Kuzey Sahra’nın Alman Tilkisi: Erwin Rommel (Biyografi)

Kuzey Afrika’nın coÄŸrafi konumu onu önemli kılan faktörlerdendir. Bölgenin zengin petrol yatakları, Akdeniz’i kontrol eden kıyıları ve Mısır’da bulunan kara baÄŸlantısı, Kuzey Afrika’yı stratejik açıdan önemli kılar.Bu sebeptendir ki tarihte pek çok savaÅŸa tanıklık etmiÅŸ bu coÄŸrafya, insanlığın gördüÄŸü en büyük savaÅŸa da tanıklık etmiÅŸtir. 1939’da baÅŸlayan Ä°kinci Dünya SavaÅŸ, FaÅŸist Ä°talya’nın Nazi Almanyası’nın yanında savaÅŸa girmesiyle beraber Kuzey Afrika’ya da taşınmıştır.

Ä°talyanlar bu tarihte ellerinde tuttukları Libya’dan MareÅŸal Grazini komutasındaki yedi tümen ve üç yüz tank ile Mısır’daki Ä°ngiliz kuvvetlerine taarruz etmeye kalkmışlarsa da General O’Connor’ın karşı taarruzu ile Bingazi gerisine kadar püskürtülmüÅŸ ve adeta bir bozguna uÄŸratılmışlardır. Benito Mussolini ise Ä°talya’nın uÄŸradığı hezimetten sonra Adolf Hitler’den yardım istemiÅŸ ve en azından Ä°talyan ordusunun yerle bir olan itibarını Hitler’in de yardımıyla düzeltmeyi ummuÅŸtur. Hitler ise saldırmazlık paktı imzaladığı Sovyetler BirliÄŸi’ni fethetme gibi bir niyet beslediÄŸinden, Almanların dikkati Kuzey Afrika’nın çölleri üzerine deÄŸil de Sovyet Rusya’nın uçsuz bucaksız ovalarına yoÄŸunlaÅŸmıştı. Fakat Hitler müttefiki Mussolini’yi kırmak istemediÄŸinden emirlere uymayan, cesur, kararlı ve aynı zamanda baÅŸarılı bir general olan Erwin Rommel’i, yeni oluÅŸturulmuÅŸ Afrika Kolordusu’nun başına atadı. Hitler, Rommel’i Afrika’ya yollayarak bir taÅŸla iki kuÅŸ vurmuÅŸ oldu. Hem Mussolini’ye verdiÄŸi sözü tutmuÅŸ, hem de pek itaatkar olmayan Rommel’i başından savmıştı.

Rommel, Fransa cephesinde Yedinci BirliÄŸi denetlerken

Kuzey Afrika, Rommel için bir sürgün yeri deÄŸil adeta yeteneklerini sergileyebileceÄŸi muazzam bir savaÅŸ alanıydı. Rommel 1891’de doÄŸmuÅŸ, ailesinin isteÄŸiyle orduya katılmış ve Birinci Dünya Savaşı’nda Ä°talyanları Alp DaÄŸları’nda maÄŸlup etmiÅŸ yetenekli bir askerdi.[1] Rommel Afrika’ya gönderilmeden önce Fransa’da savaÅŸmaktaydı. 7. Zırhlı BirliÄŸi komuta eden Rommel, birliÄŸinin sayıca ve mühimmat bakımından yetersiz olduÄŸunu bilmesine raÄŸmen emirlere karşı gelmiÅŸ ve kendilerininkinden üstün, yeni modernize edilmiÅŸ Renault tankları kullanan Fransızlara karşı taarruza geçmiÅŸti. Hızlı karar alma becerisi, ön cephede askerleriyle birlikte savaÅŸması ve tarihte görülmemiÅŸ sıra dışı  taktikler uygulaması Rommel’in birliÄŸine zaferi getirdi. Rommel’in birliÄŸi o kadar hızlıydı ki Alman cephe hattı bir süre birliÄŸin nerede olduÄŸunu bulamamış ve bundan dolayı 7. Birlik “Hayalet Birlik” olarak anılmaya baÅŸlamıştı. Birlik, 16 Mayıs 1940’da taarruza geçerek 10 bin Fransız askerini esir aldı. Fransızların kayıpları 20 bin kiÅŸiyi aÅŸarken Rommel ise sadece 36 askerini kaybetmiÅŸti.[2]

