Putin'in paralı askerleri: Wagner

Pek konuÅŸulmadı, tartışılmadı ama 7 Åžubat 2018'de Suriye'de, iki süper güç ve vekilleri hayli kanlı bir hesaplaÅŸma yaÅŸadı. Öyle ki, iddialar doÄŸruysa, SoÄŸuk SavaÅŸ'tan beri en büyük çatışma patlak verdi. SavaÅŸ meydanı bu kez Fırat'ın doÄŸusundaki petrol zengini Deyrizor'a baÄŸlı HiÅŸam kasabasıydı. ABD'nin iddiasına göre rejim ve ona destek veren milisler o tarihte Fırat Nehri'ni geçti. Aralarında YPG'lilerin de olduÄŸu Suriye Demokratik Güçleri'ne ve onlara eÅŸlik eden ABD askerlerine saldırı giriÅŸiminde bulundu. ABD'nin öncülüğündeki koalisyon topçu atışı ve hava saldırısıyla cevap verdi. Rusya Savunma Bakanlığı'ysa bölgede uyuyan bir DEAÅž hücresinin hedef alındığını ancak operasyonun kendileriyle koordinasyon içinde yapılmadığını öne sürdü. Reuters Haber Ajansı, Rus kaynaklara dayandırdığı haberinde saldırıya 550 Rusya paralı askerinin katıldığını, bunların 300'ünün öldüğünü ve yaralandığını söyledi. Rakam çok büyüktü ancak Moskova hayatını kaybedenlerin sayısını 5 olarak verdi, birkaç gün sonra da yarı resmi basın kuruluÅŸlarında “Onlarca ölü var” ifadesiyle birkaç cılız haber yapıldı. Kremlin, ölenlerin sadece Rus vatandaşı olduÄŸunu, ordu mensubu olmadıklarını söyledi. Peki gerçekten öyle mi? Bu sorunun yanıtı Rusya'da artık adeta “kasabanın sırrı”na dönüşen Rus paralı askerlerde gizli, yani özel askeri ÅŸirket Wagner Grubu'nda.

UKRAYNA VE KIRIM'DAN SONRA SURİYE'DE SAHNEYE ÇIKTILAR

Putin'in gizli askerleri sahneye önce Ukrayna ve Kırım'da çıktı. Ayrılıkçı grupların yanında savaşan ve önceleri nereden geldiği sadece tahmin edilen bu savaşçı gruplar kamuflaj kıyafetlerini giyiyor ama asla Rus bayrağı ya da ordudan olduklarını gösteren bir sembol taşımıyorlardı. Çatışmalar ilerledikçe dünya kamuoyu bu savaşçıların aslında Rus askeri olduğundan emindi ancak Kremlin her defasında bunu reddetti.

Rusya, Suriye savaşında sahada ağırlığını artırmaya karar verince paralı askerler bir kez daha ortaya çıktı. Batı basınındaki iddialara göre aralarında Wagner'in de olduÄŸu pek çok Rus ÅŸirket -ki hatta birinin merkezi Hong Kong'daydı- ülkeye savaşçı gönderdi. Son olarak Deyrizor'daki çatışmadan sonra gözler üzerine çevrildi. Rus hatta ABD'li yetkililer “paralı asker” lafını aÄŸzına dahi almadı. Ancak önce Amerikan basını, sonra da Kremlin yanlısı yayın kuruluÅŸları ölen savaşçılardan “Wagner güçleri” olarak bahsetti. Ukrayna'daki ayrılıkçı grupların başındaki eski Rus Albay Igor Strelkov da sosyal medya hesabından “Bölgede Wagner'in iki birliÄŸi vardı, birinci birlik tamamen yok oldu, ikincisi de paramparça...” açıklamasını yaptı.

