranların varlığı, iyimser olmamıza yeter en azından. Avni Günaydın, bu konuya kafa yoranlardan biri.

Ä°slami Finansman Yöntemleri ve Sukuk Avni Günaydın’ın yüksek lisans tezi. Almanya merkezli LAMBERT Yayınlarından çıkan bu kitabı deÄŸerli kılan husus, Avni Günaydın’ın tezini yılların hayat tecrübesini ve yılların mesleki birikimini kullanarak yazmış olması. Bir katılım bankasında yöneticilikten emekli olan Avni Günaydın’ın, emeklilikten hemen önceki yıllarda baÅŸladığı yüksek lisans tezinin hasılası bu kitap.

Sakin ve saÄŸlam bir kafanın, yılların verdiÄŸi gözlem ve deneyimin ürünü olduÄŸu için ayrıca önemli.

Ä°slam, helal ve meÅŸru çözümler sunmuÅŸtur

Kitap baÅŸtan sona okunduÄŸunda, Ä°slam’ın her türlü ekonomik soruna meÅŸru çözümler önerdiÄŸini müÅŸahede ediyoruz toplamda. Sermaye temin etmekten tutun da ortaklık çeÅŸitlerine, mülk edinmeden deÄŸerli kâğıtların ihracına kadar her ekonomik faaliyeti, kafada soru iÅŸareti kalmamacasına düzenlemiÅŸ dinimiz.

Bu alanda dünyanın her yerinde yapılan faaliyetlerden örneklerle desteklenen bu kitap, üç ana bölümden oluÅŸuyor: 1. Ä°slam’da Finansman ve Finansman Araçları, 2. Menkul Kıymet, 3. Menkul Kıymet Olarak Sukuk.

Kitabın “Önsöz”ünde yer alan bir cümleyi özellikle buraya almak isterim. Bu cümle, içinde bulunduÄŸumuz hali güzel özetliyor çünkü: “Son birkaç asırdır zulmedenlerin sesi o kadar baskın çıkıyor ki mazlumlar maruz kaldıkları zulme ilaveten bir de suçlu konumunda olmanın ezikliÄŸini de yaşıyor.” (age. s. XI)

Finansman yöntemlerine baktığımızda, Ä°slam’ın gülümseyen yüzünü hemen görüyoruz. Kitabın “Ä°slam’da Finansman Yöntemleri” baÅŸlıklı bölümünde, Ä°slam’da finansman yöntemlerinin ikiye ayrıldığına dikkat çekildikten sonra ilk finansman yöntemi “Maddi Menfaat Beklemeksizin Uygulanan Finansman Yöntemleri” adını taşıyor. Bu, bizim ihtiyacımız olan duruÅŸ. Bu, çıkar beklemeden de bir ÅŸeyler yapılması gerektiÄŸini ve Allah’ın rızasının en çok burada aranması gerektiÄŸini bildiren bir duruÅŸ aynı zamanda.

Ekonomisine bakarak Ä°slam’a teslim olunur

Günümüzde bu yöntemi uygulayan var mı, yok mu bilmiyoruz belki ama inancımızın bunu vazettiÄŸini görmek bile baÅŸlı başına önemli, baÅŸlı başına umut verici ve bu dine teslim olmak için de çok önemli bir karine.

Kitabın sayfalarında ilerledikçe, Ä°slam’ın insanın ekonomik hayatını rahatlatmak, onun helal kazanmasını saÄŸlamak için nasıl imkânlar saÄŸladığını görmek insanı hem ÅŸaşırtıyor hem de rahatlatıyor. Åžunu desem hata etmem sanırım: GiriÅŸimci ruhu olanların ufkunu açacak kadar, onların farklı, bakir ve meÅŸru biçimde kazanmalarını saÄŸlayacak kadar çok ve çeÅŸitli ekonomik modeller ve yöntemler var Ä°slam’ın ekonomi dünyasında. “AÄŸaç Dikip YetiÅŸtirme Ortaklığı”, “BaÄŸ-Bahçe Ortaklığı”, “Ä°tibar Åžirketi”… bunlardan bazıları.

DiÄŸer ÅŸirketlerin içerikleri adlarından yola çıkılarak az çok anlaşılsa da Ä°tibar Åžirketi’nin ne olduÄŸuna dair biraz bilgi vermek gerek sanırım. Avni Günaydın kitapta bu ÅŸirketi “Bu ÅŸirkette ortakların nakit sermayesi olmayıp ortakların ticari itibarlarıyla, vadeli olarak satın aldıkları varlıklarla ÅŸirket sermayesi oluÅŸturulmuÅŸtur. Her bir ortağın sorumluluÄŸu, yüklenilen borçla orantılı olup kâr paylaşımı ÅŸirketin kuruluÅŸ aÅŸamasında farklı nispetlerde belirlenebilir. Fakat zarar edilmesi durumunda her bir ortak sermayesi oranında zarara katlanmak zorundadır.” cümleleriyle anlatıyor (age. s10).

Müslüman giriÅŸimciler harekete geçmeli artık

Kitapta okuduÄŸumuz her bir sayfanın ufuk açıcı olduÄŸunu söylemek yanlış olmaz. Kitabı okuyup konu hakkında bilgi sahibi oldukça Ä°slam’ın insanları sömürmeyi deÄŸil de rahatlatmayı amaçlayan bir sistem kurduÄŸunu satır satır idrak ediyor insan.

Kapitalist sistemin bizi nasıl kuÅŸattığını, kendisini nasıl vazgeçilmez kıldığını bu kitabı okuyup bitirdikten sonra daha iyi anlıyoruz. Ä°ÅŸin aslı, inancımız bir sistem kurmuÅŸ. Dünyanın çeÅŸitli bölgelerindeki âlimler de ekonomik konulara kafa yorup çaÄŸa uygun çözümler üretmiÅŸ. Yani yol belli, yolda gidilecek araç da hazır; iÅŸ, yolcunun o yolu talep etmesinde. Ä°nançlı giriÅŸimcimiz o yolu talep etmediÄŸi sürece, Avni Günaydın’ın da dediÄŸi üzere “…de suçlu konumunda olmanın ezikliÄŸini” yaÅŸamaya mahkûmuz.

Ahmet Serin/Dünyabizim