Basın yayın organlarında kullanılan dil ve seçilen görüntü, kamuoyu algılarının oluÅŸmasında ya da oluÅŸmuÅŸ kanaatin pekiÅŸmesinde son derece önemli bir iÅŸleve sahip. ÖrneÄŸin Çin’in Ä°ngilizce yayın yapan resmi kuruluÅŸu, ABD yönetiminden söz ederken “cunta” sözcüğünü kullanmaya baÅŸladı. Tek başına bu bile ne denli küçümseyici bir tavır alındığını göstermeye yetiyor. Ancak bundan önemlisi, tek bir sözcükle Çin’de devlet baÅŸkanının ömür boyu görevde kalmasını saÄŸlayan düzenin ABD’deki mevcut düzenden daha evla olduÄŸunu ima ediyor.

Bu tür kelime tercihleri, hatta görsel basındaki karelerin seçimi, son derece uzman ekiplerce ve üzerinde düşünülerek  yapılıyor. Gayet tabi amaç iç, ama öncelikle dış dünyadaki algıları ÅŸekillendirmeye katkı saÄŸlamak.

GeçmiÅŸ yıllarda bu iÅŸlerin çok daha “ince” yapıldığını, günümüzde çoÄŸu zaman “kör gözüm parmağına” biçiminde bir yol izlendiÄŸini söylemek mümkün. Bununla birlikte, hala eskisi gibi ince, dolaylı, taktiksel tercihleri okur ve izleyicilerinin zihnine sessizce yerleÅŸtirmeyi baÅŸaran basın yayın organları bulunuyor.

Konunun işlenme biçimi

GeçtiÄŸimiz günlerde Fransa’nın en çok okunan gazetelerinden Le Monde’un web sayfasında, Afrin ile ilgili bir video yayınlandı. Haberin baÅŸlığında, Türk ordusu ile “fetih” sözcüğünün birlikte yer aldığı kısa bir cümle var. Görüntülerde ise, Demirci Kawa heykelinin yıkılışı ile Afrin Hükümet Binası balkonuna asılan Türk Bayrağı kareleri bulunuyor. Ardından sevinç içinde havaya sıkılan kurÅŸunlar, tanklar, kent merkezinde düzenlenen askeri tören, kılınan şükür namazları gösteriliyor.

Atılan baÅŸlığı pekiÅŸtirecek ne varsa, görüntüye yerleÅŸtirilmiÅŸ. Bu kısacık video, Türk ordusunun terörle mücadele kapsamında Afrin’e girdiÄŸini anlamaya katiyen hizmet etmiyor; tam tersine sanki iÅŸgal etmeye gitmiÅŸ gibi bir his yaratıyor. Zaten bu ÅŸekilde düşünmeye dünden razı olan Fransa ya da Avrupa kamuoyunun hislerine tercüman oluyor.

Meselenin buraya kadarki kısmı, görmeye alışık olduÄŸumuz bir tutum olarak deÄŸerlendirilebilir. Ne zaman Türkiye lehine bir dil kullanıldı ki denebilir. Ancak, söz konusu videonun sonunda bu görüntülerin Türkiye’nin resmi televizyonundan alındığı bilgisi verilmiÅŸ.

Malzeme bizden

Le Monde’, kabaca “biz demiyoruz, kendileri söylüyor” demeye getiriyor ve bu yolla da daha inandırıcı oluyor.

Dış basında kullanılan çok sayıda “söz” ve görüntü, gerçekten de Türkiye’deki medyanın kullandıkları. En dikkatli yayın yapan kurumlarda bile Zeytin Dalı harekatında kullanılan terimler, “daÄŸ ele geçirildi, tepe aşıldı, Afrin düştü, köy boÅŸaltıldı” ÅŸeklinde. Ãœstelik bunlar görüntülerle de destekleniyor. Fiili durumlar bunlar olsa dahi, söz konusu deyimlerin Le Monde gibi kuruluÅŸlar tarafından fetih olarak deÄŸerlendirilmesine olanak tanınıyor. Bu tür algılar pekiÅŸtikten sonra ise, Türk diplomatları ve karar alıcılar niyetin iÅŸgal falan olmadığını sürekli anlatmak zorunda kalıyorlar.

Afrin’de tuzaklanmış binalardaki bomba düzeneklerinin, ele geçirilen silah ve mühimmatın, kazılmış tünellerin, terör örgütüne ait malzemelerle birlikte görüntülenmesi, Türk askerinin ve yardım kuruluÅŸlarının sivillere el uzatan hallerinin yayınlanması,   normalleÅŸen ÅŸehir yaÅŸamı ifadesiyle birlikte sokaklarda gezen panzerler yerine sivil araç hareketlerine öncelik verilmesi mümkün.

Seçilen dil ve kullanılan görüntülerin baÅŸka “göz ve kulaklarda” ne iz bıraktığı önemli; askeri baÅŸarıyı gölgeleyecek ve siyasi amaçları baskı altında bırakabilecek konularda belki daha titiz davranılması gerekebilir.