Profesörden 'ışık kirliliği' uyarısı

Antalya'da, Erasmus projesi olarak çeşitli ülkelerle ışık kirliliğine yönelik farkındalık oluşturmak amacıyla Aldemir Atilla Konuk Anadolu Lisesi'nce sürdürülen proje kapsamında, Türkiye'nin bu konudaki öncü bilim adamlarının katıldığı konferans düzenlendi. Milli Eğitim Müdürlüğü Konferans Salonu'ndaki konferansta, ışık kirliliği alanında 'otorite' kabul edilen iki bilim insanı ve astronom Prof. Dr. Zeki Aslan ile Prof. Dr. Dursun Koçer, ışık kirliliği sorununu anlattı.

"ÇÖZÜMÜ BELEDİYELERDE"

Türkiye'de ilk defa ışık kirliliÄŸi sorununu gündeme getiren Prof. Dr. Aslan, ışık kirliliÄŸinin; yanlış yerde, doÄŸrultuda, zamanda ve miktarda ışık kullanımı olduÄŸuna dikkat çekti. Aslan, “Bütün dünyada küresel bir sorun; ama çözümü belediyelerde. Geceleyin ışığın yanlış kullanımı, gökyüzünü görmemizi engelliyor. Işık kirliliÄŸinin en büyük sebepleri, cadde ve sokak aydınlatmaları, bina aydınlatmaları ile reklam ışıkları, tatil köyleri, binalardan taÅŸan ışıklar, araç ışıkları. Yanlış kullanılan dış aydınlatmalar, kirliliÄŸin ana kaynağı." diye konuÅŸtu.

SOKAK AYDINLATMALARI 'IŞIK TECAVÜZÜ'

Prof. Dr. Aslan, ışık kirliliÄŸi çeÅŸitlerini aşırı miktarda ışık, gök parlaması, göz kamaÅŸması, ışık taÅŸması ve ışık tecavüzü olarak sıraladı. Cadde, sokak ve bina aydınlatmaları nedeniyle yatak ve oturma odalarına 'ışık tecavüzü' olduÄŸunu kaydeden Prof. Dr. Aslan, “Amacı, cadde ve sokak aydınlatmaları veya bina aydınlatmaları olan ışıklar, yatak odamıza kadar giriyor. Bu ışık tecavüzüdür.

Son zamanlarda led furyası da geliÅŸti. Çok yaygınlaÅŸtı; ama çok yanlış kullanılıyor. Sözde AVM'ler, binalar ışıl ışıl; ama nereyi aydınlattıkları belli deÄŸil. Enerji boÅŸa kullanılıyor. Bu tür aydınlatmalar, ışık tecavüzüne yol açıyor" dedi. Kendi eviyle ilgili de 'ışık tecavüzü' sorunu yaÅŸadığından bahseden Prof. Dr. Aslan, ÅŸunları söyledi:

“Bu konuda apartman yönetimi olarak bir sorun yaÅŸadık ve ilgili makamlara yazılı olarak da baÅŸvurdum. 'Bizim yatak odalarımıza kadar giriyor, çocuklarımız uyuyamıyor' diye; ama bir çözüm bulunamadı. Bu tip olaylardan rahatsız olmamız ve ilgililere de duyurmamız lazım. Aydınlatmaların doÄŸru yerde, doÄŸru miktarda ve doÄŸru zamanda yapılması gereklidir."

"YANLIŞ AYDINLATMAYLA IŞIĞIN YÜZDE 40'I GÖKYÜZÜNE KAÇIYOR"

Yanlış aydınlatmalar nedeniyle ışığın yüzde 40'ının gökyüzüne kaçtığını kaydeden Prof. Dr. Aslan, ışık kirliliÄŸinin, o enerjiyi üretmek için kullanılan kömür ve petrol gibi yakıtlar nedeniyle hava kirliliÄŸine neden olduÄŸunu vurguladı. Cadde ve sokak aydınlatmalarında lambaların tam perdeli ve nereye lazımsa oraya doÄŸru aydınlatması gerektiÄŸini belirten Aslan, “Çok aydınlatma da sanıldığı gibi iyi, güvenli bir aydınlatma deÄŸildir. EÄŸer lambanın verdiÄŸi aydınlıkla çevredeki kontrast farkı çok ise çevreyi görme imkanı da o kadar azalır." dedi.

"HAYVANLARIN KAFASI KARIÅžIYOR"

Işık kirliliğinin enerji, güvenlik, astronomi, sağlık, hava, ekolojik denge, vahşi ve doğal yaşam açılarından olumsuz etkileri olduğunu kaydeden Prof. Dr. Aslan, şöyle konuştu:
“Birçok hayvan türü, bu yüzden hayatından oluyor. Bir de kafası karışanlar, horozlar örneÄŸin; sabah sanıyorlar. Göçmen kuÅŸlar, aÄŸaçların arasındaki ışıkları görüp, gider. Gökdelenleri karıştırıyor ve çarpıp, ölüyor. Kuzey Amerika'da her yıl 100 milyon kuÅŸ aydınlatılmış binalara çarparak, ölüyor. Milyonlarca kuÅŸun bu ÅŸekilde öldüğü biliniyor. KaplumbaÄŸa yavruları, denize gitmesi gerekirken, kıyıdaki ışığa doÄŸru giderek, yok oluyor. Bazı tür yarasaların ışık kirliliÄŸi nedeniyle nesilleri tükenmek üzere."

DÜNYA SAMANYOLUNU GÖREMİYOR

Hem dünyada hem de Türkiye'de ışık kirliliÄŸiyle ilgili durumun ciddi olduÄŸunu vurgulayan Prof. Dr. Aslan, “Dünya nüfusunun yüzde 83'ünden, Avrupa ve Amerika nüfusunun yüzde 99'undan fazlası ışık kirliliÄŸi altında yaşıyor. Dünya nüfusunun 3'te 1'i, Avrupalıların yüzde 60'ı ve Kuzey Amerikalıların yüzde 80'i Samanyolu'nu göremiyor. Türkiye'de nüfusun yüzde 70'i, Ay'sız gecede Ay'ın ilk dördün evresinde oluÅŸan parlaklıktan daha parlak gökyüzü altında yaşıyor. Yüzde 25'i ise Samanyolu'nu hiç görmüyor" diye konuÅŸtu.