Kimse Hazreti Muhammed kadar iftiraya uğramamıştır

ARAŞTIRMA İNCELEME: OĞUZHAN MURAT ÖZTÜRK

Edward Said ‘Entelektüel’ adlı kitabında, “Müslüman dünyayla ilgilenen Amerikalı ya da Britanyalı akademik entelektüeller bugün indirgemeci ve bence, sorumsuz bir biçimde ‘Ä°slam’ diye bir ÅŸeyden bahsetmektedirler. Bu tek sözcüğü kullanarak, Ä°slam’la demokrasinin, Ä°slam’la insan haklarının, Ä°slam’la ilerlemenin baÄŸdaşıp baÄŸdaÅŸmadığı konularında utanıp sıkılmaksızın yargılar verilebilecek basit bir nesne gözüyle bakılmaktadır Ä°slam’a” diyerek zaman zaman oryantalist kodlamalara zaman zaman da kalıplaÅŸmış ötekileÅŸtirici, toptancı ve peÅŸin hükümler vermekten imtina etmeyen Batılı entelektüel perspektife esaslı tenkitler yöneltmiÅŸti. Özellikle hemen her Hollywood filminde arz-ı endam eden Arap terörist imgesi, bu imgeyi hayal aleminden çıkararak korkutucu bir heyula haline getiren 11 Eylül saldırıları ve IŞİD gibi örgütlerin varlığı Ä°slam’ın Batı’daki ötekileÅŸtirilmiÅŸ halini bile mumla aratır, yeni bir durum inÅŸa etmiÅŸti: Ä°slamiyet ve Müslümanlar ÅŸeytanileÅŸtirilmiÅŸti.

Batı’nın Ä°slam ve onun muazzez peygamberi üzerine yazılmış biyografi denemelerini irdelediÄŸimizde özellikle Montgomery Watt ve Maxime Rodinson’un eserlerinin öne çıktığını söyleyebiliriz. Ancak Batı’nın Ä°slam’la olan gerilimli iliÅŸkisi Hz. Peygamber hakkında çalışmalar yapılmasını mütemadiyen teÅŸvik ediyor. Karen Armstrong’un ‘Hz. Muhammed Bir Batılının Gözünden Son Peygamber’in Hayatı’ baÅŸlıklı kitabı da bunlardan biri. Haddizatında Armstrong’un eserinin seleflerinin çalışmaları üzerine bir peygamber biyografisi olarak çok fazla bir ÅŸey eklediÄŸini söylemek mümkün deÄŸil. Armstrong’un eserini öne çıkaran ve ehemmiyetli hale getirilen yukarda kastettiÄŸimiz Ä°slam’ı ÅŸeytanileÅŸtirilme durumunun ürettiÄŸi güncel sorulara verdiÄŸi cevaplar. Sözgelimi Armstrong, entelektüel bir hassasiyet göstererek Sırpların 8 milyon BoÅŸnak’ı katlederken Hristiyan teröristler olarak itham edilmediklerinden yola çıkarak Müslüman terörizmi tanımının Müslümanlar üzerine eklemlenmesine karşı çıkarak söze baÅŸlıyor. Ve kitap boyunca Müslümanlardan yana saf tutmaktan imtina etmiyor.