Rommel bu baÅŸarılarından sonra Hitler tarafından terfi ettirildi. 12 Åžubat 1941’de Rommel Trablusgarp’a ulaÅŸtı. Ä°ngilizler Rommel’in bir savunma savaşı yapacağını ve elde kalan son Ä°talyan topraklarını savunacağını düÅŸündüler. Ancak Hitler Rommel’e taarruz emri verdi. Rommel’in yerinde baÅŸka bir general olsaydı Hitlere itiraz edebilirdi, çünkü bölgeye yeni varan Alman askerleri hem coÄŸrafyayı tanımıyordu, hem de sayıca Ä°ngiliz kuvvetlerinden azdılar. Fakat Rommel emri uyguladı ve mart ayı içerisinde sürpriz bir baskında bulunarak Ä°ngilizlere ilk maÄŸlubiyetlerini yaÅŸattı. Ä°ngilizler Rommel’in saldırmayacağından o kadar emindiler ki herhangi bir önlem bile almamışlardı. Ancak Rommel içgüdülerine güvenen gözü pek bir generaldi.

“Rommel, Kuzey Afrika’da Ä°ngiliz birliklerine karşı kazandığı baÅŸarılar nedeniyle “Çöl Tilkisi” (Wüstenfuchs) lakabıyla anıldı.”

Rommel’e kazandığı zaferlerin ardından bazı takviye birlikler ve tanklar gönderilmesi kararlaÅŸtırıldı. Ancak Malta üzerinden havalanan Ä°ngiliz uçaklarının Alman ve Ä°talyan donanmalarını bombardıman etmesi, Rommel’in iÅŸini daha da zorlaÅŸtırıyordu. Ä°ngilizler ise Ä°skenderiye üzerinden her türlü ikmali yapabilecek bir durumdaydılar. Ä°ngilizler ikmal hatlarını yenileyip takviye kuvvetler aldılar. Rommel meselesini hızlı bir ÅŸekilde kökten çözmek maksadıyla 15 Mayıs 1941’de Brevity kod adıyla bir harekat düzenlediler. O zaman Rommel’in elinde çalışır durumda 30 tank vardı. Buna raÄŸmen Ä°ngilizler taarruzlarında baÅŸarısız oldular ve adeta bozguna uÄŸradılar. 1-2 ay sonra Ä°ngilizler bir taarruz denemesinde daha bulundular. Bu sefer harekatın kod adı “SavaÅŸ Baltası” idi; ama sonuç gene hezimetti.

Muharebelerin Cereyan Ettiği Afrika Coğrafyası

Ä°ngilizlerin bu 2 saldırıda da bozguna uÄŸramasının belli baÅŸlı nedenleri vardı. Rommel yeni taktikler geliÅŸtirmiÅŸti. 88 mm’lik anti-tank toplarını topraÄŸa gömdürmüÅŸ, Ä°ngiliz tanklarının dikkatini belli bir noktaya çekerek Ä°ngilizleri gafil avlamıştı. “Çöl Tilkisi” sadece bununla da kalmamış, tankların arkasına teller taktırarak oluÅŸturttuÄŸu toz bulutlarıyla Ä°ngilizleri ÅŸaÅŸkına çevirmiÅŸ; Ä°ngilizler büyük bir birliÄŸin kendilerine saldırdığını düÅŸünmüÅŸ ve pek çoÄŸu savaÅŸ alanından geri çekilmiÅŸtir. Ä°ngilizlerin uÄŸradığı hezimetlerden sonra artık insiyatif Rommel’in eline geçmiÅŸti. 21 Ocak 1942’de Rommel’in direktifi ile bir haber el altından; Rommel’in karargahından Ä°talyan Kuzey Afrika baÅŸ komutanlığına doÄŸru sinsice yayıldı: “Rommel çekilmeye hazırlanıyor.” Ä°talyan komutanlar ve kurmay subayları hayretler içinde kalmıştı. 18 Ocak’ta Kahire’de duyulan bu haber hayret uyandırmakla beraber Ä°ngiliz baÅŸkomutanı Auchinleck buna pek de inanmamıştı. Auchinleck ısrarla Londra’dan daha fazla bilgi istiyor, herkes merakla cevabı bekliyordu. Acaba Berlin ne biliyordu? Ajanlar ufacık bir bilgiyi bile havada kapacak durumda bekliyorlardı.

