Telomer tedavisi kanseri tetikleyebilir!

Telomer tedavisi, zaman zaman kısa bilim haberleriyle gündeme gelse de bu konu pek de ilgi çekmiyordu. Ta ki, Sertap Erener'in gazete röportajları üzerimize boca edilene kadar. Erener'in terapiye nasıl baÅŸladığı ballandırılarak anlatılırken kullandığı bitkisel hapı geliÅŸtiren William (Bill) H. Andrews’un Türkiye’de bulunduÄŸunu yine kendisiyle yapılan röportajlardan öğrenmiÅŸ olduk.

Peki telomer nedir? Telomer tedavisi ömür uzatıyor mu? Telomer tedavisi ile kanserli hücreler arasında nasıl bir ilişki var?

Telomer tedavisini geliÅŸtiren William Andrews, telomerler ve telomeraz enzimi üzerine çalışan bir bilimci ve aynı zamanda terapiyi pazarlayan ÅŸirketin kurucusu. Reklam kokan hareketlerle ülkemiz pazarına giriÅŸ yapan bu “yeni” terapi, TA-65 adı verilen ve bitkiden saflaÅŸtırılan bir molekülü besin takviyesi olarak sunuyor. TA-65 telomeraz enziminin fonksiyonunu aktifleÅŸtiren bir molekül. Besin takviyesi olarak pazarlandığı için Amerikan Gıda ve Ä°laç Dairesi (FDA) onayı gerektirmiyor. Yani normalde ilaçların geçtiÄŸi klinik çalışma aÅŸamalarından geçerek etkinliÄŸi ve vücuda zararsız olduÄŸu kanıtlanmış deÄŸil. 

TELOMER TEDAVÄ°SÄ°, KANSERÄ° TETÄ°KLEYEBÄ°LÄ°R

Aslında bu terapi, tüm dünyada tartışmalı olarak görülüyor. Çünkü kanser hücrelerinin yüzde 85-95’inde telomeraz etkinliÄŸinin arttığı biliniyor. GençleÅŸme adına telomeraz etkinliÄŸini artıracak terapi-tedaviler vücutta kansere dönüşme potansiyeli olan pre-malignant yapıları (Bunlara bağırsak polipleri, büyüyen prostat, vücutta henüz kanserleÅŸmemiÅŸ büyük bir ben örnek verilebilir) kanserli hale getirme olasılığına sahip. William H. Andrews’un daha önce yöneticisi olduÄŸu Geron Corporation isimli Åžirketin Kurucusu Michael D. West (Kök hücre üzerinde çalışmakta) bu terapiye karşı ve haklı argümanlarını sunarken telomeraz enziminin kanserdeki rolünü araba örneÄŸiyle şöyle anlatıyor: “Bir kanser hücresi, otobanda giderken freni boÅŸalmış araba gibidir. Gaz pedalı takılmış bir araba düşünün. Bu, kanser hücrelerinin uygunsuz zamanlarda bile hızlıca bölünmesine neden olan onkogenlerin aktivasyonuna benzer. Bu arabanın freninin bozuk olduÄŸunu düşünün. Bu da pekçok kanserde görülen tümörü baskılayıcı mekanizmanın kaybolmasına benzer. Arabanın sürücüsü en azından yakıtı bitene kadar bir yere çarpmadan arabayı sürmeyi ve yakıtı bitince de kenara çekmeyi umar. Bir de arabanın hiç bitmeyen bir yakıt kaynağına sahip olduÄŸunu (Ki bu telomerazın etkinleÅŸtirilmesi oluyor) düşünün. Arabanın çarpışması ve ölüm  kaçınılmaz bir ihtimal olacaktır. Aynı ÅŸekilde, normal insan hücrelerinin onkogenlerle, tümör baskılayıcı genler durdurularak ve insan telomerazı verilerek kanserli hücrelere dönüştürülebildiÄŸi gösterilmiÅŸtir.”

TA-65, yaşlanma karşıtı etkileri olan bir molekül olabilir. Ancak bu molekülün uzun vadedeki etkilerine dair yapılmış çalışmalar henüz bulunmuyor. Bilimciler, telomeraz aktivitesi artışıyla kanser ilişkisi nedeniyle bu konuda oldukça temkinli.

TELOMER NEDÄ°R?

Nobel Tıp Ödülü 2009 yılında Elizabeth H. Blackburn, Carol W. Greider ile Jack W. Szostak’a verilmiÅŸti. Üç bilimci, kromozomların hücre bölünmesi esnasında nasıl bozunmadan, tam olarak kopyalanabildiklerini açıklayarak bu ödülü kazandı. DNA’nın hücre bölünmesi sırasında ona eÅŸlik eden proteinlerce bir makara gibi sarılarak aldığı yapı olan kromozomların uçlarında kendini tekrar eden özel DNA dizilerini bulunduruyor. Kromozomların uçlarında var olan bu yapılar telomer olarak adlandırılıyor.

Telomerlerin oluÅŸumundan telomeraz adı verilen bir enzim sorumlu. Blackburn, Greider ve Szostak, kromozom uçlarının telomerlerce korunduÄŸunu ve telomeraz enziminin telomerleri oluÅŸturduÄŸunu açığa çıkardı. Telomerler kısaldıkça hücre yaÅŸlanıyor. Bu buluÅŸ, bilimcileri oldukça heyecanlandırdı. Bu, hücre yaÅŸlanmasının mekanizmalarının anlaşılması açısından önemli bir baÅŸlangıçtı. Antik günlerden bugüne ölümsüzlüğün anahtarını arayan insanlık için abıhayat çeÅŸmesi ya da ölümsüzlük çeÅŸmesine giden yolun gizli haritasının bulunması gibi bir ÅŸeydi bu. 

Kaynak: Evrensel / Mehmet ÖZER