ŞİRKET GİZLİ ÇÜNKÜ KANUNLARA GÖRE YASAK

Habertürk'ten Nalan Koçak'ın haberine göre, Irak Savaşı'yla birlikte duyduÄŸumuz ABD'li Blackwater gibi bir özel askeri güvenlik ÅŸirketi. Rus medyası, gruptan ağır silah ve zırhlı araçlarla donatılan fakat resmen var olmayan bir askeri birlik olarak bahsediyor. Fakat Rusya Savunma Bakanlığı'nın direktifiyle hareket ettiÄŸi düşünülüyor. Peki neden resmen böyle bir birlik yok? Moskova Devlet Ãœniversitesi Öğretim Ãœyesi Dr. Kerim Has, bu sorunun yanıtını verdi: “Rusya'da özel askeri ÅŸirketler kanun itibarıyla yasak. Kremlin özellikle yurtdışında kiralık olarak sadece asker deÄŸil, vatandaÅŸların da çalışabileceÄŸini tanıyor. Bilerek hukuki bir boÅŸluk yaratıyorlar. Ama bunların ülke içerisinde çalışmaları yasak. Paralı askerler ilk Ukrayna'da ortaya çıktı, Slav birlikleri ismiyle. Daha sonra bu birlikler 2015 gibi Wagner Grubu'na dönüştü. Altını çizmek istiyorum, bu bilgilerin hiçbiri resmi olarak doÄŸrulanmış deÄŸil. Kırım'ın ilhakında da hatırlarsınız yeÅŸil üniformalı Rus askerleri vardı. Ama hiçbir zaman doÄŸrulanmadı. Putin, 2015'te, ilhaktan çok sonra kabul etti.”

Wagner Grubu gri bir alanda faaliyet gösterdiÄŸi için savaşçıların cenazeleri ailelerine mühürlenmiÅŸ tabutlarda gönderiliyor ve herhangi bir tören yapılmadan defnediliyor. Yaralılarsa askeri hastanelerde, basın içeri alınmadan tedavi ediliyor. Dr. Has, yaralıların transferinde dikkat çekici bir trafiÄŸin yaÅŸandığını anlatıyor: “Deyrizor'daki saldırının ardından bir ambulans uçak trafiÄŸi oldu. Herkes Flight Radar isimli siteden takip etti. St. Petersburg ve Moskova'da 5 tane askeri hastane var, özellikle oralarda bir yoÄŸunluk söz konusuydu.”

Utkin, 9 Aralık 2016 tarihinde Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından Vatan Kahramanları Günü dolayısıyla verilen bir resepsiyonda fotoğraflanmıştı. (En sağda)

HİTLER'İN EN SEVDİĞİ BESTEKÂRA ATIF

Grubun başında Rus askeri istihbaratı için çalışan eski bir yarbay, Dmitry Utkin var. Utkin daha evvel Ukrayna ve Kırım'da görev yapmış bir isim. ABD'nin yaptırım listesinde. Utkin'in Wagner ismini seçmesi tabii ki bir tesadüf değil, ünlü bestekâr Richard Wagner'e bir atıf. Wagner'in, Hitler'in en sevdiği müzisyen olduğu da herkesin malumu. Batı basınına göre ismin nedeni Utkin'in Neo-Nazi olması değil, klasik bir Rus taktiğiyle ideolojik dezenformasyon yaratmak.

PETROL GELÄ°RÄ°NÄ°N 4'TE 1'Ä° PARALI ASKERLERE

Wagner Grubu'nun en önemli görevi, petrol sahalarının kontrolünü saÄŸlamak. Nedeni ÅŸirket için para kaynağı oluÅŸturmak. Çünkü Wagner Grubu, Rusya'dan gelen kaynağın dışında, kendi gelirini yaratıyor. Rejimle anlaÅŸması var, ele geçirdiÄŸi her petrol sahasının gelirinin 4'te 1'ini alıyor. Son çatışmanın da petrol zengini Deyrizor'da çıkmasına ÅŸaşırmamak gerek. Dr. Kerim Has da bunun altını çiziyor: “Paralı askerler bölgedeki petrol yataklarına saldırdı. Çünkü Rusya Savunma Bakanlığı da artık ÅŸirkete mali desteÄŸi azaltacağını söylemiÅŸse -ki bunlar konuÅŸuluyor- saldırıyı düzenlemiÅŸ olabilirler. Sahada olanlara Rusya da tamamen hâkim deÄŸil, yerel güçlerin belli bir manevra alanı var.”