Herkes bu soruları sorarken 21 Ocak günü Rommel emrini orduya dağıttı. DüÅŸmanı imha maksadıyla taarruza geçilecekti. 21 Ocak 1942 günü Merselbrega’da ki Ä°ngiliz ileri karakolları saat 08.30′da Alman tanklarının olanca hızıyla kendilerine doÄŸru geldiÄŸini görünce hayretten ağızları açık kalmıştı. BaÅŸlattığı büyük taarruzu kararlılıkla devam ettiren Rommel kendisinden iki kat daha fazla kuvvetin bulunduÄŸu Tobruk ÅŸehrini ele geçirdi ve 33 bin Ä°ngiliz askerini teslim aldı. Bu baÅŸarıyla beraber Rommel adını dünyaya duyurmuÅŸ ve kendisi Hitler tarafından mareÅŸalliÄŸe (Generalfeldmarschall) terfi ettirilmiÅŸti. Rommel düÅŸman tarafının bile sempatisini kazanmıştı. Winston Churchill, Avam Kamarası’nda yaptığı konuÅŸmada ÅŸu sözlere yer vermiÅŸti: “Singapur’u kaybettik, doÄŸudaki topraklarımız elden gidiyor, ama savaşın tüm karışıklığına raÄŸmen ÅŸunu diyebilirim ki, en azından karşımızda (Rommel’i kast ederek) çok cesur ve yetenekli bir general var.”[3] Cepheden ard arda gelen yenilgi haberleri Churchill’in üzerindeki baskıyı arttırmıştı. Mısır kaybedilirse Almanlar hem Arap, hem Kafkas petrollerine ulaÅŸabilirler ve Müttefikler savaşı kaybedebilirlerdi. Askerlerinin moralini yükseltmek amacıyla Churchill Mısır’a bir ziyarette bulundu. Ve General Montgomery’i Mısır’daki kuvvetlerin başına getirdi.

“Monty” lakabıyla anılan BirleÅŸik Krallık Kara Kuvvetleri 8. Ordu komutanı General Bernard Montgomery, II. El Alameyn Muharebesi sırasında M3 Grant tankının top kulesinde (Kuzey Afrika, Kasım 1942). Arkasında dürbünle etrafını izleyen yaveri 1945′te çatışmada öldü.

Almanlar büyük baÅŸarılar elde etmiÅŸti ama bu baÅŸarıların bir bedeli vardı. Almanların yakıtları tükenmiÅŸ, askerleri yorulmuÅŸ ve ikmal hatları Ä°ngilizler tarafından kesilmiÅŸti. Oysa Amerikalılar yeni model Sherman tanklarını Mısır’a nakletmiÅŸ ve Ä°ngilizler El-Alamein kasabasında güçlü bir savunma hattı oluÅŸturmuÅŸtu. Lojistik hatlarının yetersizlikleri de Almanları kötü bir biçimde etkilemeye baÅŸlamıştı. Cephede veba salgını baÅŸlamış ve Rommel’in karaciÄŸerinde bir hastalık nüksetmiÅŸti. Bundan sonra Rommel tedavi için Berlin’e yollandı. Rommel’in yokluÄŸunda Ä°ngilizler cephe hatlarını güçlendirdiler.

