Ateşlenen çocuğa ne yapılmalı ne yapılmamalı

AteÅŸ, çoÄŸu zaman korkutucu ve hatta bazen paniÄŸe kapılmaya neden olan bir belirti. Özellikle de ateÅŸlenen Ã§ocuksa… Yüzyıllardır bilinmesine karşın son yıllarda yapılan araÅŸtırmalar sayesinde ateÅŸ, artık çok daha iyi anlaşılmış durumda. Uzmanlar her ateÅŸten deÄŸil, ateÅŸin bazı derecelerinden korkmamızı söylüyorlar. Ancak anne babaların havale ihtimalinden dolayı ateÅŸi endiÅŸeyle karşıladığına anlatan Acıbadem International Hastanesi Çocuk SaÄŸlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ä°hsan Åžehla, bu durumun bazen yanlış uygulamalara da neden olabildiÄŸine dikkat çekiyor.

Genel olarak vücut sıcaklığının normalin üstünde ölçülmesi durumu ateÅŸ olarak tanımlanıyor. Ancak elde edilen deÄŸerler ölçüm yerine göre deÄŸiÅŸiklik gösterdiÄŸi için, sıcaklığın koltuk altından 37, kulaktan 37,3 ve makattan 38 derece ve üzerinde ölçülmesi durumunda ateÅŸin varlığından söz etmek doÄŸru oluyor. Her ne kadar aileler ateÅŸli durumlarda yoÄŸun bir endiÅŸe hissetseler de yapılan deneysel çalışmalar orta derecede ateÅŸ (39 dereceye kadar olan ateÅŸ) ile kiÅŸinin mikroplara karşı savunma iÅŸlevlerinin arttığı ve mikrop üremesinin baskılandığını gösteriyor. Bu nedenle ateÅŸe müdahale edilirken paniklememek ve çocuÄŸun genel durumu iyiyse, huzursuzluÄŸu yoksa belli bir dereceye kadar (38-38.5 derece) ateÅŸe izin verilmesi gerekiyor.

Ateş neden önemli?

AteÅŸ halinde vücutta birçok mekanizma etkileniyor. Sıvı ve kalori ihtiyacının artmasına neden oluyor. Oksijen tüketimini artırdığı için, karbondioksit oluÅŸumu ve kalp yükü artıyor. Bu durum kalp yetersizliÄŸi olan hastalarda yetersizlik belirtilerinin ağırlaÅŸmasına da neden olabiliyor. AteÅŸ aynı zamanda, kan hücrelerinin yıkımıyla giden bazı kansızlık durumlarında kansızlığı, kronik akciÄŸer hastalığında akciÄŸer yetersizliÄŸini olumsuz etkiliyor. Ayrıca diyabette kan ÅŸekerini, diÄŸer doÄŸumsal metabolik hastalıklarda ise hastalığın türüne göre ÅŸiddetini veya atakların oluÅŸumunu etkiliyor. 6 ay-5 yaÅŸ arası çocuklarda ateÅŸ, ateÅŸli havale riskini artırabildiÄŸi gibi ayrıca epilepsili çocuklarda da kasılmaların sıklığı ateÅŸle birlikte artıyor.

Ateşi düşürmek için...

Ateş düşürücü tedavi, enfeksiyon hastalıklarının gidişinde herhangi bir değişiklik yapmadığı gibi sonucu da etkilemiyor. Ancak ateşi 39 derecenin üzerine çıkan çocukta huzursuzluk gelişiyor. Bu durumda çocuğun rahatlamasını sağlamak için ateşin düşürülmesi gerekiyor.

- İlk adım üzerinin açılması, kıyafetlerinin inceltilmesi veya çıplak bırakılmasıdır.

- Ortam ısısını düşürmek için de odanın soğutulması gerekir.

- Buna raÄŸmen ateÅŸ yüksekliÄŸi devam eden çocuklara ılık ıslak uygulama (suyun sıcaklığı 29,4-32 derece, bu elin arkası veya dirsekle suya bakıldığında hafif ılık hissedilecek ısıdır) yapılmalı.

- Fiziksel önlemlere rağmen ateşi devam eden çocuklara, hekim tarafından önerilen ateş düşürücüler mutlaka önerilen miktarda ve aralıkta kullanılmalı.

Ateşlenme esnasında yapılan 3 önemli yanlış uygulama

Gereksiz ilaç kullanma: Vücut sıcaklığının normal sınırlarının bilinmemesi nedeniyle havale endiÅŸesiyle tehlike sınırlarının çok altında gereksiz ve abartılı ilaç kullanımının en önemli yanlışlardan biri. AteÅŸ düşürücülerin önerilenden daha sık aralıklarla veya üst üste kullanımı ilaçların zararlı etkilerinin ortaya çıkmasına sebep olabiliyor. Ayrıca yanlış ilaç kullanımından biri olarak çocuklarda Aspirin kullanımı Reye sendromu denilen hayatı tehdit eden bir hastalık tablosuna neden olabiliyor. Yine çocuklarda önerilmeyen Metamizol kullanımı da tansiyon düşüklüğü, kemik iliÄŸinin baskılanması sebebiyle bağışıklık sistemi hücrelerinin ciddi azalması gibi son derece önemli sorunlara yol açabiliyor.

SoÄŸuk su ya da buz uygulama: Yapılan yanlış uygulamalardan bir de, ılık ıslak uygulama yerine, aşırı soÄŸuk su hatta bazen buzlu su ile ateÅŸin düşürülmeye çalışılması oluyor. Bu durum, hipotermi denilen ve çocuÄŸun hayatını tehdit edebilecek ateÅŸin aşırı düşmesiyle sonuçlanabiliyor. Ayrıca ilk anda düşen ateÅŸ daha sonra rebaund etkisiyle tekrar yükselebiliyor. SoÄŸuk su/buz uygulamasının sıcak çarpması veya malign hipertermi denilen ve ateÅŸin 40'ın üzerine çıktığı istisnai durumlar dışında kullanımı gereksiz ve zararlı bulunuyor.

AntibiyotiÄŸe baÅŸlama: Aileler sıklıkla ateÅŸi bakteri enfeksiyonuyla iliÅŸkilendirerek bir an önce antibiyotik baÅŸlamak gibi bir hataya düşüyorlar. Oysa ki çocuklarda ateÅŸin en sık sebeplerinden biri virüslerdir ve antibiyotik kullanımına gerek yoktur. Bu nedenle doktor muayenesi olmadan antibiyotik baÅŸlanmaması ve doktora antibiyotik uygulaması veya yazması için baskı uygulanmaması önem taşıyor.

Acil müdahale gerektiren durumlar

0-3 ay arası bebekler. Bu dönemde ateşli küçük çocukların yüzde 70'inde bakteri enfeksiyonu sorumlu olurken, yüzde 10-15'inde ağır bakteri hastalığı saptanıyor. Özellikle yeni doğan dönemi denilen 0-28 günlük bebeklerde ateş hastaneye yatırılarak izlem ve tedavi gerektiriyor.

- Çocuk daha önce ateşli ya da ateşsiz nöbet veya havale geçirmişse,

- Kronik akciğer hastalığı varsa,

- Doğumsal kalp hastalıkları bulunuyorsa,

- Diyabet gibi metabolik hastalıkları tanısı almışsa,

- Yoğun sıvı kaybı ve şok tablosu varsa,

- Çocuk enerjisiz ve düşkün görünüyorsa,

- Ateş vücutta döküntüyle seyrediyorsa,

- Ateş 40 derecenin üstündeyse