Armstrong, basım sürecinde kitabının kendisi gibi ‘kafir’ bir kadının eseri olmasından dolayı yeni bir Salman Rüşdi olayı endiÅŸesi taşıyan yayıncılar tarafından tereddütle karşılandığını ifade ediyor. Armstrong, kitabın basımından sonra özellikle Müslümanların kitaba gösterdiÄŸi raÄŸbetten duyduÄŸu memnuniyeti belirtmekten de kaçınmıyor. Hayli ilgi çekici bir baÅŸlık olan ‘Düşman Olarak Hz. Muhammed’, Hristiyan Avrupa’da Hz. Muhammed’e hakaret ederek öldürülenler üzerinden inÅŸa edilmiÅŸ ÅŸehitlik kültünün kronolojisini vererek baÅŸlıyor. Bu bölüm ve takip eden diÄŸer bölümlerde Hristiyanlık ve Ä°slam geriliminin ortaya çıkışının Ä°slam deÄŸil Hristiyanlık kaynaklı olduÄŸu vurgulanıyor. Armstrong kitap boyunca aynı selefleri Watt ve Rodinson gibi Ä°slam’a yöneltilen eleÅŸtirilerin bir kısmının dönem gerçekleri baÄŸlamında deÄŸerlendirilmesi gerektiÄŸini kaydediyor. Eserin genel olarak son derece objektif bir çalışma olduÄŸu söylenebilir; fakat kitapta zorlama olan üstelik neye istinaden argüman haline getirildiÄŸi de muÄŸlak olan önermeler de yok deÄŸil. Sözgelimi Armstrong Ä°slam’ın, tıpkı MuseviliÄŸin sadece Yahudilere ait olması gibi, Araplara ait bir din olduÄŸu ve cihanşümul hale sonradan getirildiÄŸi iddiasını altını doldurmadan vurguluyor. Yazar, Peygamber zamanında Selman-ı Farisi gibi, Bilal HabeÅŸ-i gibi baÅŸka kavimlerden olup da Ä°slam dinine giren önemli ÅŸahsiyetlerin yanı sıra Yahudi ve diÄŸer milletlerden mebzul miktarda Ä°slam’a ihtida eden insanın varlığını ıskalamış görünüyor. DiÄŸer biyografi yazarlarından Montgomery Watt, Hazreti Muhammed için “Dünyadaki bütün insanlar içinde kimse Hazreti Muhammed kadar iftiraya uÄŸramamıştır” diyerek onun bir ÅŸarlatan olmadığını vurgulamıştı. Watt, Hz. Muhammed’in gerçekten samimi olmamış olsa bunca hakaret ve tahrike tahammül edemeyeceÄŸini kabul etmiÅŸti; Peygamber’in samimiyetine dair Watt bir diÄŸer karine olarak Hz. Ebubekir, Hz. Ömer gibi ÅŸahsiyet abidesi insanları samimiyetsiz birinin etkilemesinin mümkün olamayacağını ifade etmiÅŸti. Karen Armstrong bu gibi netameli konulara mesafeli dursa da arkadan dolanarak Kur’an’ın bir vahiy olmayacağını, Hazreti Muhammed’in eseri olduÄŸunu ima yoluyla iddia ediyor. Hz. Muhammed’i müjdeleyen Ä°ncil ayetinden bahsettiÄŸi bölümde yazar “Anlaşıldığı kadarıyla Hz. Muhammed bu tercümeden haberdar edilmiÅŸti; çünkü Kur’an, Ä°sa’nın kendisinden sonra ‘Ahmed’ adında baÅŸka bir peygamberin daha geleceÄŸini ve mesajı onaylayacağını söylediÄŸini bildirmektedir” diyerek Ku’ran’ı Hz. Muhammed’in bildikleriyle iliÅŸkilendirip yüce mesajın vahiy olasılığını kendince çürütüyor. Yine aynı ÅŸekilde bir baÅŸka bölümde Kıble’nin deÄŸiÅŸmesinin Hz. Muhammed’in en yaratıcı hamlesi olduÄŸundan bahsediyor. Burada üstü kapalı olarak Kur’an vahyinin Allah deÄŸil Hz. Muhammed kaynaklı olduÄŸu ima ediliyor.

Sonuç olarak Peygamber Efendimiz’le alakalı meÅŸhur biyografilere çok da farklı bir perspektif getirmese de vicdanlı ve iyi niyetli bir Ä°slam okumasının söz konusu olduÄŸunu söyleyebiliriz. Watt, Rodinson ve Rudi Paret eserlerini yazdıkları dönemde bu kadar belirgin olmayan Ä°slam’ın terörizmle ve fundamentalizmle iliÅŸkilendirildiÄŸi güncel problemlere de cevap verme görevi üstlenmeyi baÅŸarıyor kitap. Bunun yanında diÄŸer üçünün konuya olan hakimiyetinden pek de nasip almamış görünüyor. Yine de eserin Batı’daki Ä°slam algısının menfi kodlamalarını tadil edecek argümanlara sahip olduÄŸunu söylemek mümkün.

Sonuç itibarıyla eserin bir Batılı entelektüelin Ä°slam’la uzlaşı ve ötekini anlama gayreti olarak kıymetli olsa da derinlikli bir dönem okumasından yoksun olduÄŸunu, ayağı yere basmayan ve aceleci hükümlere vararak diÄŸer biyografilerin gerisinde bir muhtevayla okuyucu karşısına çıktığını rahatlıkla söyleyebiliriz.

Hz. Muhammed -Bir Batılının Gözünden Son Peygamber’in Hayatı
Karen Armstrong
Koridor Yayıncılık
416 sayfa / 30 TL