Sosyal Medya

Kürsü

İsmail Kılıçarslan- İmam Maturidi’den ideolojik önder çıkarmak

20-10-2018 07:34

İsmail Kılıçarslan- Yeni Şafak


Åžu ara tiyatro iÅŸleriyle de meÅŸgul olduÄŸum için sevgili dostum Yusuf Genç’ten bir oyun yazmasını rica ettim. Türkiye’de çok karşılığı olmayan metin ya da anlatı tiyatrosu tarzında sahneye koydurmak istediÄŸim bu oyunun adı “Türkler Neden Yapıldı?” olacak inÅŸallah.
 
“Tükler Neden Yapıldı?” sorusu benim için ÅŸu anlama geliyor: Türklere millet karakterini kimler kazandırdı? Tarihsel olarak Türklerin zihnini, hareket tarzını, reflekslerini kim üretip inceltti?
 
Bu sorulara herkes kendi meÅŸrebince cevaplar verebilir tabii. Ancak hakkaniyetli davranılırsa bu listelerin her birinde ortak isimlerin yer alması zaruridir. Ä°mam Maturidi ise bu listenin ortalarında falan deÄŸil, tam başında yer alır. Zira nasıl düÅŸüneceÄŸimizi, nasıl hareket edeceÄŸimizi, olaylara nasıl tepki vereceÄŸimizi yani temel olarak zihnimizi büyük oranda belirleyen adamın adıdır Ä°mam Maturidi. Bu yanıyla da biz Türkler için “dip ata” sayılması son derece normaldir.
 
Daha önce epeyce yazdım, bir kez daha yazayım. Maturidilik meselesini “tarihsel” bir mesele zannetmek ve HanefiliÄŸi Maturidi’likten ayrı bir ÅŸey olarak kodlamak iki büyük tehlikedir. Türk’sen Maturidi’sindir ve Maturidi isen Hanefi’sindir.
 
Ben dört ana baÅŸlıkta toplamaya yatkınım Ä°mam Maturidi’nin bize yaptığı zihinsel müdahaleleri. Birincisi akıl-nakil dengesini adaletli ÅŸekilde kurmak, ikincisi kâfire karşı koyma cesareti, üçüncüsü açık iletiÅŸim modeli ve dördüncüsü de etkileÅŸime açık olmak.
 
ÖrneÄŸin Türklerin fethettikleri “kale ÅŸehir”leri derhal “açık ÅŸehir” haline getirmeleri tam bir Maturidi zihin örneÄŸidir. Çünkü içe kapanmak deÄŸil dışa açılmak, etkilere kapalı olmak deÄŸil hem etkilemeye hem de etkilenmeye açıklık bunu gerektirir.
 
Ä°mam Maturidi’nin bilgi türleri hiyerarÅŸisi ve insanlığın ortak bilgi birikimini bu hiyerarÅŸinin üstüne yerleÅŸtirmesi bile baÅŸlı başına biz Türklerin karakterini belirleyen bir unsurdur.
 
Şimdi burada bir duralım.
 
Ä°mam Maturidi’yi önemsemek benim için son derece normal bir hadisedir. Ä°mam Maturidi’nin “Türk aklı” üzerindeki etkilerini araÅŸtırıp gözlemlemek de öyle. Daha da ileri gideyim. Maturidi zihnin Åžii zihinden, Vahhabi zihinden, neoselefi zihinden, hatta EÅŸari zihinden hangi bakımlardan ayrıldığını da araÅŸtırmak normaldir. Mesela “trajedi odaklı Mesihyanik Åžii aklı versus bilgi odaklı Maturidi aklı” konusunda bir kitap yazılsa yutarak okurum. “Maturidi ve Vahhabi ekollerinin teknolojiye bakışı” makalesini büyük bir özlemle bekliyorum mesela.
 
Fakat burada da bir duralım.
 
Bir vakittir Türkiye’de tuhaf, deÄŸiÅŸik bir hal var Ä°mam Maturidi ile ilgili. Sanki Ä°mam Maturidi bir mezhep imamı, büyük bir kelâmcı, ÅŸahane bir müfessir, mühim bir düÅŸünür deÄŸilmiÅŸ de sadece bir “ideolojik önder” imiÅŸ gibi ele alınıyor kimi isimler ve çevreler tarafından.
 
Bu ele alınışta anahtar kelimeler “akıl ve akılcılık” oluyor. Tamam, elbette akla alan açma bakımından en cömert anlayış Maturidi anlayıştır, ona ÅŸüphe yok. Ancak Ä°mam Maturidi “nakil” konusunda da tavizsizdir. Hele ÅŸer’î meselelerde “sıfır tolerans” biridir. Åžeriatçıdır yani. Ne nakli küçük görür ne fıkhı aÅŸağılar ne de toplumsal düzen konusunda Ä°slâm’dan ayrı bir hayal kurar.
 
Dolayısıyla “efendim Ä°mam Maturidi akılcıydı, bu nakilcilik berbat bir ÅŸeydir zaten” gibi tartışma konuları açmak isteyen birileri aziz Ä°mamımız üzerinden bir tür dolap çevirmektedirler.
 
Yaptığım okumalardan ÅŸu kadarına aklım eriyor. Hem akılcı hem de nakilci yaklaşımın içinde barındırdığı tehlikeleri “mıntıka temizliÄŸi” yaparak bertaraf etmiÅŸ bir isim Ä°mam Maturidi. Sert nakilciliÄŸi ne derece eleÅŸtiriyorsa sert akılcılığı da o derece eleÅŸtiriyor. Dehriye’ye de, Mutezile’ye de, Hariciyye’ye de ayar üstüne ayar veriyor.
 
O sebeple, bugün Kur’ân Ä°slâm’ı, Türk-Ä°slâm sentezi, modernist akım falan gibi bir takım oluÅŸumların Ä°mam Maturidi’yi bir “ideolojik önder” gibi kodlayıp Ä°mam’ı kendi çarpıklıklarına alet etmeye çalışmaları aslında bu çevrelerin bizim zihinsel DNA’mızla oynama çabalarından baÅŸka bir ÅŸey deÄŸildir.
 
Hele hele Reisicumhur’un Maturidi türbesi önünde verdiÄŸi fotoÄŸrafın altına “Türklerin bin yıllık EÅŸari devlet geleneÄŸi yıkıldı” yavesini iliÅŸtiren adamlar Ä°mam Maturidi üzerinden yeni bir asabiyet denemeye kalkmaktadırlar ki bu sadece Sünni, Hanefi ve Maturidi bir tavır olmaması bakımından “MaturidiliÄŸi inkâr” anlamına gelir, baÅŸka bir ÅŸey deÄŸil.
 
Yeri gelmiÅŸken tekrarda fayda var. Bir ÅŸeyin deÄŸerini araÅŸtırmak, künhüne vakıf olmaya çabalamak çok iyi bir ÅŸeydir. Ancak bir ÅŸeyin deÄŸerini araÅŸtırırken bir baÅŸka ÅŸeyi deÄŸersizleÅŸtirmeye çalışmak, hele bunu bir operasyona döndürme çabası ise kötü niyet deÄŸilse ahmaklıktır.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.