Cevdet Said: Hakka/hakikate tanıklık etmeyi salık veren, yalan söylemeyi tamamıyla reddeden hikâyeler yazmak icap eder

Hikâye edildiÄŸine göre devlerden biri dehÅŸet-engiz bir güce eriÅŸmiÅŸ, onun dilden dile dolaÅŸan haberleri yakındaki bir baÅŸka ülkede yaÅŸayan diÄŸer devin kulağına kadar ulaÅŸmıştı… Ä°nsanların sürekli hakkında kelâm ettikleri bu devle tanışmayı çok istemiÅŸ ve dostluk teklifi sunmak maksadıyla kendisine nezaket dolu bir mektup göndermiÅŸ. Ancak kendisini boyundan büyük iÅŸlere kalkışmaktan men eden sert bir cevap alınca hayal kırıklığına uÄŸramış!

Bizim dev bu kendini beğenmiş devden intikamını almayı murat etmiş. Derhal yola koyulmuş ve kibirli devin topraklarına dayanmış.

Kibirli dev, hasmının yeri sallayarak geldiÄŸini duyunca güçten kuvvetten kesilivermiÅŸ ve rengi solmuÅŸ…

Karısı durumu fark ederek hemen yataÄŸa yatmasını öğütlemiÅŸ. Ãœzerine yorganı örtmüş. Öfkeli hasım gelip küstah ve kibirli devin nerede olduÄŸunu sorunca, karısı fısıldayan bir sesle uyarmış… Sesini yükseltmemesini, uyuyan bebeÄŸi uyandırmamasını rica etmiÅŸ. Bir taraftan da yorganın altından görünen iki ayağı iÅŸaret etmiÅŸ.

Kızgın dev, yorganın altından taÅŸan iki iri ayağı görünce âdeta başından aÅŸağıya bir kova soÄŸuk su dökülmüş. Kendi kendine demiÅŸ ki: Bebek haa?! O halde babası kim bilir ne kadar büyüktür…?! Sonra geldiÄŸi gibi hızla geri dönüp gitmiÅŸ.

Bu hikâye ya da masal, insanın davranışlarıyla düşünceleri arasındaki ilişkiyi ifade etmektedir. Devin karısı zekâsını kullanarak saldırgan devin düşüncesini -sanki bir düğmeye basmış gibi- anında değiştirmiş, o da derhal davranışını değiştirmiştir.

 Ä°nsanın davranışları ve eylemleri düşüncelerinin neticesidir. Ä°ster öz çabasıyla isterse baÅŸkalarının çabasıyla olsun, insanın düşüncesi deÄŸiÅŸince davranışları da deÄŸiÅŸir. Bu deÄŸiÅŸim bazen, cesaretin korkaklığa ya da sevincin üzüntüye veya nefrete dönüşmesi gibi çeliÅŸkinin zirve noktasına bile ulaşır.

Hayal mahsulü bu dev masalının ortaya koyduÄŸu baÅŸka bir husus daha vardır. Kavramlar,bunları ortaya koyan kiÅŸinin ve bu ÅŸekliye bunları benimseyen toplumların hâlet-i rûhiyesini de açığa çıkarır.

Nitekim bu hikâye, güce boyun eÄŸmek gerektiÄŸi ve güçlünün maÄŸrur olma hakkı bulunduÄŸu fikrini aşılar. Güçlü olanın kibirlenme, zayıf olanın da ona boyun eÄŸme psikolojisini destekler. Zira bunlar ayrılmaz ikilidir. Bu anlayışa göre ÅŸartlar uygun olduÄŸunda kibirlenen herkes ÅŸartlar deÄŸiÅŸtiÄŸinde boyun eÄŸmeye hazırdır.

Dürüstlüğü, dayanışmayı ve insanlığı terviç eden hikâye ve darbımesellerin herhangi bir toplumda yayılması, güce sahip olduÄŸunda kibre kapılmayan, gücü kaybettiÄŸinde de zelil olmayan normal insan modelleri sunulması açısından çok önemlidir. Bu minvaldeki kıssalar toplumun önemsediÄŸi ve fertlerine aşılamak istediÄŸi deÄŸerler sisteminin de göstergesidir.

Güce boyun eğen bir insan tipini konu edinen hikâyeler yerine Firavun ile sihirbazların hikâyesinde olduğu gibi hakka/hakikate tanıklık etmeyi salık veren, yalan söylemeyi tamamıyla reddeden hikâyeler yazmak icap eder. Bu bahsi örnek gösterdiğimiz kıssayı anlatan âyet-i kerîmelerle noktalayalım.

Kıssanın başında büyücüler şöyle demiÅŸti: “Galip gelen biz olursak elbette bir ödülümüz olur (deÄŸil mi)?” (Åžu’arâ 26:41). Sonra şöyle yemin ettiler: “Ä°plerini ve deÄŸneklerini yere attılar ve şöyle dediler: Firavun’un gücü adına! Galip gelecek olan elbette biziz!” (Åžu’arâ 26:44).

Ancak hakikati görüp hak algıları bir anda köklü bir deÄŸiÅŸime uÄŸradıktan sonra hakikate tanıklık ettiler, sahte ve yalan olanı reddettiler, (ağır tehditlere aldırmadan) imanlarını ilan ettiler: “Biz seni, ne bize gelen bu apaçık belgelere (mucizelere) ne de bizi yaratana tercih ederiz! Ne karar vereceksen ver! Senin kararın sadece bu dünya hayatında geçer!” (Taha 26:72).

Çeviri: Fethi Güngör - Diriliş Postası