Türkiye AIDS ile mücadelede bölge lideri olacak

Rusya, Belarus, Ukrayna, Türk Cumhuriyetleri, Suudi Arabistan, BirleÅŸik Arap Emirlikleri gibi çeÅŸitli nedenlerle hastaneye baÅŸvurunun az, toplumsal farkındalığın düşük olduÄŸu ülkelerde, HIV/AIDS oranlarının düşürülebilmesi ve bilgi düzeyinin artırılabilmesi amacıyla, uluslararası katılımlı araÅŸtırmalar yürütülecek, bölgesel hastalık yükü haritası çıkartılacak, eÄŸitim faaliyetleri yapılacak ve medya çalıştayları düzenlenerek iletiÅŸim stratejisi belirlenecek.

Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serhat Ünal, HIV/AIDS'in, dünyada en çok araştırılan hastalıklar arasında olduğunu belirterek, HIV'in cinsel temas ya da kan yoluyla bulaştığını ve hastalığın son aşamasının AIDS olarak isimlendirildiğini ifade etti.

HIV'ın çok çabuk mutasyona uÄŸrayan bir virüs olduÄŸunu anlatan Ãœnal, aynı tuvalet ya da havuzun kullanılması, sivrisinek sokması, sarılma ya da tokalaÅŸmayla bulaÅŸmadığını bildirdi.

Ünal, Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) son verilerine göre bugüne kadar 70 milyondan fazla kişinin bu hastalığa yakalandığını, 35 milyon kişinin hastalığa bağlı yaşamını yitirdiğini ve 35 milyon kişinin de hastalıkla yaşadığını anlattı.

DSÖ'nün Kuzey Amerika, Avrupa, Afrika, Uzak DoÄŸu, DoÄŸu Avrupa ve Orta Asya'da hastalık görülme sıklığına iliÅŸkin inceleme yaptığını aktaran Ãœnal, farkındalık düzeyinin artmasıyla, yeni HIV/AIDS sıklığında genel anlamda bir azalmanın söz konusu olduÄŸunu kaydetti.

Ãœnal, "Verilere göre, Türkiye'nin de içinde bulunduÄŸu Rusya, Belarus, Ukrayna, Türk Cumhuriyetleri, Suudi Arabistan, Arap Emirlikleri gibi DoÄŸu Avrupa ve Orta Asya ülkelerinde artış olduÄŸu belirlendi. Avrupa rakamlarına bakıldığında, bu bölgede bir yıl içinde 160 bin yeni vaka görüldü. Bu vakaların yaklaşık 138 bini DoÄŸu Avrupa'da. Türkiye'de bir yılda yaklaşık 2 bin yeni vaka görülüyor. Haziran 2017 itibarıyla bugüne kadarki toplam rakam 16 bin 500. Son rakamlara bakıldığında, son 10 yıldır Türkiye'de vaka sayısında diÄŸer yıllara oranla dört kat artış var. Bu nedenle Türkiye, HIV/AIDS sıklığında hızla artış yaÅŸanan ülkeler arasında yer alıyor." diye konuÅŸtu.

HACETTEPE'DEN TANI VE EĞİTİM DESTEĞİ

Türkiye'nin de içinde yer aldığı ülkelerdeki artış nedeniyle hastalıkla mücadale için harekete geçtiklerini aktaran Ünal, HÜ Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı tarafından "Hacettepe HIV/AIDS Eğitim Günleri-Teoriden Kliniğe" başlıklı bilimsel toplantı düzenlendiğini bildirdi.

Ãœnal, söz konusu bilimsel toplantıya, Rusya, Slovenya, Romanya, Arnavutluk, Bulgaristanve Romanya ile Suudi Arabistan ve Sudan'dan bilim insanlarının katıldığını, HIV-AIDS'i tüm yönleriyle ele aldıklarını ve çözüm önerileri için çalışma yaptıklarını vurguladı.

Ä°ki gün süren toplantının ardından bir rapor hazırlandığını ve iÅŸ birliÄŸi kararı alındığını aktaran Ãœnal, "Alınan karar doÄŸrultusunda Türkiye'nin liderliÄŸinde HIV/AIDS ile mücadele kapsamında bölgesel iÅŸbirliÄŸi yapılacak." dedi.

Toplantının her yıl uluslararası katılımla sürdürüleceğine işaret eden Ünal, şöyle devam etti:

"Bu alanda, tüm katılımcı ülkeler iÅŸbirliÄŸi içinde faaliyetlerini yürütecek. Türkiye, bölgede lider ülke konumunda olacak. Bu kapsamda, HIV/AIDS araÅŸtırmalarının yapılabilmesi amacıyla SaÄŸlık Bakanlığı Halk SaÄŸlığı Genel Müdürlüğü Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi laboratuvarında incelemelerde bulunuldu. Alınan karara göre, bu bölgedeki tüm ülkelere referans tanı ve doÄŸrulama hizmeti verecek bir referans laboratuvarı olması için çalışmalar yapılacak. Buna göre, bölge ülkelerinin tanı ve direnç testleri bu merkezde yapılacak. Hacettepe Ãœniversitesince de tanı ve eÄŸitim desteÄŸi verilecek. Bu ülkelerden çoÄŸuyla dil, din, kültür birliÄŸimiz olduÄŸu için, düzenlenen uluslararası toplantıda ortak sorunlar tespit edilecek."