Tobruk taaruzu öncesi erwin rommel son planlamaları yapıyor

Rommel cepheye döndükten birkaç gün sonra Ä°ngilizler bin tankla büyük bir taarruza baÅŸladı. Rommel’in Ä°ngilizlere bin tankına karşı kullanabileceÄŸi sadece 400 tank vardı. Bu tankların çoÄŸu da yakıt yetersizliÄŸi nedeniyle kullanılamaz haldeydi. Üstelik Berlin’deki Merkez Ordular Karargahı da hâlihazırda Stalingrad’da devam eden savaÅŸtan dolayı Kuzey Afrika Cephesi dahil her Alman cephesine takviye kuvvetler göndermeyi durdurmuÅŸtu. Bu ÅŸartlar altında Rommel’e göre savaÅŸ kaybedilmiÅŸti. Askerlerini boÅŸu boÅŸuna ölüme sürüklemesinin bir nedeni yoktu. Fakat Hitler, Rommel’e son adama kadar savaÅŸmasını ve taarruza geçmesini emretti. Rommel emre uymadı. Çünkü Amerikalılar da Fas’a çıkarma yapmış ve Rommel için çember daralmıştı. Rommel sistematik bir ÅŸekilde birliklerini geri çekmeye baÅŸladı. Amacı birliklerini Tunus’tan tahliye etmekti. Ä°ngilizler ve Amerikalılar Rommel’i tamamen yok etmek için birkaç denemede bulundu; fakat bu denemeler baÅŸarısızlıkla sonuçlandı. Her ne kadar Rommel baÅŸarılı bir ÅŸekilde birliklerini Tunus’a çekse de birlikler tahliye edilemedi. Rommel ile birlikte Ä°talyan ve Alman generaller esir düÅŸmemeleri amacıyla Almanya’ya tahliye edildi. 13 AÄŸustos 1943 günü 270 bin Alman-Ä°talyan askeri Amerikan ve Ä°ngiliz kuvvetlerine teslim oldu.

Kalan son Alman ve Ä°talyan kuvvetlerinin de teslim olmasıyla beraber Mihver tarafının Kuzey Afrika macerası sona ermiÅŸ bulunuyordu. Ä°talyanlar ise önceden de ellerinde bulundurdukları sömürgelerini kaybetmiÅŸti. Alman kuvvetleri kısa bir zaman zarfında yenilgiye uÄŸratılabilecek iken Rommel’in olaÄŸanüstü komuta yeteneÄŸi, kısa vadede Almanlara büyük zaferler kazandırdı. Uzun vadede ise Alman lojistiÄŸinin yetersizliÄŸi, silah ve mühimmat eksikliÄŸi ile ikmal hatlarının yetersizliÄŸi baÅŸ gösterdi. Cephede yayılan salgın, Almanlara savaşı kaybettirdi. Belki Hitler Moskova’ya olan ilgisini El-Alamein’e gösterseydi, Almanlar savaşı kazanabilir ve petrol yataklarına ulaÅŸarak hem Ä°ngiltere’yi, hem de Sovyet Rusya’yı saf dışı bırakabilirdi.

KAYNAKÇA

1: Hoffmann, Karl (2004). Erwin Rommel, 1891–1944. Commanders in Focus. London: Brassey’s. ISBN 1-85753-374-7.

2: Butler, Daniel Allen (2015). Field Marshal: The Life and Death of Erwin Rommel. Havertown, PA / Oxford: Casemate. ISBN 978-1-61200-297-2.

Butler, Rupert (3 March 2016). SS Hitlerjugend: The History of the Twelfth SS Division, 1943–45 (PDF). Amber Books Ltd,. ISBN 978-1-78274-294-4.

3: Panzer battles, 1939-1945 : a study of the employment of armour in the Second World War / F.W. von Mellenthin; translated by H. Betzler; edited by L.C.F. Turner

Arif Emre Alptekin