Trumpîn Kral Selman'a "2 hafta" çıkışının anlamı ne? Burhanettin Duran yazdı...

BaÅŸkan Trump, Southhaven'daki mitingde Suudi Kralı Selman'la ilgili çarpıcı cümleler kurdu. ABD'nin desteÄŸi olmadan kralın (ve aslında hanedanın da) iktidarda "2 hafta bile kalamayacağını" söyledi. Trump'ın bu cümleleri ağızdan kaçan laflar deÄŸil... Batı Virginia'da yaptığı mitingde de "Kral Selman'a dedim ki,Kral, trilyonlarca doların var. Biz olmasak ne olacağını kim bilir. Bizimleykentamamen güvendeler. Ancak biz almamız gerekenleri alamıyoruz" ifadelerini kullandı. Bu ifadeler Türk siyasi kültürünü bilenlere hemen Dede Korkut'un Deli Dumrul hikâyesini hatırlatıyor. Kuru bir dere üzerine kurduÄŸu köprüden geçenden bir, geçmeyenden iki akçe alan zorba, Deli Dumrul'u...

Trump'ın dış politika yaklaşımı ve dili "zorba bir tek taraflılığın" ABD'de kalıcı olduÄŸunu düÅŸündürüyor. Zira Washington, Çin, Kuzey Kore ve Ä°ran ile ilgili tehditlerde bulunmakla kalmıyor. Müttefikleriyle de ÅŸantaj, tehdit ve aÅŸağılama içeren bir iliÅŸki kurmaya çalışıyor. Trump'ın en önemli müttefiklerinden Suudi Arabistan Kralı'na karşı kullandığı "ücretini ödemek zorundasın" söylemi tam bir nobranlık gösterisi. Daha önce AB Komisyonu BaÅŸkanı Juncker için "Avrupa'dan ofisime o kadar hızlı geldi ki o kadar hızlı uçakları olduÄŸunu bilmiyordum" istihzasında bulunmuÅŸtu. Bu yeni yaklaşım ABD'nin küresel angajmanlarından geri çekilme arzusunu göstermiyor. Amerikan menfaatlerine göre saldırgan müdahaleciliÄŸin yeni versiyonunun sürüme sokulduÄŸunu anlatıyor. Yakın müttefiklerini bile kırılgan konumda tutmakta kararlı, bencil bir süper güç kibri bu.

Trump'ın Suudi yönetiminin zayıflığı ve ABD desteÄŸi olmadan ayakta kalamayacağı yönündeki ifadesi muhtemelen "BaÅŸkan'a özel" yapılan brifinglerden kalma bir tespit. Seçim mitinginde kalabalıklarla paylaşılması ise ABD'lilerin beyaz gururunu okÅŸamaya matuf. Ancak bu cümleler diplomatik nezaketsizlikten fazlasını düÅŸündürüyor. Ä°kinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası düzeni kuran ve SoÄŸuk SavaÅŸ'ın bitimiyle rakipsiz kalan bir süper gücün küresel jandarma rolünü zorbalığa tedavül ettirdiÄŸini gösteriyor. ABD kendi köÅŸesine ya da kıtasına geri çekilmiyor. Aksine küresel varlığını saldırgan bir ÅŸekilde yeniden tanımlıyor. Çok taraflı ya da ikili iliÅŸkilerini de buna göre revize ediyor.
Yeni bir sürecin başındayız. Henüz Çin ve Rusya gibi büyük güçler dahil ABD'yi kimse karşısına alamasa da yeni bir siyasi bilinç hızla yaygınlaşıyor. "Bu böyle gitmez, eninde sonunda ABD'nin küresel gücünü sınırlandırmakzorundayız" duygusu güçleniyor. DoÄŸrusu, TRT World'ün 3-4 Ekim'de gerçekleÅŸtirdiÄŸi baÅŸarılı forumda bu duygunun dünya kamuoyunu ÅŸekillendiren seçkin davetliler nezdinde ne ölçüde yaygınlaÅŸtığına ÅŸahit oldum. Kaldı ki, Trump'ın Kral Selman'a "dostane tehdidi" savurduÄŸu gün, Rusya devlet baÅŸkanı da ABD'ye uyarıda bulundu. "Dolara güveni yıkarak" daha önceki imparatorlukların "tipik hatasını tekrarlama" açıklaması yaptı.

Muhtemeldir ki Trump, kralın 350 milyar dolarlık silah alma sözünün gereÄŸini yapması için baskıda bulunuyor. Ä°ÅŸler, Ä°ran yayılmacılığı tehdidini vurgulayarak ABD'yi yanına almak isteyen Körfez ülkelerinin arzu ettiÄŸi gibi gitmiyor. Washington, Körfez için Ä°ran ve milisleriyle savaÅŸma niyetinde deÄŸil. Ve sadece Ä°ran'ı yaptırımlarla baskılamıyor. Bir araya getirdiÄŸi müttefiklerini de haraca baÄŸlıyor. Bölgesel düzeni kendileri kuramayan aktörlerin hepsi teker teker saldırgan süper gücün avı haline geliyor.
Bilmem hatırlayan var mı, Kral Selman, Obama'nın son yılında ABD bankalarındaki dolarlarını çekme lafını ettikten sonra neler oldu. OÄŸul Selman fiilen iktidarı ele aldı. Demek ki o günlerde Washington'da Suud hanedanının direnme süresi olarak iki hafta hesabı yapılmış. Bu hesabı da bugünlerde Trump açık etti. Trump'ın Kral Selman'a söyledikleri, Türkiye'nin son beÅŸ yılda saldırılara (özellikle 15 Temmuz darbe giriÅŸimine) karşı koyduÄŸu direncin deÄŸerini gösteriyor.