Paralı askerlerin profiline gelince... Uzmanlar paranın hayli ön planda olduÄŸunun altını çiziyor. Harvard Ãœniversitesi Öğretim Ãœyesi ve Rusya uzmanı Dimitar Bechev'e göre, çatışanlar arasında eski askerler, aşırı milliyetçiler hatta BolÅŸevikler de var. Ancak asıl kitle ideolojiden çok para için Wagner Grubu'na katılıyor. Çünkü aldıkları maaÅŸ Rusya standartlarında çok yüksek. Dr. Has ise Çeçenistan, Ä°nguÅŸetya gibi yerlerden katılımın da olduÄŸunu belirtiyor: “Rusya'nın Suriye'de 7 bin civarında askerinin olduÄŸu söyleniyor, tabii ki buna Wagner'in paralı askerleri dahil deÄŸil. 3 bin civarında da paralı asker olduÄŸu ifade ediliyor. Bin kadarı Çeçen. Çeçen birlikleri Ukrayna'ya da gitmiÅŸti. Çeçenler Rus ordusuna 94'ten beri alınmıyor. Oradaki savaÅŸtan sonra... Bu nedenle Çeçenler ve Kafkas kökenlilerin özel ÅŸirketlerde çalışma ihtimali yüksek.”

RUS ASKERLERDEN DAHA FAZLA MAAÅž ALIYORLAR

The Moscow Times'a göre, paralı askerler 1380 ile 4 bin 300 dolar arasında maaÅŸ alıyor. Hayatlarını kaybettiklerinde de ailelerine yüklü bir tazminat ödeniyor. Dr. Has'a göre, Wagner'in Rus enerji ÅŸirketleriyle baÄŸlantısı nedeniyle maaÅŸlar yüksek. Has, “Rusya'da bir yüzbaşı ya da binbaşı ortalama 80 bin ruble yani 1200 dolar maaÅŸ alıyor. Paralı askerler yaralandıkları zaman 700 bin ruble alıyor, o da yaklaşık 12 bin dolara tekabül ediyor. Öldükleri zaman da ailelerine 3 milyon ruble tazminat veriliyor” diyor.

Putin neden paralı askerleri tercih ediyor? Rusya uzmanı Bechev, şöyle yanıtlıyor: “Yönetime sorumluluÄŸu reddetme ÅŸansı tanıyor. Kremlin, Suriye'deki askeri varlığının birkaç yüz askerin ötesine geçtiÄŸini göstermek istemiyor.”

WAGNER'İN ARKASINDAKİ İSİM: PUTİN'İN AŞÇISI

Åžirketin ticari yüzü Evro Polis isimli ÅŸirket. Sahibi hayli ilginç bir isim, Dr. Has anlatıyor: “Yevgen Prigozhin bir restoran ÅŸirketinin yöneticisi ama sadece bununla uÄŸraÅŸmıyor. Yönetim danışmanlığı ÅŸirketi de var. Sadece ÅŸirketlerinden birinin cirosu 100-150 milyon dolar. Yemek ÅŸirketlerinden birinin başına da Utkin'i getirdi, bir askerin yemek ÅŸirketinin başına getirilmesi normal bir ÅŸey deÄŸil tabii ki. DediÄŸim gibi bunlar da resmi olarak teyit edilmiÅŸ bilgiler deÄŸil. Prigozhin zaten Putin'in aşçısı olarak biliniyor, yemeklerini hazırlıyor. Savunma bakanlığından da ihaleler alıyor. Kışlalarındaki, eÄŸitim birimlerindeki temizlik ihalelerini de aldı. Moskova'daki okulların yüzde 90'ının yemeklerini de bu ÅŸirket hazırlıyor. Wagner'in, Prigozhin'in parası, Utkin'in de tecrübesiyle kurulduÄŸu iddia ediliyor.”

Prigozhin, Putin'e yemek servis ederken, 2011.