"ÖTEKİLEŞTİRMEK, MEDYA İLE AŞILACAK"

Hastalıkla mücadelede en önemli basamağın tedaviye erişimin sağlanması ve toplumsal farkındalığın artırılması olduğunu kaydeden Ünal, Türkiye'nin de dahil olduğu bu ülkelerde ilaca ve tedaviye erişimde bir sıkıntı bulunmadığını, sorunun hastaların damgalanmak ya da ötekileştirilmekten çekindiği için hastaneye başvurmamasından kaynaklandığını ifade etti.

Ãœnal, bu amaçla, alınan kararlar doÄŸrultusunda medya ile daha sıkı bir iÅŸ birliÄŸi yapılması konusunda birleÅŸildiÄŸine de deÄŸinerek, "Ãœlkelerde, farkındalık düzeyinin artırılabilmesi ve hastaların damgalanmasının önüne geçilebilmesi, medya desteÄŸi alınması için çalıştaylar düzenlenecek. Medya aracılığıyla hastaya ve vatandaÅŸlara ulaşılması saÄŸlanacak. 'Damgalamak-ötekileÅŸtirmek' medya desteÄŸi ile aşılacak, iletiÅŸim stratejisi belirlenecek." diye konuÅŸtu.

İŞ BİRLİĞİ ÇERÇEVESİNDE ARAŞTIRMALAR

Rusya Saint Petersburg AIDS Merkezi Bilimsel Araştırmalar Birimi Sorumlusu Dr. Tatiana Vinogradova da ülkelerindeki artışın, yeterli önleme programların olmaması ve uygulanan programların da geniş kapsamlı uygulanamamasından kaynaklandığı değerlendirmesinde bulundu.

Hastaların çoğunun durumları ağırlaştığında hastaneye başvurduğunu anlatan Vinogradova, Türkiye'nin liderliğinde gerçekleştirilecek bölgesel işbirliği ile ülkelerinde tanı sürecini hızlandırmaya yönelik çalışmalar yapacaklarını ifade etti.

Vinogradova, Türk bilim insanlarını Rusya'ya çağırarak eÄŸitim çalışmalarında bulunacaklarını bildirerek, "Bu iÅŸ birliÄŸi çerçevesinde araÅŸtırmalar yapılacak. Bu ÅŸekilde, bizim kendi ülkemizde gözden kaçırdığımız konular ortaya çıkabilecek." dedi.

BÖLGESEL AIDS HARİTALARI

ABD'den Sağlık ve İnsan Hakları Global Enstitüsü Eş Kurucusu Dr. Arash Alaei de aslen İranlı olduğunu ve yaklaşık 21 yıldır HIV/AIDS üzerine çalışmalar yaptığını aktardı.

Türkiye'nin de yer aldığı bölge ülkelerindeki en büyük sorunun hastaneye başvurudan kaçınılmasından kaynaklandığını aktaran Alaei, Güney Afrika'da HIV/AIDS görülme sıklığının yüksek olmasına karşın hastalığın kontrol altında bulunduğunu, İsviçre'de hastaların yüzde 90'ının durumunu bildiğini ve ona göre tedavi aldığını bildirdi.

HIV pozitif olan kiÅŸilerin "Seks işçisi ya da erkeklerle beraber olan erkek gibi" nitelendirmelerden kaçındıkları için hastaneye baÅŸvurmadığı deÄŸerlendirmesinde bulunan Alaei, Türkiye'nin önderliÄŸinde yürütülecek olan çalışmalarla "damgalama-ötekileÅŸtirme" sorunun da ortadan kaldırılması için eÄŸitici ve farkındalık yaratıcı kampanyaların hayata geçirileceÄŸini kaydetti.

Yapılacak çalışmalar hakkında bilgi veren Alaei, "Ä°lk olarak katılımcı ülkelerle birlikte yaÅŸ grupları baz alınarak AIDS olanların neden hastaneye baÅŸvurudan kaçındığının belirlenebilmesi için her ülkede araÅŸtırma yapılacak. Ä°kinci olarak HIV pozitif olduÄŸunu bilen kiÅŸilerin tedavi için baÅŸvurmaktan korkup korkmadıkları, korkuyorlarsa çekincelerinin ne olduÄŸu belirlenecek. Üçüncü olarak da tedavi görenlerin aldıkları saÄŸlık hizmetlerinin kalitesi araÅŸtırılacak." ifadesini kullandı.