Merkez Bankası'ndan 'ihracat' açıklaması!

Merkez Bankasının bir çalışmasında nominal kur oynaklığının ihracatüzerindeki uzun dönem etkisinin oldukça zayıf olduÄŸunun gözlendiÄŸi belirtildi.

TCMB'nin internet sitesinde yer alan ve Selçuk Gül tarafından hazırlanan "Türkiye’de Reel Kur Hareketlerinin Ä°hracat Üzerindeki Asimetrik Etkileri" isimli çalışma metninde, döviz kuru hareketleri ile ticaret, özellikle ihracat, arasındaki iliÅŸkinin zayıflayıp zayıflamadığı sorusunun küresel kriz sonrasında önem kazandığı ifade edildi.

Çalışma Metnini sonuç bölümünde ÅŸöyle denildi:

"Türkiye gibi geliÅŸmekte olan ülkeler için ihracatın temel belirleyicilerine tepkiselliÄŸinin güncel verilerle yeniden saptanması önem arz etmektedir. GeçmiÅŸ çalışmalarda, reel döviz kuru ve gelir kaynaklı dış talebin ihracat üzerine etkileri genellikle toplam veri ile ele alınmakta, ülke düzeyindeki çalışmalarda ise Türk lirasının deÄŸer kazandığı ve deÄŸer kaybettiÄŸi dönemlerin birbirleriyle simetrik etkilere sahip oldukları varsayılmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, Türk lirasındaki reel deÄŸer deÄŸiÅŸikliklerinin ihracata etkilerini daha fazla deÄŸiÅŸkenliÄŸe imkân tanıyan ülke düzeyinde veriyle ve asimetrik bir bakış açısıyla ele almaktır.

Bulgular, reel kur hareketlerin ihracat üzerindeki etkisini ortaya koymada, toplam veri seti yerine daha fazla deÄŸiÅŸkenlik sunan ülke düzeyinde veri seti kullanılması gerektiÄŸine iÅŸaret etmektedir. Toplam veriyle yapılan geçmiÅŸ çalışmalar, reel döviz kuru deÄŸiÅŸimlerinin ihracat üzerindeki anlamlı etkisini saptamakta güçlük çekmektedir. Bu çalışmada elde edilen temel çıkarım, reel döviz kuru deÄŸiÅŸimlerinin Türkiye’nin altın hariç ihracatı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkisi olduÄŸu yönündedir. Türkiye’nin altın hariç toplam ihracatının yaklaşık dörtte üçünü yaptığı 48 ülke için kurulan tekil ülke modellerinin ve ülke panelinden elde edilen panel veri modelinin tahminleri, Türkiye’nin ihracat pazarının yaklaşık yarısı için ihracat ile reel kur hareketleri arasında anlamlı iliÅŸkiye iÅŸaret etmektedir.

Dış talebin, Türkiye’nin altın hariç ihracatının en önemli belirleyicisi olduÄŸu yönündeki geçmiÅŸ bulgular teyit edilmektedir.

Bununla birlikte, nominal kur oynaklığının ihracat üzerindeki uzun dönem etkisinin oldukça zayıf olduÄŸu gözlenmektedir.

Çalışmanın diÄŸer önemli çıkarımı ihracatın Türk lirasındaki reel deÄŸer kazancına tepkisinin, Türk lirasındaki reel deÄŸer kaybına tepkisinden daha güçlü olduÄŸu yönündedir. Reel döviz kurunda artış gözlenen dönemlerde gerçekleÅŸen ihracat kayıplarının, reel döviz kurlarının benzer oranda düÅŸmesi durumunda gözlenecek ihracat kazancından daha yüksek olması beklenmektedir. DiÄŸer bir ifadeyle, 
Türk lirasında gözlenen yüzde 1 oranında reel deÄŸer kaybının uzun dönemde ihracatı artırıcı etkisi, Türk lirasında gözlenen yüzde 1 oranında reel deÄŸer kazancının uzun dönemde ihracatı azaltıcı etkisine kıyasla daha zayıftır.

Çalışmada elde edilen sonuçlara dayanılarak bazı politika önerileri yapılabilir. Bunlardan ilki, politika oluÅŸtururken Türkiye’de ihracat ve reel kur iliÅŸkisinin ihracat ortağı olan ülkeye göre deÄŸiÅŸtiÄŸinin ve bu iliÅŸkinin asimetrik olabileceÄŸinin göz önünde bulundurulması gerektiÄŸidir. Toplam altın hariç ihracat reel kur deÄŸiÅŸimlerine tepki verirken, belirli ülkeler için fiyat dışındaki belirleyiciler daha anlamlı olabilmektedir. Bu çerçevede, ihracat teÅŸvikleri genel deÄŸil seçici ve ülke/sektör odaklı planlanmalıdır.

DiÄŸer bir politika önerisi ise, altın hariç ihracat üzerinde ticaret ortaklarının gelirlerindeki deÄŸiÅŸimlerin diÄŸer etkenlerden mutlak anlamda daha güçlü olmasından yola çıkmaktadır. Ülkelere has, sistematik olmayan gelir ÅŸokları dikkate alınarak, ihracat pazarlarındaki çeÅŸitliliÄŸin artırılması teÅŸvik edilmelidir."