F-35'lerden 265 adet imal edildi, Türkiye bekliyor

Fatih Yılmaz - kokpit.aero

Türkiye’nin de üretim programında yer aldığı geleceÄŸin uçağı olarak adlandırılan Lockheed Martin imalatı F-35’lerden bugüne kadar 265 teslimat yapıldı. Ancak 100 adet F-35A modeli için sipariÅŸ veren Türkiye bugüne kadar teslimat yapılan ülkeler arasında yer almadı.

Lockheed 15 Aralık’ta 66’ncı uçağı teslim ederek 2017 teslimat hedeflerini gerçekleÅŸtirdiÄŸini duyururken, bugüne kadar 265 uçak için 530 pilot ve 5.000 teknisyenin eÄŸitildiÄŸi ve F-35 uçaklarının 115 bin saat uçuÅŸ yaptığını bildirdi. Lockheed Martin Genel Müdür Yardımcısı ve F-35 Program Genel Müdürü Jeff Babione, "2017 teslimat taahhüdümüzü yerine getirmiÅŸ olmamız ekibimizin özveri ve çalışkanlığının kanıtıdır” ifalerini kullandı.

Lockheed 2016 yılına oranla bu yıl teslim ettiği uçak sayısını yüzde 40 arttırırken, 2023 yılında full kapasite üretimle yılda 160 uçak imal etmeyi planlıyor. Lockheed Martin, çok pahalı olduğu gerekçesiyle sürekli eleştirilen F-35 uçaklarının maliyetini 2020 yılına kadar 80 milyon doların altına indirmeyi hedefliyor.

TRUMP ELEÅžTÄ°RDÄ°, Ä°LK KEZ FÄ°YATI 100 MÄ°LYON DOLARIN ALTINA Ä°NDÄ°

ABD Savunma Bakanlığı, Lockheed Martin’le 90 adet F-35 savaÅŸ uçağı için 8,5 milyar dolarlık anlaÅŸma imzalamış, BaÅŸkan Trump’ın devreye girmesi ve F-35 programıyla kiÅŸisel olarak ilgilenmesi sonrası daha önceki sipariÅŸlerde adet başına 102 milyon dolara mal olan F-35 uçaklarının maliyetini 94.4 milyon dolara inmiÅŸti.

100’DEN FAZLA ULUSLARARASI TEDARÄ°KÇİSÄ° VAR

Ãœretimde artışı hazırlanmak için Lockheed Martin Ocak 2017'den bu yana Texas’taki Fort Worth tesislerine 1.300'den fazla ilave personeli iÅŸe aldı ve 1.800 personel daha alacağını açıkladı. F-35’in üretiminde Amerika ve dünyanın dört bir yanındaki fabrikalarda binlerce kiÅŸi görev yapıyor. ABD’deki 46 eyalette ve Porto Riko'da yaklaşık 1.400 tedarikçi ÅŸirket programa katkı sunuyor, F-35 programı ABD’de 170.000'den fazla doÄŸrudan ve dolaylı istihdam ile yılda 24 milyar dolarlık ekonomik katkı saÄŸlıyor. Program aynı zamanda aralarında Türk ÅŸirketlerinin de bulunduÄŸu 100'den fazla uluslararası tedarikçiyi de içeriyor.

TÃœRKÄ°YE’YE BU YIL 2 ADET TESLÄ°M EDÄ°LMESÄ° PLANLANMIÅžTI

Hava savaÅŸları konusunda çığır açacağı düşünülen F-35 Programı'nda ABD, Ä°ngiltere, Kanada, Avustralya, Güney Kore, Ä°talya, Danimarka, Hollanda, Japonya, Norveç, Ä°srail ve Türkiye gibi ülkeler yer alıyor.  F-35, düşük görünürlük kabiliyeti, geliÅŸmiÅŸ aviyonikler, üstün performanslı motor, aÄŸ merkezli muharebe mimarisi gibi özellikleri nedeniyle beÅŸinci nesil savaÅŸ uçakları içinde en etkili uçak olarak tanımlanıyor.

Türkiye toplam 100 uçak alacak. Bu uçakların 30'unun kesin siparişi verildi. Peyder pey sipariş sayısı 100'e tamamlanacak. Bir de Türkiye Havuzlu Çıkarma Gemisi konsepti için F-35'in dikine iniş kalkış yapabilen B modeliyle de ilgileniyor.

Türkiye verilecek ilk 2 uçağın 2017'de teslim alması bekleniyordu ancak bu gerçeklemedi. SipariÅŸi 2014’te yılında verilen ilk iki uçak, LRIP 10 adı altında imalat hattından önümüzdeki yıl çıkacak. Ä°lk iki uçak ile Türk pilotları bir yıl boyunca ABD’de eÄŸitim görecek. Ä°ki kiÅŸilik modeli olmayan uçakta öğretmen pilot olarak yetiÅŸtirilecekler. Sonrasında ilk iki uçak, 2019’da Malatya Erhaç’taki 7. Ana Jet Ãœs Komutanlığı’na getirilecek. Tekrar aktive edilecek 172. Filo’da F-35 eÄŸitimleri baÅŸlayacak.

Türkiye, 2002’de F-35 programına girmiÅŸti. Toplam alınacak 100 F-35’in 2030 sonuna kadar tamamının TSK envanterine girmesi planlanıyor. Uçaklar 2020’den itibaren hizmet ömürlerini tamamlayan F-4E 2020’lerin yerini alacak.

S-400 ANLAÅžMASI F-35 PROGRAMINI TEHLÄ°KEYE ATAR MI?

Türkiye’nin programın ana ortaklarından biri olmasına raÄŸmen henüz teslimat yapılmamış olması “Lockheed Martin oyalıyor mu?” sorusunu akıllara getiriyor. Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava füze savunma sistemi alınmasına karar vermesi sonrası ABD Hava Kuvvetleri Uluslararası Ä°liÅŸkiler MüsteÅŸar Yardımcısı Heidi Grant, Türkiye’nin S-400 alması durumunda F-35 teslimatının tehlikeye girebileceÄŸini dile getirmiÅŸti. Grant’ın sözleri ABD yönetiminin görüşlerini yansıttığı, Türkiye’nin F-35 programında bir sıkıntı yaÅŸayacağı ortaya atılan iddialar arasında. Ancak ÅŸu anda Türkiye’nin uçaklarının planlı ÅŸekilde geciktirildiÄŸini ileri sürmek için erken. S-400’ler konusunda nihai imzaların atılmasından sonra ABD tarafının niyetini çok daha net bir ÅŸekilde görebileceÄŸiz.

Belçika, Finlandiya, Almanya, Ä°spanya, Ä°sviçre ve BirleÅŸik Arap Emirlikleri’nin F-35 uçağının sıradaki müşterileri olması bekleniyor.

F-35 SAVAŞ UÇAĞININ FİYATI

F-35A: 94.6 milyon dolar (2018’de 85 milyon, 2020’de 80 milyon doların altına inecek)

F-35B: 122.8 milyon dolar

F-35C: 121.8 milyon dolar

YILLARA GÖRE F-35 TESLİMATI

2011                    9

2012                    29

2013                    35

2014                    36

2015                    45

2016                    46

2017                    64