Tartışmanın can alıcı sorusu: Deizm neden yükseliyor?

Yeni Şafak yazarı Kemal Öztürk, son günlerin popüler tartışması deizm meselesini köşesine taşıdı. Öztürk, bu konuyla alakalı yapılan tartışmaların sorunun kökenlerine inilmesini engellediğini vurgulayarak ne dış güçlerin oyunu diyerek ne de siyasi iktidarın üzerine yıkarak işin içinden çıkılamayacağını iddia etti.

Yazının Tamamı

Son günlerin en popüler tartışmasına buyurun.

Deizm, ateizm ve nihilizmin toplumumuzda yükselmesine dair sıkı makaleler yayınlanıyor. En başta Yeni Şafak yazarları arasında. Siyasiler, yazarlar, ilahiyatçılar, sosyologlar ve bilumum meraklısı tartışmanın içinde.

Faydalı bir tartışma. Şahsen hepsini okumaya çalışıyorum.

DEİZM TARTIŞMASINI TIKAYAN İKİ KONUGençler ve özellikle dindarlar arasında deizmin yayıldığını görmek için onlarla bir süre vakit geçirmek yeterli aslında. Son 5 yılda bu akımın gittikçe yukarı doğru ivme kazandığı, nihilizmin ve ateizmin de buna eşlik ettiği, artık toplumu izleyen herkesin ortak kanaati.

Bunun ne kadar ciddi bir mesele olduğunu, gelecekte toplumu çok derinden etkileyecek bir sorun haline geleceğini söylemeye gerek yok herhalde.

Deizm, nihilist ve ateist fikirler gibi değil, felsefi bir altyapısı olduğundan, boşalan din duygusunun yerine kolaylıkla geçebiliyor. O yüzden lümpenliğe benzeyen nihilizmden daha tehlikeli.

Tartışmanın can alıcı sorusu, “Deizm neden yükseliyor?”

Bu soruya verilen cevaplardan iki tanesi, bu çok önemli tartışmayı tıkıyor:

Bunlardan birincisi: ‘Deizm tartışmasını, siyasi iktidarı sıkıştırmak, dindar nesil yaratacaklardı, deist nesil yarattılar’ demek için, bilinçli olarak bir kesim baÅŸlattı ve sürdürüyor. Özellikle Ä°mam Hatip ve Ä°lahiyatlar hedefte.

Genelde Odatv sitesi, Sözcü ve Cumhuriyet gazetelerindeki yazıları buna örnek gösteriyorlar. Bu tartışmadan murat, AK Parti’yi yıpratmakmış, bu yüzden yapmamamız gerekiyormuÅŸ.

Ä°kincisi: ‘Deizm, Batıda baÅŸlayan bir akımdır, onların propagandasıdır ve Müslümanları etkilemek için bilinçli olarak köpürtülen bir tartışmadır.’ Yani yine başımıza “dış güçlerin” açtığı bir beladan bahsediyorlar!

Ben bu iki görüşün, çok önemli ve derin tartışmayı tıkadığı, önünü kestiği ve sığlaştırdığı kanaatindeyim. Konu, siyasi iktidarın, imam hatiplerin ve ilahiyatların çok üzerinde, çok derininde ve çok fevkinde bir öneme sahiptir.

Hayatı siyasi iktidar üzerinden okuyan, fikir ve düşünce üretmeyi, politikadan hiza alarak yapanların, deizm tartışmasını anlaması mümkün değildir. Bu tartışmaya katılmaması da en hayırlı iştir.

DEÄ°ZM YÃœKSELÄ°YOR DA, NÄ°YE YÃœKSELÄ°YOR?

Tartışmanın magazin boyutunu, politik kısmını ve popülerlik hevesini şöyle elinizle silip attığınızda, orada derinlerde bir yerde, İslam inanç dünyasına ait yapısal bir sorun olduğunu görürsünüz.

Bu sorunun yaratıcı, kul, inanç, varlık, yokluk gibi konuları içerdiğini, meselenin ontolojik bir problem olduğunu en güzel şekliyle ifade eden Prof. Mustafa Öztürk, çözümü kelam ilmiyle, yeni bir dil, yeni bir diskur üretmekte görüyor (15.04.2017 Karar).

Daha basit ifadeyle anlatmak gerekirse, dindarlar arasında yükselen deizmin sebeplerini dört şekilde sıralamak mümkün:

1. Dindar olarak kendini ifade eden insanların din anlayışı, yaşam biçimi, davranışlarıyla gösterdikleri derin çelişkiler.

2. Dini kurumlar gibi gözüken tarikat, cemaat, vakıf, örgüt, okul gibi yerlerde yaşanan tutarsızlıklar, cahillikler, ahlaksızlıklar ve düşmanlıklar.

3. Çok büyük bir hızla ilerleyen zamana rağmen, çağın sorunlarına, sıkıntılarına ve açmazlarına yeterli cevap üretemeyen, yeni yollar açmayan, yeni fikirler bulamayan dogmatik din adamları, aydınlar ve düşün insanlarının yetersizliği.

4. Toplumu hızla dönüştüren dijital devrimin beraberinde getirdiği değersizlik, sığlık, içe kapanıklık, maddiyatçılık ve gerçek ötesi yeni bir yaşam formuna doğru insanları ittirmesi. Buna cevap verecek bir fikir, ne batıda ne de doğuda henüz keşfedilmiş değildir.

Tüm bunlar, aradığı cevapları bulmayan insanların deist, ateist ve nihilist olmasına neden oluyor kanaatimce.

SAHA ARAŞTIRMALARI VE BİLİMSEL ÇALIŞMALAR YETERSİZ

Meseleyi kişisel gözlem ve deneyimlerimize göre ele alıyoruz aslında. Deizm, ateizm ve nihilizm üzerine henüz sağlıklı bir saha araştırmasına ve bilimsel bir çalışmaya sahip değiliz. Hatta bu konuda çelişkili veriler bile var.

Ä°PSOS’un her yıl yaptığı “Türkiye’yi Anlama Kılavuzu” araÅŸtırmasına göre (2018), dindarlık toplumun en güçlü yönlerinden biri ve son 4 yıldır aynı yerinde duruyor, deÄŸiÅŸmiyor (07.04.2018 Hürriyet).

Bu durumda iki ihtimal var:

1. İPSOS verilerine göre deizm, ateizm ve nihilizmin yükseldiği söylenemez.

2. Deizmin yükselişi ancak özel bir araştırma ile tespit edilebilir.

Kanaatimce, bu alanda özel bir çalışma yapmak lazım. Anketlerin yanı sıra, yüz yüze görüşmelerin, derinlikli araştırmaların yapılması şart.

Sonuç itibariyle konu derin bir mevzu.