Modern çağın yersiz yurtsuz düşünürü: Edward W. Said

GençliÄŸinde bir ÅŸekilde Amerika'ya gitmiÅŸ, tüccar bir babanın ve Arapçası ÅŸefkatli ama Ä°ngilizcesi resmi bir annenin oÄŸlu olarak Kudüs'te dünyaya gelir. Galler Prensi Edward'dan aldığı ismi dillerin ve dünyaların eÅŸiÄŸinde dolaÅŸacak bir yaÅŸamın ilk göstergesidir.

ÇocukluÄŸu Kudüs yakınlarına yaptıkları bir kaç kısa ziyaret sayılmazsa büyük ölçüde Kahire'de geçer. Filistin-Ä°srail geriliminin patlaması ve Ä°srail devletinin kuruluÅŸunda önce Kudüs'ten ayrılan Said doÄŸduÄŸu eve ancak 45 yıl sonra, 1992'de dönecektir.

Ä°lköÄŸrenimini "öÄŸretmenlerin mutlaka, öÄŸrencilerin ise ÅŸanslıysalar Ä°ngiliz oldukları" St. George's School'da tamamlar. Kudüs doÄŸumlu, Ä°ngiliz isimli, Amerikan pasaportlu bu tuhaf çocuk okul yıllarında anlattığı hikâyelerle dikkat çeker.

Lise hayatının bir kısmı oyuncu Ömer Åžerif ve Ürdün'ün müstakbel kralı Hüseyin'in sınıf arkadaşı olduÄŸu Victoria College'da geçer. 1950'de yalnızca seçkin öÄŸrencilere tanınan bir hakla liseyi Amerika'daki Northfield Mount Hermon School'da tamamlar.

Özel dikim takım elbiseleri ile kendini akademiye kabul ettirmekte pek zorlanmaz. Princeton Üniversitesi'nde lisans, Harvard Üniversitesi'nde yüksek lisans ve doktora eÄŸitimini tamamlar. 1963'de ömrünün 40 yılını geçireceÄŸi Columbia Üniversitesi'ndeki görevine baÅŸlar.

1966'da ilk kitabı ve aynı zamanda doktora tezi olan Joseph Conrad ve Otobiyografide Kurmaca'yı yayınlar. Polonya göçmeni Ä°ngiliz Yazarın kısa hikâyeleri ve notları üzerine yoÄŸunlaÅŸan bu çalışma, varlığın meskeni olmayan bir edebi dilin varoluÅŸsal imkânlarına odaklanır. 

1975'de karşılaÅŸtırmalı edebiyatın en yetkin örneklerinden biri olan BaÅŸlangıçlar'ı kaleme alır. Metinlere yüklenen mitsel, otoriter veya radikal kimlikleri etkileÅŸimsel bir yorum pratiÄŸi ile aÅŸmaya çalışan kitap, edebi eleÅŸtiriye taze bir baÅŸlangıç olarak kabul edilir. 

Kesintisiz bir akademik yükseliÅŸteyken Ä°srail'in Filistin üzerindeki tahakkümüne karşı tavrı kariyerinde bir dönüm noktası olur. Apolitik göçmen Arap orta sınıfın aksine Filistin davasına karşı angaje olmayan bir siyasal tavır koyar. 1977'de Filistin Ulusal Konseyine seçilir.

Güncel siyasette üstlendiÄŸi aktif rolü büyük fırtınalar koparacak Åžarkiyatçılık (1978) ile entelektüel ortama taşır. DoÄŸunun tarihsel bir öz deÄŸil Batılı kültürel bilinç-dışının bastırdığı ÅŸiddet, irrasyonalite, dejenerasyonu yansıtan söylemsel bir inÅŸa olduÄŸunu ileri sürer.

Orta doÄŸu üzerine kaleme aldığı ilk kitabı Filistin Sorunu'nda Ä°srail'in sert geniÅŸleme politikalarını kamuoyuna duyururken Medya ve Ä°slam'da (1981) Ä°ran devrimi örneÄŸinde medyanın gerçeklerden ziyade paranoya ve fantezileri besleyen bir söylem oluÅŸturduÄŸunu belirtir.

World, the Text, and the Critic'de (1983) müzikal doÄŸaçlama ile yorum pratikleri arasında özgün yakınlıklar keÅŸfederken, Milliyetçilik, Sömürgecilik ve Edebiyat (1988) Yeats ÅŸiirlerindeki bazı temaların post-kolonyal süreçlerdeki güncel karşılıklarını deÄŸerlendirir.

Siyaset, edebiyat ve müzikle iç içe geçmiÅŸ 90'lar Said'in en çok tanınan kamusal entelektüellerden biri oluÅŸuna ev sahipliÄŸi yapar. Oslo görüÅŸmelerine karşı muhalefeti Filistin'de kitaplarının yasaklanmasına neden olur; Arafat ile arası ciddi ÅŸekilde açılır.

Üst düzey bir piyanist olan Said, Müzikal Nakışlar’da müzikal kültürdeki deÄŸiÅŸimleri toplumsal bir paradigma deÄŸiÅŸimi olarak okurken Entelektüel'de iktidarın dışında veya ona angaje olma arasında sıkışan entelektüel kavramına bir açılım kazandırır.

70'lerden itibaren olaÄŸan bir ÅŸüpheli olarak FBI'ın yakın takibindeki Said, Amerika'nın Kosova, Irak, Afganistan'daki politikalarını sert ÅŸekilde eleÅŸtirir. Ä°srailli genç müzisyenlerle kurduÄŸu DoÄŸu Batı Divanı Orkestrası ile dünyanın farklı bölgelerinde konserler verir.

DüÅŸünceyi politik bir sorumlulukla birleÅŸtiren çalışma tarzı ve doÄŸallaÅŸmış kültürel kalıpların altındaki iktidar çekiÅŸmelerini gösteren eserleri ile modern çağın son kamusal entelektüeli olan Edward Said'i saygıyla anıyoruz.

YerleÅŸik kimliklerin marjlarında dolaÅŸan Said'in trajik ve derinlikli hikayesini kendi kaleminden okumak için Yersiz Yurtsuz muazzam bir kaynak.

"Nereye Gitmeliyiz son sınırdan sonra/KuÅŸlar nereye uçmalı son semadan sonra" sorularının cevapları da bu belgeselde:

https://www.youtube.com/watch?time_continue=27&v=CooK_RWMreI