Mevlid'i Süleyman Çelebi yazdı, Hafız Kemâl okudu

Mevlid, zengin ve köklü mirasımızdan bugüne kadar ulaÅŸan önemli bir merasimin adıdır. Merasimdir ama, merasim olarak da adını Süleyman Çelebi'nin Peygamber Efendimiz'e yazdığı çok önemli metinlerden (doÄŸumu, miracı v.d.) alır. Bugüne kadar, bestelenerek, sevinçli ve kederli günlerde, pek çok mecliste okunagelmiÅŸtir. Bu geleneÄŸin yakın tarihimizdeki en önemli sesi, asıl adı Kemalettin Gürses olan “Hafız Kemâl” 1884 yılında Ä°stanbul'un Fatih ilçesi Åžehremini semtinde dünyaya geldi. Babası deri ticaretiyle uÄŸraÅŸan Mehmet Agâh bey, annesi Ä°stanbul hanımefendilerinden Feride Hanımdır. Küçük yaÅŸlarda Hocası Hafız Halil Efendi'nin yanında Kur'an'ı hıfzetmiÅŸ. Fatih Merkez Rüştiyesi, Vefâ idadisinden sonra, babasının tıp eÄŸitimi almasını istemesine raÄŸmen O, Arapça ve Farsça öğrenmiÅŸ ve musiki dersleri almış. Bu arada Çanakkale Savaşına katılmış ve Tabur Ä°mamı olarak hizmet etmiÅŸtir. Ä°lk musiki eÄŸitimini KasımpaÅŸa Küçük Piyale Camii Ä°mamı Cemâl Efendi'den almıştır. Bestenigâr Ziya Bey, Muallim Kazım Uz, devam ettiÄŸi diÄŸer hocalardan…

Hafız Kemâl, sesindeki derinlik, sadelik ve ahenk nedeniyle özellikle mevlid, kaside, gazel okuyuşuyla şöhret salmış, dönemin meşhurlarından Hafız Sami, Hafız Osman gibi çok önemli bir isim yapmıştır. Hafız Kemâl'in ilk görev yeri Tophane Camii'dir. Daha sonra aynı semtte Nüzhetiye camii ve sonrasında ömrünün sonuna kadar görevde kalacağı Süleymaniye Camii'nde baş müezzin olarak hizmet ederken görüyoruz. İstanbul Radyosu kayıtları (büyük kısmı Hafız Saadettin Kaynak'la birlikte), Colombia müzik etiketiyle çıkan taş plaklar ve Dar'ül-Elhan Heyeti üyeliği onun hayatında önemli merhalelerdir.

Özellikle adından söz ettirecek mevlid okuyuÅŸuyla kulaklarda, gönüllerde yer eden Hafız Kemâl, bu ünü sayesindedir ki “Mevlid Süleyman Çelebi tarafından yazıldı, Hafız Kemâl tarafından okundu” iltifatına mazhar olmuÅŸtur. “Sesindeki lahûtilik, okuyuÅŸundaki azamet” karşısında herkes hayran kalmış, öyle ki bir Ä°ngiliz turistin bu ses sebebiyledir ki Müslüman olduÄŸu nakledilir.  

Hafız Kemâl'in evi musiki meşkleri için toplanma mekanı haline gelmiş ve meclislerde Ali Rıza Şengel, Selahattin Pınar, Kemal Batanay, Sadi Işılay, Hafız Burhan (Sesyılmaz), Sadi Hoşses gibi pek çok ünlü sima bulunmuştur. Hafız Kemâl, Mecit Sesigür, Zeki Sesli, Zeki Altın, Nusret Yeşilçay, Hüseyin Tolon gibi önemli talebeler de yetiştirmiştir. Sayısız taş plak, radyo kaydı, eser icrası gerçekleştiren Hafız Kemâl, 9 Ağustos 1939 tarihinde bir yıl boyunca çektiği hastalıktan dolayı vefat etmiştir. Mezarı Edirnekapı'dadır.

Dostlarının dilinden Hâfız Kemâl Bey

EÅŸref Edip, Mehmet Akif ile Hâfız Kemal Bey'in dostluÄŸunu anlatıyor: Ãœstad (Mehmet Akif), Hâfız Kemâl'i Abbas PaÅŸa ile de tanıştırmıştı. Abbas PaÅŸa Kemâl'in musikideki kabiliyetine, okuyuÅŸundaki yüksek kudretine hayran olmuÅŸtu. Hele bir gece PaÅŸanın Heybeliada'daki köşkünde Kemâl'in okuduÄŸu mevlit, gönüllere ne büyük heyecenlar, ne ruhâni neÅŸ'eler vermiÅŸti. Mevlit bitip de ÅŸerbetler içilirken PaÅŸa, Hâfız Kemâl hakkında büyük takdirler, samimi iltifatlar gösterdikten sonra Ãœstat'ın (Âkif'in) fikrini sordu. Ãœstat da:

-Nasıl söyleyeyim… Hâfız Kemâl okurken insan Süleymaniye Camii'ni, Sinan'ı görür gibi oluyor. O ne azamet, o ne kuvvet!

Paşa, Üstat'ın tavsifini o kadar beğendi ki heyecendan ayağa kalktı:

-İşte şair ruhu böyle duyar, dedi. Üstat'a iltifatlarda bulundu.

Ãœstat, Hâfız Kemâl'e “Kemâl Hâfız” derdi. Mevlit okurken Süleyman Çelebi'nin eserine bir ÅŸey katmadığı için onu çok takdir ederdi. 

Hoca Rakım Elkutlu (1869-1948) anlatıyor: “Hâfız Kemâl'in lâhuti sesindeki taravet ve okuyuÅŸundaki azamet karşısında hayran kalmamak mümkün deÄŸildir. O, Kur'an, Mevlit, Ezan, Ä°lâhi ve Durak gibi eserleri, Tecvid, Sarf ve Nahiv kaidelerine, beste ve ÅŸarkı gibi eserleri usûlüne tevfikan, gazelleri de müstesna bir edâ ile okurdu. O bütün eserlerinde olduÄŸu gibi gazellerde de büyük bir sanatkârdı. Hâfız Kemâl'in yorulmak bilmeyen sesindeki tatlılık, tazelik, okuma tarzındaki müesseriyet, güfte taksimatı alanındaki anî olarak yaptığı bedii buluÅŸlar ancak onun zâtına mahsus bir Allah lütfudur.” 
Kalan Müzikten önemli bir arşiv çalışması

Büyük sanatkâr, Din Adamı Hafız Kemâl'in hatırasına “Vasfını bu resme tertib ettiler” isminde, önemli bir çalışma yayınlandı. Kitap/CD formatında hazırlanan eser Cemal Ãœnlü imzasını taşıyor. Hafız Kemâl'in kızı Vecihe Bilge ile ilk defa yapılan söyleÅŸi, fotoÄŸraflar ve taÅŸ plak kayıtları önemli bir arÅŸiv malzemesi niteliÄŸinde… Kitapçıkta Mehmet Akif Ersoy, Burhaneddin Ökte, Hafız Ali Rıza SaÄŸman, Hafız YaÅŸar Okur, Hoca Rakım Elkutlu, Sadi HoÅŸses, Burhan Felek'in gibi pek çok ismin, Hafız Kemâl hakkında söyledikleri de yer alıyor Biz de “Allah adın zikredelim evvela” deyip Hafız Kemâl'in Mevlid meclisine iÅŸtirak ediyoruz.

Kâmil Büyüker yazdı