Fadime Özkan: BM, dünyanın 5’ten büyük olduğunu kabul eder mi?

Ä°kinci Dünya Savaşı sonrasında kurulduÄŸunda üye sayısı 51 olan BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulu’nda bugün 193 ülke temsil ediliyor lakin Güvenlik Konseyi’ndeki beÅŸ daimi ülkenin kullandığı veto hakkı dolayısıyla BM, adaleti temsil ve tesis eden bir kurum olmadı hiçbir zaman. Siyasi yapısı adaletli ÅŸekilde güncellenmezse hiçbir zaman da olamayacak. 

BM’nin “gösteriÅŸli ancak iÅŸlevsiz” olduÄŸu da iyice kanıksandı. BMGK, uluslararası barışın ve güvenliÄŸin saÄŸlanmasında en üst organ pozisyonunda ama anti-demokratik ve arkaik yapısı nedeniyle çöp hükmünde. Çünkü iÅŸlemiyor. Ä°ÅŸlemediÄŸi en çıplak, en çirkin haliyle defalarca tecrübe edildi. 

Bilhassa SSCB’nin dağılması ve SoÄŸuk SavaÅŸ döneminin sonlanmasından bu yana bu böyle. 1995’te Bosna’daki büyük insanlık trajedisine cevap veremedi BM. Avrupa’nın ortasında BoÅŸnaklar, Müslüman oldukları için katliama maruz kalırken BM sadece seyretti. 

11 Eylül sonrası ise tam bir “tiyatro” idi. Irak’ın iÅŸgali ve sonrasında yaÅŸananlar. Kurmaca suçlamalar, gerçek iÅŸgaller, idamlar, yaÄŸmalar, tecavüzler… Ruanda’da olanlar… Başından itibaren Ä°srail’in varlık kazanması ve Filistinlilerin topraklarının ve haklarının Ä°srail tarafından BM gözetiminde gasp edilmesi… DoÄŸu Türkistan’da Müslümanlara yapılanlar… Keza Myanmar. Suriye’de son yedi yıldır olanlar. Yüzbinlerce insan kâh konvansiyonel, kâh kimyasal silahlarla, kâh açlık yahut iÅŸkenceyle öldürüldü. Milyonlarca insan yerinden oldu, ÅŸehirler yıkıldı, Türkiye baÅŸta olmak üzere birkaç ülke mülteci akınına uÄŸradı… 

BM ne yaptı? Ya seyretti ya kınama kararı almaktan öteye gidemedi. Esasen “yaÅŸayan fosil” denmeyi çoktan hak etti BM. 

BM’nin acilen reforma ihtiyacı var. Fakat sistemi kilitleyen mevcut idari ve politik yapı, ne yazık ki deÄŸiÅŸimi de engelliyor.   

*** 

Öte yandan reformu zorlayan iki gerçek var. Ä°lki, soÄŸuk savaşın iki kutuplu dünyasında yaÅŸamıyor oluÅŸumuz. KüreselleÅŸen dünyada farklı bir güç dengesi var artık. Bu beÅŸ ülke hala güçlü ama onların dışında da bölgesel ve kilit konumunda baÅŸka güçlü aktörler de var. 

DiÄŸer gerçek ise, hakikati her ortamda seslendiren Türkiye’nin yükselttiÄŸi “dünya beÅŸten büyüktür” çaÄŸrısının dünyada giderek daha fazla karşılık bulmasıdır. 

ErdoÄŸan “Dünya beÅŸten büyüktür” mottosunu ilk kez 24 Eylül 2014’te dile getirdi BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulu’nda. BM’nin etkisizleÅŸtiÄŸini hatırlatarak “Daha fazla mazlum insan hayatını kaybetmeden, BM sorunlara ağırlığını koymalıdır. Dünya 5’ten büyüktür” dedi. 

Aradan geçen beÅŸ yılda –BM seyrederken- yüzbinlerce masum insan ne yazık ki hayatını kaybetti. Türkiye ise aynı insani çaÄŸrıyı yılmadan yapmaya devam ediyor. 

BeÅŸ gün önce olduÄŸu gibi… Yıllardır dile getirdiÄŸi sistem eleÅŸtirisini, bir kez daha sistemin kalbinde, üyelerin önünde ve kürsüden yaptı ErdoÄŸan: 

“Zaman içinde BM’nin, insanlığın barış ve refah beklentilerini karşılamaktan uzaklaÅŸtığı da bir gerçektir. (…) Gelin, bu dünyada her ÅŸeyi yerli yerine konulmasını saÄŸlamak için BM’yi insanlığın adalet beklentisinin sözcüsü ve uygulayıcısı haline getirelim. Gelin, ezilene kalkan olacak, aç ve açıkta kalana el uzatacak, gelecek nesillere umut aşılayacak bir küresel yönetim sistemi kuralım. Bu kürsüde söylenen sözler, yapılan tespitler ve ortaya konan teklifler, ancak böyle bir anlam ifade edecektir. BM’yi zulmün deÄŸil adaletin kaynağı haline getirmek istiyorsak, üzerimize düÅŸen görevlere daha sıkı sarılmalıyız”. 

CumhurbaÅŸkanı, ABD dönüÅŸünde konuyu soran gazetecilere iki önemli haber veriyor. Birisi, bu çaÄŸrının gün geçtikçe daha fazla karşılık bulduÄŸu ve beÅŸ daimi üyenin tasallutundan korkanların da cesaret bulmaya baÅŸladığına dair. DiÄŸeri ise, “dünya beÅŸten büyüktür” çaÄŸrısının diplomatik bir dosyaya çevrildiÄŸine, bu yönde çalışılacağına dair. 

Umarız vicdanın, adaletin ve hakkaniyetin gereÄŸi bir an önce BM’de tesis edilir.