Gazze ekonomisi çöküyor, yardıma değil işe ihtiyaçları var!

Ocak 2017’den bu yana İsrail ve Mısır hükümetlerinin sıkı kuşatması, El Fetih otoritesinin uyguladığı cezai tedbirler kıyı bölgeleri boyunca ekonomik hayatı neredeyse durma noktasına getirdi.

Ahmet, sömestrin gelmesiyle arkadaşları ile vedalaşıp bir sonraki dönemin masraflarını karşılayabileceği bir iş aramaya koyuldu; ama başvurduğu işlerden hiçbirine olumlu cevap alamadı. Elinden başka bir şey gelmedi, eve gitti, oturdu uzun uzun düşündü. Şimdi ne olacaktı?

Ahmet sekiz kişilik bir ailenin ferdiydi, babası işsizdi. Evin geçimini okuldan ayrılıp bir araba tamirhanesinde çalışan 12 yaşında kardeşi sağlıyordu, Gazze’nin çökmüş ekonomisi içinde bu şekilde hayatta kalıyorlardı. Ahmet sonraki dönem okula dönemedi, ekonomi öğrenimini yarıda bıraktı ve haftada 30 dolar kazanabildiği bir iş bulabildi. Gazze’deki ağır ekonomik abluka sebebiyle Ahmet bu işte de parasını alamadı ve bir sonraki dönem de okula dönemedi.

Bu durumu Ahmet şu sözlerle anlatıyor:

“Elimden geleni yaptım, okula dönebilmek için bulduğum bütün işlerde çalıştım; ama sonunda elimde olan para giderlerimin yarısını bile karşılamıyordu. Biliyorum, bu durumda olan tek Gazzeli genç ben değilim. Konuştuğum birçok arkadaşım okula dönebilecek yeterli parayı bulamadığı için şu an evde oturuyorlar.”

İsrail Ablukası ve Merkezi Otorite’nin Tutumu

Gazze kıyıları tam 11 yıldır İsrail’in ablukası altında. Bu abluka 2006 yılında yapılan özgür seçimlerde Hamas’ın seçimi kazanmasıyla başladı. Bugün hala İsrail hükümeti ve Arap Devletleri bu seçimin sonuçlarını ve oradaki otoriteyi tanımıyor. Oysa sadece bir yıllık güvenlik karmaşasından sonra Hamas, Gazze’deki hükümetin sorumluluğunu almayı başardı.

Ablukanın başladığı günden beri İsrail, Gazze’ye 3 işgal operasyonu gerçekleştirdi. Bu saldırılarda 4 bin Gazzeli hayatını kaybederken 40 binin üzerinde insan yaralandı. Ayrıca bu saldırılarda ekonomik bir yıkım, alt yapıda büyük ölçekli tahribat ve okul ile hastane gibi sosyal servilerde ciddi aksamalar meydan geldi. Ayrıca Filistin merkezi otoritesinin Gazze’ye yönelik uyguladığı cezai tedbirler ekonomide yaşanan krizi derinleştirdi. BM yayınladığı raporda Gazze’yi “Yaşanamaz Şehirler” statüsünde gösterdi. İçme suyu sıkıntısı makinelerle arıtılan sular ile giderilmeye çalışılırken temel insani gereksinimlerde ciddi sorunlar yaşanıyor.

Geçtiğimiz yıl Hamas ve El Fetih; Mısır’ın arabuluculuğuyla yaptığı anlaşma gereği Gazze’ye yönelik bazı sınırlamaların kalkması konusunda uzlaştı. Gazze sakinleri bu anlaşmayı büyük bir sevinç ve umutla karşılayarak normal hayatlarına dönmeyi umdular. Öte taraftan El Fetih ve Mısır anlaşmadan caydılar, üstelik El Fetih Gazze’ye yönelik yaptırımları daha da sertleştirdi.

Engellenemeyen İşsizlik Rakamları

Ufukta bir çözüm görünmüyor, Gazze’yi bekleyen sadece kara bir gelecek, bu durum işgal altındaki Filistin topraklarını karıştırabilir. Gazze Ticaret Odası Başkanı yaptığı açıklamada “Gazze’de işsizlik sürekli olarak artıyor, bugün anneler çocukları için temel gereksinim maddelerini dahi temin edemiyor.” Şeklinde konuştu. Gazze bugün dünyadaki en yüksek işsizlik ortalamasına sahip şehir konumunda.

