Sosyal Medya

Kürsü

Enflasyon rakamları gerçeği yansıtıyor mu?

09-10-2018 06:32

Ä°brahim Kahveci- Karar


Son bir yılda fiyatlar yüzde 24,52 oranında arttı.
 
Geçen yıl Eylül ayında 100 TL olan bir ürünün fiyatı, tüketim ağırlığına göre bu yıl Eylül ayında 124,52 TL’ye yükseldi.
 
Fiyat artışlarında safi oran alınmıyor. O artışın harcama içindeki ağırlığı ile orantılanılarak enflasyon hesaplanıyor.
 
ÖrneÄŸin Karpuz fiyatı Eylül 2017-Eylül 2018 tarihlerinde yüzde 120,3 artıyor. Domates fiyatı ise aynı aylar arasında yüzde 109,11 artış gösteriyor. Ama domatesin tüketim ağırlığı karpuzun yaklaşık 4 katı düzeyinde. Bu nedenle yüzde 24,52 enflasyonun 0,882’si domatesten, 0,254’lük kısmı da karpuzdan geliyor.
 
Kısaca fiyat artışı çarpı tüketim ağırlığı ile bizi geçim derdine düÅŸüren ürünleri bulmaya çalışacağız.
 
Küsuratlar nedeniyle bazı küçük sapma dışında olayı ÅŸu ÅŸekilde izah edelim.
 
Son bir yılda en yüksek fiyat artışı %37,28 ila “ev eÅŸyasında” yaÅŸanıyor. Ama ev eÅŸyasının ağırlığı nedeniyle yüzde 24,52’likenflasyonun 2,86’sı buradan geliyor.
 
Ä°kinci sırada %36,61 artışla “ulaÅŸtırma” geliyor. UlaÅŸtırma sektörünün tüketim ağırlığı da yüksek olduÄŸundan zaten enflasyonu da en fazla 6,40 ile burası etkiliyor.
 
Üçüncü sıraya daha düÅŸük fiyat artışına raÄŸmen enflasyona etkisi nedeniyle gıdayı alıyoruz. Gıda fiyatları %27,70 artarken, 24,52’lik enflasyonun 6,38’lik kısmını oluÅŸturuyor.
 
Ve dördüncü sıraya %21,84 fiyat artışı ile enflasyonun 3,24’lük kısmını oluÅŸturan konut sektörünü alıyoruz.
 
Ürün bazında gıda sektöründe etkisi 1,0 puanın üzerinde ürün bulunmuyor. Ama ilk sırada %109,11 artış gösteren domates yer alıyor.
 
Onu yüzde 18,23 artışla ekmek takip ediyor. Yumurta ise yüzde 54,29 artışla üçüncü sırada. Patates ise yüzde 60,79 ile dördüncü sırada yer alırken, karpuz yüzde 120,3 ile beÅŸinci sırada yer alıyor.
 
Gıda sektöründe enflasyonu etkileyen diÄŸer ürünler ise ÅŸu ÅŸekilde; Salatalık %81,71 - Tavuk eti %24,52 - Süt %31,42 - Beyaz Peynir %23,79 - YoÄŸurt %28,63 - Kuru SoÄŸan %70,09 - Kuzu eti %15,76 - Tereyağı %32,21 - Salça %70,23 - Ayçiçek Yağı %20,32 - Patlıcan %58,08.
 
Bu saydığımız ürünlerin fiyat artış etkisi 3,91 puan etmektedir. Ya da ÅŸöyle ifade edelim: EÄŸer gıda sektöründe yukarıda saydığımız ürünlerin fiyat artışı sıfır olsaydı, ülkemizde toplam enflasyon 24,52 deÄŸil -3,91 yaptığımızda 20,61 olacaktı.
 
UlaÅŸtırma sektöründe ise fiyat artışının temel nedeni otomobil fiyatlarındaki artış olmuÅŸtur. Dizel otomobil fiyat artışı %61,15 ila benzinli otomobil fiyat artışı %57,17 enflasyonda 3,925 puan artışa yol açmıştır.
 
Yukarıdaki gıda ürünleri gibi hesap yaparsak; otomobil fiyatları artmasaydı enflasyon 24,52-3,925=20,60 olacaktı.
 
Ya da ÅŸöyle devam edelim: Yukarıda saydığımız gıda ürünleri ve otomobil fiyatları artmasaydı enflasyonumuz 24,52 -3,91-3,925=16,69 olacaktı.
 
Fakat ulaÅŸtırma sektörü o kadar dar ürünler ki, mesela araç yakıtları bile enflasyonu 1,66 puan artırmış durumda. Zaten ülke enflasyonunda ilk sırada ulaÅŸtırma sektöründeki fiyat artışları etkili olmuÅŸ durumda.
 
Konut sektöründe ise ana sorun %33,05 artışla elektrik faturasından geliyor. Ä°kinci sırada ise %10,98 artışla kira ödemesi yer almaktadır. Ama bu kış %49,95 artış gösteren kömür ücreti galiba çok can sıkacak. Buna bir de doÄŸalgaz ücreti eklendiÄŸinde bu kış ısınma epey zor gibi görülüyor. Pencereleri yenileyelim derseniz PVC fiyat artışı da yüzde 57,76 ile daha önde yer alıyor.
 
Ürün bazında bu faslı kapatarak genel izlenimle bazı noktaları verelim.
 
Ülkemizde yaÅŸanan fiyat artışının temelinde kur etkisi görülmektedir. Bu nedenle enflasyonda temel mücadelede hedef kurları düÅŸürücü önlemler olmalıdır.
 
Ama özellikle tarımda ve ev eÅŸyasında da görüldüÄŸü gibi bir ticari sistem aksaması da nerede ise “ben buradayım” diye çözüm bekliyor. Üreticide çok ucuz olan bir çok ürünün satıcıda çok pahalı hale gelmesi, bir an önce temel ticari sistemsel sorunların çözülmesi gerektiÄŸini bize iÅŸaret ediyor.
 
Çözüm modellerini biraz da temel sorunlar üzerinden ele alır ve sorunu sadece talep daralmasına bırakmaz isek, sanırım daha üst bir refah seviyesinde buluÅŸabiliriz. Aksi halde ödenecek fatura çok daha ağır olacaktır.
 
Umarım bugün açıklanacak paket bu ışıkta bir yerde somut öneriler ile kamuoyunu ikna edecektir.
 
Açıklama: Bir hafta müsaade.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.