Ömer Hayyam Ayyaş ise, biz neyiz? / Nuh Muaz Kapan

“ Åžarap elemi boÄŸmaya tek vasıta; sarhoÅŸluk, derdi unutmaya tek çare. Åžeriatta haram ama ne olurdu, her haram, ÅŸarap gibi, insanı sarhoÅŸ etseydi de dünyada bir tek ayık görmeseydim”  Ã‡okta haksız bir savunma deÄŸildir aslında Hayyam’ın yaptığı ama tabiki bunu anlayacak durumda olmak gerek. Ya Hayyam neden dertli abi ? diye soracak olursanız, size cevabım net ve kesindir. Der ki Hayyam, Sufiye, hırka giymiÅŸsin ama, Tanrı yarın senden razı olmazsa ne fayda. Biraz daha açıklayalım ayık kafalı olanlar pek anlamayabilir bunları. Ä°slam dini belli ritüel kalıpları içerisinde yaÅŸayıp, bunları hazmedemeyen insanların her türlü konuda eleÅŸtiri yapma hakkı bulmalarınadır haykırışı. Samimi olmayan bir dindarlık, Hayyam’ı çileden çıkarmaktadır.Oldukları gibi görünmeyen ve göründükleri gibi olmayan  insanlaradır sitemi. “İçin temiz olmadıktan sonra, hacı hoca olmuÅŸsun, kaç para! Hırka, tespih, post, seccade güzel; ama Mevla kanar mı bunlara?”

Hayyam’ın derdi büyüktür ama tek başınadır ve elinden gelen bir köşeye çekilip yazmaktır. E yani abi, sen ÅŸimdi yeterli bir sebebe sahip olduÄŸunda içebilirsin mi demeye çalışıyorsun? Diyenleri duyabiliyorum. Tabiki onaylamıyoruz ÅŸarap olayını fakat günahının farkında olarak günah iÅŸleyen bir adamı, günah iÅŸlediÄŸi halde bunun farkında olmayanlarla aynı kefeye de koymak adil olmasa gerek. Toplumda sadece ÅŸairliÄŸi ve rubaileri ile bilinen Hayyam, onun ötesinde büyük bir bilim adamıdır. Kafası ne zaman ayık oluyor da bilim yapıyor, sende abartıyorsun diyenler için birazda hayatından bahsedelim.

Hayyam mahlasını baba zanaatinden alır. Babası bir çadırcıdır ve deyim yerindeyse Hayyam’da denildiÄŸine göre yaÅŸadığı coÄŸrafyaya bir ilim çadırı kurmuÅŸtur. Ne kadar da iddialı bir laf ama çok yerde duydum bunu. Peki kurduÄŸu çadırın içerisinde ne olsa gerek ? Matematik, astronomi, geometri ve daha bir çok ÅŸey sayılabilir. Burada ilginizi iki alana çekmek istiyorum. AyyaÅŸ olarak yaptığı ÅŸeyleri bilin ki, aman siz ayık kafanızla yapmayın bunları… Astronomi alanında dünyadaki en tutarlı takvimi yapmıştır. Ve adına Celali takvimi demiÅŸtir. Bakın ilginçtir ki, Gregoryen takvimler her 3300 yılda yanılırken, o ancak 5000 yılda bir yanılmakta. Bunu da her yerden duymazsınız ona göre aklınızda bulunsun. Matematik alanında da pek çok icraati vardır ama en önemlisi kayıp sayıyı bulan adamdır o. Yani “x” in isim babasıdır. Buna ilaveten binom açılımı da ortaya koyan ilk kiÅŸidir. Unutmadan ÅŸunu da söylemek gerek, irrasyonel sayıların rasyonel sayılar gibi hesap edilebileceÄŸini ortaya koyan kiÅŸidir. Burası biraz fazla bilimsel oldu farkındayım. Ama bunları bilmek gerek yoksa, koskoca alim ayyaÅŸ diye harcanıp gidecek.

Edward Fitzgerald adında bir müridi vardır Hayyam’ın, kendisi Ä°ngiliz bir ÅŸair. Hayyam’ın Batı’ya bakan yüzü olarak görülebilir. Onun sayesinde bütün Batı’da okunur hale gelmiÅŸtir. O kadar popüler olmuÅŸtur ki, Rubailer kitabı batan Titanik’ten bile çıkmıştır. Bu kadar genel kültür yeter, biraz da kültürümüz üzerine düşünelim…

YaÅŸadığımız dönemin bir rengi olsaydı, bu gri olurdu. Biz her ÅŸeyi birbirine karıştırıyor ve aslında hiç bir ÅŸeyi göremiyor ve bilemiyoruz. Buna aşırı dozda zehirlenme de diyebiliriz. Yani daha basit ifadeyle aç karna çok tatlı yersin ya hani, karnın doymaz aslında hala açsındır ama miden de çok kötü olmuÅŸtur. Ä°ÅŸte arkadaşım durum öyle gerçekten. Hayyam ne alaka peki? Hayyam, bunu görebilmiÅŸ ve göstermek istemiÅŸ bir kiÅŸi olarak önemlidir. Ama üzücü olan bütün niteliklerinin önüne ayyaÅŸ olmasının geçmesidir. Sahi Hayyam ayyaÅŸ ise, biz neyiz ?…

“Bir elimizde mushaf; bir elimizde kadeh. Kimi helale yönelmekteyiz, kimi harama. Åžu ham, ÅŸu olgunlaÅŸmamış kubbenin altında ne mutlak kâfiriz biz, ne tam Müslüman.”

Kaynak: dusuncemektebi.com

Ömer (Omar) ismi batı'da neden bu kadar yaygın?

Batı’da, özellikle Güney Amerika’da sık sık rastladığımız Omar-Türkçe’siyle Ömer isminin nereden geldiÄŸini biliyor muydunuz?