Gazzeli bir ekonomi uzmanı ise durumu şöyle açıklıyor:

“Gazze’de şuan işsizlik ortalaması %60 civarında. Gazze sakinleri dünya fakirlik ortalamasının çok altında günde yalnızca 65 Cent ile geçiniyor. En kötüsü Gazzelilerin bugün 80’i uluslararası yardımlara muhtaç şekilde hayatını sürdürüyor. Gazze’ye uygulanan ambargo sadece ekonomiyi çökertmeye yönelik değil, aynı zamanda toplumsal çöküşü sağlamayı amaçlıyor.”

Gazzeli Mahmud el-Taum da üniversiteye gidebilmek için para biriktiren Filistinli gençlerden biri, o da durumu şöyle açıklıyor:

“Şu an ilaç ve benzeri şeyleri satıyorum, hayalim üniversiteye gitmek; ama kazandığım sakat babam ve kardeşlerime bakmam için dahi yetmiyor.”

Mahmud’un babası ve dört erkek kardeşi İsrail saldırılarında ağır şekilde yaralandı ve şu anda ailede çalışan tek kişi o. Mahmud daha çocuk yaşta ve tam tamına ailedeki ihtiyarlar, kızlar dâhil 18 kişinin geçimi onun eline bakıyor. Ve Mahmud üniversiteye gitmek istiyor.

Gazzeli iş adamı Kaan Yunus ise Gazze’deki ekonomik durumu “Cehennemi yaşıyoruz!” şeklinde yorumladı. Gazze’de ekonomik çöküntüden önce yaklaşık 45 işçi çalıştırdığını söyleyen Yunus, işten çıkarmak zorunda kaldığı işçilerinin çoğunun iş bulamadığını söylüyor.

Çöküş

El Karra, Gazze’deki ekonomik durumun tüccarların çoğunun iflas etmesine sebep olduğunu söylüyor. Gazzeli tüccarların yaklaşık %60’nın iflas ettiğini ve bu rakamın büyük çoğunun 2016-2017 yılında gerçekleştiğini ifade ediyor. Gazze’den göç etmek için geçişlerin açılmasını beklediğini söyleyen Karra durumu şöyle anlatıyor:

“İsrail’e ya da merkezi hükümete ederinin üç katını vermediğiniz sürece burada ne elektrik ne de yakıt sahibi olamıyorsunuz!”

İş adamı Fuad el Samna ise durumu şöyle anlatıyor:

“ Muhtemelen şuan Gazze ekonomisinin yok edildiği senaryonun son sahnesini yaşıyoruz.”

Samna çalışanlarını işten çıkarmadı ama çok düşük bir kapasite ile düşük ücretlerle onlara çalışmak için bir şans verdi.

İsrail Sorumluluğu Reddetti

Ekonomik çöküntü için yetkililer İsrail saldırıları ve Gazze ticaretine getirilen ambargo ve ablukayı gerekçe gösterirken İsrail yönetimi bu iddiaları reddediyor.

İsrailli otoriteler geçtiğimiz yıl yaklaşık 3.000 Gazzeli iş adamının geçiş iznini iptal edip ayrıca bunlardan onlarcasını da tutukladı. Bunun yanında Gazze’ye giren birçok temel insani madde İsrail hükümetince kara listeye alındı.

Geçtiğimiz günlerde İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin gazetecilerle yaptığı sohbette:

“Gazze ekonomik yıkımın eşiğinde, bu gerçekleştiğinde binlerce sivil Gazze’den ayrılmak zorunda kalacak. Alt yapı çökmüş, içecek suları bile yok daha fazla dayanamazlar.” Şeklinde konuştu.

İsrail’in 11 yıldır uyguladığı abluka ve 3 işgal operasyonunu görmezden gelen Rivlin:

“Dünya artık Hamas’ın sebep olduğu yıkımı görmek ve anlamak zorunda!” şeklinde konuşarak tek sorumlunun Hamas olduğunu iddia etti.

Şu anda Gazze’deki mevcut şartlar için 2006 yılında yapılan özgür seçimlerdeki sonuç dolayısıyla Gazzelileri suçlayan İsrail’in Gazze’ye uyguladığı ablukayı bir önceki Birleşmiş Milletler Özel Temsilcisi Profesör Richard Falk defaten “İnsanlığa karşı işlenmiş suç” olarak tanımlamıştı.

Yazan: Motasem Dalloul

Kaynak: The Palestinian İnformation Center

Çeviren: Mehmed Mazlum Çelik