Newton’ın başına elma düştü mü?

“AkÅŸam yemeÄŸinden sonra havanın da biraz ılımasının ardından bahçeye çıktık ve birkaç elma aÄŸacının gölgesinde çaylarımızı yudumladık. Yalnızca o ve ben… Laf arasında bana evvelce yerçekimi mefhumu aklına ilk geldiÄŸi anda da tam olarak aynı durumda olduÄŸunu söyledi. Derin bir düÅŸünceye dalmış bir biçimde otururken kendi kendine bir elmanın yere neden daima dikey bir biçimde alçaldığını sormuÅŸ, elmanın düÅŸüÅŸüne sebep olan ÅŸeyin ne olduÄŸunu düÅŸünmüÅŸ.

Neden yanlamasına veya yukarıya doÄŸru gitmiyordu da daima Dünya’nın merkezine doÄŸru ilerliyordu? Elbette sebep Dünya’nın onu kendisine çekmesiydi. Maddede bir çekim gücü olmalıydı. Dünya’nın çekim gücünün toplamıysa Dünya’nın herhangi bir yanında deÄŸil, tam olarak merkezinde bulunmalıydı.

Bu nedenle mi bu elma dikey bir biçimde veyahut merkeze doÄŸru düÅŸüyordu? EÄŸer bir madde diÄŸerini çekiyorsa bu onun miktarıyla da orantılı olmalıydı. Dolayısıyla Dünya’nın elmayı çektiÄŸi gibi elmanın da dünyayı çektiÄŸini söylemek mümkündü.”

Görsel R. G. Keesing tarafından hazırlanmış bir makaleden alınmıştır. Keesing, görselin King’s College Cambridge’teki Portsmouth Manuscript’te bulunduÄŸunu ifade ediyor.

Woolsthorpe Manor

Woolsthorpe Manor, Ä°ngiltere’de Grantham isimli bir kasabada yer alıyor.

Woolsthorpe Manor’daki o aÄŸaç

Woolsthorpe Manor’daki aÄŸaç “Newton’ın aÄŸacı” mı?

Anlatılar bahsi geçen elmanın Woolsthorpe Manor’daki bir aÄŸaçtan düÅŸtüÄŸünü belirtse de bugün Woolsthorpe Manor’da sergilenen ve yukarıdaki görüntüde yer verilen aÄŸacın gerçekten o aÄŸaç olup olmadığı bir süre tartışılmış.

York Üniversitesi’nden R. G. Keesing’in konuyla ilgili hazırlamış olduÄŸu “The History of Newton’s Apple Tree” baÅŸlıklı makale bu konuda oldukça aydınlatıcı.

Keesing makalesinde bu konuya iliÅŸkin 18. yüzyılın baÅŸlarında ortaya çıkmış, belirli bir aÄŸaca iÅŸaret eden herhangi bir kayda rastlamadığını ifade ediyor. Ancak anlatılan hikayenin Woolsthorpe Manor’ın bahçesinde geçtiÄŸi konusunda bir uzlaÅŸma söz konusu ve o dönem bahçedeki tek elma aÄŸacının bu aÄŸaç olduÄŸu konusunda kayıtlar bulunuyor. EÄŸer Newton’ın çevresindeki insanlara anlattığı hikaye doÄŸruysa görüntüdeki bu aÄŸacın “Newton’ın aÄŸacı” olma ihtimali oldukça yüksek.

Keesing’in öne sürdüÄŸü belgelerde Woolsthorpe Manor’un ve bahsi geçen bu aÄŸacın resmedildiÄŸi ilk çizimlerden birine de ulaÅŸmak mümkün.

Keesing, Charles Taylor tarafından 1820 yılında hazırlanan çizimde bulunan aÄŸacın 1998 yılında benzeri bir noktadan çekilen fotoÄŸrafta yer alan aÄŸaçla çeÅŸitli yönlerden uyuÅŸtuÄŸunu ifade ediyor. 1998 yılında çekilen fotoÄŸrafta yer alan aÄŸacınsa Woolsthorpe Manor’da büyümeye devam ettiÄŸi iddia edilen ve yukarıda fotoÄŸrafına yer verilen o aÄŸaç olduÄŸunu söylemek mümkün.

Bu aÄŸaca iliÅŸkin bir ihbar teyit.org’a da iletildi

teyit.org’a ihbar olarak iletilen bir tweette yer verilen fotoÄŸrafın Newton’ın evinin bahçesindeki meÅŸhur elma aÄŸacı olduÄŸu iddia edilmiÅŸ ve bu aÄŸacın halen ayakta ve meyve vermekte olduÄŸu belirtilmiÅŸti.

Woolsthorpe Manor’dan paylaşılan fotoÄŸraflarla karşılaÅŸtırıldığında tweette yer verilen fotoÄŸrafın Newton’ın çocukluk evinin bahçesinde bulunan ve bu analizde çeÅŸitli yönleriyle tartışılan aÄŸaç olduÄŸu söylenebilir. Bu aÄŸaç halen ayakta, yaÅŸamını sürdürüyor ve zaman zaman meyve verdiÄŸini gösteren fotoÄŸraflara da ulaÅŸmak mümkün. Öte yandan tweette paylaşılan bu karede yer alan elmanın gerçek mi yoksa temsili olarak konulmuÅŸ bir figür mü olduÄŸu net olarak anlaşılamıyor.

Newton’un çevresindekilere anlattığı hikaye sahte olabilir mi?

Newton, yukarıda yer verilen anlatılarda da görülebileceÄŸi üzere bir elmanın düÅŸüÅŸünün kendisine ilham verdiÄŸine dair hikayeyi yakınlarıyla paylaÅŸmış. Bu isimlerin tuttuÄŸu kayıtlar üzerindense anlatıya dair ipuçları yakalanabiliyor. Her ne kadar bu ipuçları güçlü kanıtlar olarak deÄŸerlendirilebilecekse de bu durum Newton’un çevresindekilere anlattığı hikayenin gerçek olduÄŸunun bir kanıtı olarak düÅŸünülmeyebilir.

Newton böylesi bir hikayeyi kurgulamış olabilir mi? Döneminin en önemli bilim insanlarından biri olan ve aynı zamanda oldukça dindar olduÄŸu bilinen Newton’ın böylesi bir sahte hikaye yaratması ve bunu yayması ihtimalini çok yüksek bulmayanlar çoÄŸunlukta gibi duruyor.

Royal Society’den Keith Moore, hikayenin kesinlikle doÄŸru olduÄŸunu ama belki de Newton çevresindekilere anlattıkça zamanla hikayenin daha da iyi bir ÅŸekle büründüÄŸünü ifade ediyor. Moore, hikayenin Ä°ncil’deki bilgi aÄŸacına dair anlatıyı çaÄŸrıştırdığını da belirtiyor.

Özetle, bir elmanın yere düÅŸüÅŸünün Newton’a yerçekimi teorisini geliÅŸtirirken ilham verdiÄŸine dair anlatılara güvenilir kaynaklardan ulaÅŸmak mümkün. Ancak elmanın, kendisinin başına düÅŸtüÄŸüne dair hikayenin bir mitten öteye geçemeyeceÄŸi, buna dair bir bulguya rastlanmadığı söylenebilir. Güvenilir anlatılarınsa yalnızca Newton’ın kendi beyanına baÄŸlı oluÅŸu elmanın düÅŸüÅŸünün ona ilham veren asıl etmen olduÄŸu yönündeki tezleri belirsiz kılmakta.