'Mustafa Sabri' tabelası boşuna mı indirildi? Murat Bardakçı 'Yüzkarası fetva' gerçeğini yazdı...

İşte Murat Bardakçı'nın "Mustafa Sabri"yi aklayan "Tarihimizin yüzkarası olan fetvayı Dürrizade verdi" başlıklı yazısı...

Tarihimizin yüzkarası olan fetvayı Dürrizade verdi

BÄ°R haftadır yurtdışındayım ama gündemi hemen her dakika deÄŸiÅŸen Türkiye’de nelerin olup bittiÄŸini merak etmemek ne mümkün? Saat başı gazetelerin internet sitelerine giriyorum...

Ä°ki gün önce, bir “Mustafa Sabri Efendi tartışması” çıktı: Tokat’taki bir imam-hatip lisesine Tokatlı Åžeyhülislâm Mustafa Sabri Efendi’nin ismi verilmiÅŸ ama gelen tepkiler üzerine vazgeçilmiÅŸ ve okulun ismi “Tokat Åžehit Yakup AkdaÄŸ Anadolu Ä°mam Hatip Lisesi” yapılmış.

Tepkilerin gerekçesi ise, mâlûm: Mustafa Kemal PaÅŸa, arkadaÅŸları ve Kuvâ-yı Milliye aleyhindeki meÅŸhur idam fetvalarını Mustafa Sabri Efendi’nin verdiÄŸi iddiası.

Tartışma iÅŸte bundan çıkıyor ama sâbık Åžeyhülislâm’ı savunanların da, veryansın edenlerin de söylediklerinin hemen hepsi yanlış!

YANLIÅžLAR VE DOÄžRULARI

Şimdi baştan aşağı hatâlı ve uydurma olan bu iddiaların birkaçını nakledip doğrularını yazayım:

- Mustafa Kemal ve Kuvâ-yı Milliye hakkındaki idam fetvasını Mustafa Sabri Efendi vermişmiş...

Yanlış! Tarihimizin yüzkarası olan o fetvayı veren Mustafa Sabri deÄŸil bir baÅŸka ÅŸeyhülislâmdır: Dürrizâde Abdullah Beyefendi! Fetvanın tarihi 10 Nisan 1920’dir ve o tarihte “meÅŸihat” ta, yani ÅŸeyhülislâmlık makamında Dürrizâde vardır. Dürrizâde 5 Nisan ile 30 Temmuz 1920 arasında, yani 3 ay 25 gün boyunca ÅŸeyhülislâmlık yapmış ve bu pisliÄŸi iÅŸte o sırada etmiÅŸtir.

- Mustafa Sabri Efendi, Damad Ferid’in “deÄŸiÅŸmez ÅŸeyhülislâmı” imiÅŸ ve bu makama beÅŸ defa gelmiÅŸmiÅŸ...

Uydurma! Damad Ferid PaÅŸa beÅŸ hükümet kurmuÅŸ ama Mustafa Sabri’ye beÅŸ deÄŸil, dört hükümette görev vermiÅŸtir. KurduÄŸu dördüncü hükümetin sadrazamı Dürrizade Abdullah Efendi’dir ve fetva rezaleti bu hükümette yaÅŸanmıştır.

- Mustafa Sabri Efendi, Damad Ferid PaÅŸa ile beraber Sevr AndlaÅŸması’nı imzalayan hükümetin de üyesi imiÅŸ!

Palavra! Sevr AndlaÅŸması’nın altında Damad Ferid’in, Mustafa Sabri’nin yahut hükümetin imzası yoktur; bu utanç belgesini Türkiye’nin Bern’deki olaÄŸanüstü temsilcisi ve tam yetkili ortaelçisi ReÅŸad Halis Bey ile her ikisi de “Âyân Meclisi Ãœyesi” yani “senatör” olan Rıza Tevfik Bey (Bölükbaşı) ve Hâdi PaÅŸa imzalamışlardır.

AL BİRİNİ VUR ÖTEKİNE!

Açık söyleyeyim: Mustafa Sabri Efendi imparatorluÄŸun son döneminin önemli bir din âlimidir, sözkonusu fetvalar gerçi ona ait deÄŸildir ama Ä°ttihad ve Terakki’ye muhalefeti yüzünden Kuvâ-yı Milliye’ye de karşı çıkmış ve Dürrizade Abdullah Efendi kadar olmasa bile millî harekete büyük zararlar vermiÅŸtir. Hele, Lozan AndlaÅŸması’nın imzalanmasından sonra hazırlanan 150’likler listesine alınması üzerine gittiÄŸi sürgünde genç Cumhuriyet’in aleyhinde yaptığı neÅŸriyat ile yayınladığı “Yarın” Gazetesi’ndeki yazıları da öyle yenilir-yutulur ÅŸeyler deÄŸildir. Ä°ÅŸ böyle olunca, bir okula isminin verilmesinin tepki görmesi ve okulun adının deÄŸiÅŸtirilmesi kaçınılmazdır.

Ama ortada daha vahim bir vaziyet var: Mustafa Sabri Efendi’nin aleyhinde demediklerini bırakmayanların onun hakkında hiçbirÅŸey bilmemeleri, meselâ Kuvâ-yı Milliye aleyhindeki Dürrizade fetvalarını ona ait zannetmeleri ama âbık ÅŸeyhülislâmın ismini okula verenlerin de kahramanlaÅŸtırmaya çalıştıkları kiÅŸi hakkında tıngır tıngır olmaları ve “Bu fetva onun deÄŸil” diyememeleri...

Her iki taraf da birbirinden boÅŸ ve eskilerin “Cehâlet bir belâdır ki giriftâr olmayan bilmez” sözüne mükemmel birer örnek teÅŸkil ediyorlar!