Yorum - Analiz
Yerli yolcu uçağı rafa kalktı
27 Mayıs 2015’te Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM) ve merkezi ABD’de bulunan Sierra Nevada Corporation (SNC) işbirliği ile hayata geçirilmesi planlanan yerli bölgesel uçak projesi TRJET rafa kalktı. Peki, yerine ne yapılacak? Henüz bu sorunun cevabı yok...
Uğur Cebeci - Hürriyet
‘YÃœZDE yüz yerli’ bölgesel yolcu uçağı yapılacak dendi. KuÅŸkusuz bu imkânsız bir ÅŸey deÄŸildi. Ama yanlış olan, ‘yüzde yüz yerli’ uçak iddiasıydı. Böyle bir iddia saçmaydı ve gerekte yoktu. Bugün uçak imal eden devler bile motordan iniÅŸ takımına ya da aviyoniklere kadar birçok ÅŸeyi baÅŸka ülkelerden, baÅŸka markalardan temin ediyorlar. Uçak yapımı sanıldığı kadar kolay bir iÅŸ deÄŸil. Hele yolcu uçağı, sertifikasyonu yapacak uluslararası denetim kuruluÅŸları istenen özellikler olmazsa yakanıza yapışırlar ve kendi ülkeleri üzerinde uçurmazlar. Türkiye kendi yolcu uçağını yapacaktı. Savunma Sanayi MüsteÅŸarlığı (SSM) ile merkezi ABD’de bulunan Sierra Nevada Corporation (SNC) ÅŸirketi ile bir iÅŸbirliÄŸine gidildi. TRJET adı verilen proje 27 Mayıs 2015 tarihinde dönemin baÅŸbakanı Ahmet DavutoÄŸlu tarafından büyük heyecanla açıklanmıştı.
HEM JET HEM PERVANELÄ°
Fatih ve Eren Özmen çiftinin sahibi olduğu şirket, imalatı durmuş Alman Dornier platformu üzerine bir uçak yapacaktı. Bölgesel uçak pazarında kendisini kanıtlamış ve birçok ülke tarafından da bu uçaklar kullanılmıştı. Dornier 328 modernize edilecek, uçağın TRJET 328 olarak hem jet motorlu hem de pervaneli iki model imal edilecekti. İkinci adımda ise sıfırdan TRJET 628 olmak üzere hem pervaneli hem de jet modelleri de tasarlanıp üretilecekti.
Önce pervaneli sonra jet motorlu olacak uçak, ileri aÅŸamada büyütülecekti. BaÅŸlangıç modeli 50 koltuk olacaktı. Bölgesel bir uçak için doÄŸru koltuk sayısı seçilmiÅŸti. Anadolu’da birçok küçük havaalanına bu uçaklar ile uçulacak ve Türkiye dışında da uygun pazarlar saptanmaya baÅŸlamıştı. SNC ÅŸirketi NASA’nın da gözbebeÄŸi bir ÅŸirketti. Dünya çapında 3500 çalışanı vardı ve havacılık ve uzay sanayiinde önemli projelere imza atmıştı.
Sierra Nevada uçağın baÅŸlangıçta ABD’de kendi hatlarında imal edilmesini istedi. Böylelikle FAA ile sertifikasyon süreci hızla aşılacaktı. Sonrasında imalat Ankara’da kurulacak fabrikada yapılacaktı. Åžu anda Türk yolcu uçağından kimse söz etmiyor. GeleceÄŸi belli deÄŸil. Projeden vazgeçildiÄŸini de kimse deklare etmiyor. SNC de aldığı Dornier platformu hakları ellerinde, ne yapacağını bilmiyor.
İMALATÇILAR BİRLEŞİYOR
Ufukta görünen bizim yerli uçak iÅŸi daha uzun süre olmayacak gibi. Bu da Brezilyalı Embraer ile ortak olacak Boeing ve Kanadalı Bombardier ile bir araya gelen Airbus’ın yapacağı bölgesel jetleri öne çıkartacak. Yani kendi yolcu uçağımızı yapacak pazarı bu birleÅŸmeler de iyice daraltacak. Yapsak 200 adetini kendimiz kullansak, dışarıya satamayınca o kadar az sayıda uçak için bir imalat yapmanın mantığı ne? Ama doÄŸru oturup doÄŸru düşünerek bir Türk yolcu uçağı projesinden de vazgeçmemek lazım. Bugün imal edilenler ile yakın gelecekte yapılacak imalatları iyi izleyip bunlar arasında bir model üzerinde çalışmalı.
Yine de ‘Bir Türk Yolcu uçağı dünyaca ünlü hava yollarında uçuyor’un hayali bile çok güzel, tetikleyici olmalı. DoÄŸru modeli, özgün bir yapıyı ortaya çıkarmak için tasarım mühendislerimizin çok iyi çalışmalı. TAI’nin Türkiye’ye çağırdığı tasarım mühendislerinin sayısı artmalı ve tasarım üssü kurulması gerekir. Harcamadan özgün bir tasarım ortaya çıkmıyor.
BÜYÜK UÇAK ALIŞKANLIĞI
-BÄ°R baÅŸka sıkıntı Türk yolcu Anadolujet’ten dolayı büyük uçaklara alışmıştı. Zamanında Ä°ngiliz AVRO imalatı RJ uçaklarına bile yolcular zor bindi. Zor alıştılar. Böyle bir durumda 50 koltuklu uçaklar, Türk yolcu için nasıl cazip hale getirilebilirdi? Bu cevabını arayan bir soru.
YETERLÄ° MÃœHENDÄ°S YOK
- TÜRK Genel Maksat Helikopteri için iyi bir yere gelindi. Eğitim ve savaş uçağında doğru yolda gidiyor. Kendi uydumuzla ilgili çalışmalar başarılı bir noktada. Bir de yerli yolcu uçağı yapılabilmesi için bizdeki mühendis sayısı yetmiyor. Bizde 1000 civarında uçak mühendisi var. Mezun olacaklar, yurtdışından ülkeye döneceklerle hadi bu sayı 2 bin olsun. Ancak havacılık projesi için en az 6-7 bin mühendis gerekliydi.
YAZININ DEVAMI İÇİN TIKLAYIN
Henüz yorum yapılmamış.