Batıda yaşanacak bir sonraki dini uyanış İslami olabilir

BaÅŸkan ortaya atılarak, IŞİD’i “Ä°slam dininin saptırılması” olarak tanımlamıştı. Graeme Wood tarafından uzun araÅŸtırmalar sonucunda “The Atlantic” dergisi için hazırlanan kapak hikayesi, grubun kendi destekçilerine göre IŞİD’in gayet Ä°slami olduÄŸunu söylüyor.

Ancak halen birçok kişi yöneltilen sorunun, sonsuz derecede karmaşık olduğunu belirtiyor. Bir şeyin İslami olup olmadığına karar verecek otoriteye kim sahip? Bu otoritenin kaynağı nedir ve bu otorite nasıl kabul görür?

Soru zor olmasına raÄŸmen, Batıda daha da önemli hale gelecek çünkü Batı gitgide daha da Ä°slami bir hal alıyor. GeçtiÄŸimiz son birkaç on yılda milyonlarca Müslüman Avrupa’ya göç etti, milyonlarcası da yolda. ABD’deki sayılar daha küçük ancak ülkeye göç eden Müslümanların oranı son 20 yıldır artıyor. (Yapılan anketlere göre ABD’de yaklaşık olarak 2.75 milyon Müslüman yaÅŸamaktadır ancak Amerikan-Ä°slami Ä°liÅŸkiler Konseyi bu sayının iki katını iddia etmektedir.)

Tek mesele göç de deÄŸil. Fransız yazar Michel Houellebecq, “Soumission” isimli kitabında, çok abartılı bir ÅŸekilde 10 yıl içerisinde Ä°slami bir kimlik üzerinden yeniden doÄŸacak bir Fransa olacağı kehanetinde bulundu. Bununla birlikte, Batıdaki din deÄŸiÅŸtirme savaşını Ä°slam ÅŸu anda kazanıyor ve Batı dünyasındaki bir sonraki dini uyanışın Ä°slami olacağına inanmak için çok iyi nedenler mevcut.

Ä°lk olarak, Ä°slam nefes alan bir inanç sistemiyken ÅŸu anki Hristiyan kiliseleri ölüdür. Ä°mamlar inandıklarını açıkça beyan ettikleri için manÅŸet olurken, Hristiyan teologlar ve vaizler manÅŸetlere ancak inançları hakkında duydukları şüpheleri veya artık inanmadıkları dini doktrinleri anlattıklarında konu olabiliyorlar. Bununla birlikte, Ä°slam dünyası ekonomik olarak Batının gerisinde olmasına raÄŸmen, Ä°ran’daki Ä°slami bir yönetimin varlığı ve Orta DoÄŸu’daki geniÅŸ çaplı Sünni uyanış, Ä°slam’ı konuyla direkt alakalı bir inanç olarak ortaya koyuyor.

Avrupa’da Ä°slam insanlara, dayanıklı ve kendinden emin bir inanç profili çiziyor. Büyüyen toplulukların ayaklarının her daim yere basmasını saÄŸlayan çapa görevi gören camiler canlı ve hareketli. Kiliseler ise yorgun, boÅŸ, skandallarla dolu ve dayanıksız.

Ä°slamcılığın en kötü hali bile bir engel teÅŸkil etmiyor. Ä°ngiliz gazeteci Yvonne Ridley Taliban tarafından Afganistan’da kaçırılmasının ardından din deÄŸiÅŸtirerek Müslüman oldu ve Ä°ngiltere’deki Müslümanlar için çalışmalar yapmaya baÅŸladı. ABD’de 11 Eylül’den sonra din deÄŸiÅŸtirip Müslüman olanların sayısı arttı.

İslam ayrıca inananlarına sunduğu şeyler ile gurur duyar. Müslümanlar ilim öğrenmekten ve öğretmekten, hadislerden ve dinlerinin tarihinden bahsetmekten mutluluk duyarlar. İslam dini mensuplarına, popüler Batı kültürünün hayata dair sunduğu rehberlikten çok daha teselli edici, anlayışlı bir hayata bakış açısı sunar. Karşılaştırmak gerekirse, Batılı Hristiyanların çoğu kendi inançları hakkında çok az bilgi sahibidirler.

Hatta samimi Hristiyanlar dahi araÅŸtırdıklarında, Ä°slam’ın her alanda geçerli olan kendini adamışlık ve birlik olgularına gıpta ederler. Bu dersi ben, Kahire sokaklarında akÅŸam vakti ezan okunurken yürüdüğüm zaman yaÅŸadığım tecrübeden öğrendim. Kadim name ÅŸehrin üzerine yükselir, ve sokak araları, hangi sosyal sınıftan olursa olsun, seccadelerini açıp, rükuya giden insanlarla dolar. Bazı dükkan sahipleri kısa bir süreliÄŸine giriÅŸteki perdeyi kapatır. 8 milyonluk ÅŸehrin üzerine bir sessizlik çökerken, dini tam olarak yaÅŸamayanlar belki yürümeye devam eder ancak ezan boyunca seslerini alçaltarak konuÅŸurlar. Ezan bitince, dikkatli bakan birisi neredeyse bütün ÅŸehrin rahatlıktan derin bir oh çektiÄŸini görür. Bu manzaradan ancak anlayışı kıt bir hayvan etkilenmez.

Hristiyanlar arasında bu derece geniÅŸ çaplı bir vicdani rahatlık, toplulukların kimliÄŸine iÅŸleyen bir takva tamamıyla namevcuttur. Bahsedilen meseleye dair akla gelen tek Hristiyan manzarası, 80’lerde Ä°rlanda’nın batısında yaÅŸayanların arabayla mahalle kilisesinin önünden geçerken istavroz çıkarmasıdır. Ancak bu alışkanlık da artık öldü. Zaten ÅŸu anda yapmaya çalıştığım aslında, bozuk bir musluktan su damlamasını, canlı bir nehrin gürlemesiyle karşılaÅŸtırmaya çalışmaktan ibaret.

Hristiyanlık için teolojik tartışmalar ve tutuculuk ile inananların ahlaki hayatlarının düzene sokulması önceliklidir. Dinin meydanlara çıkıp halkın arasına karışması, hem öğretiler (benim krallığım bu dünyadan değildir) hem de tarih tarafından kısıtlanan bir şeydir. Kilise ve devletin ayrılması ve yüzyıllar boyu süren laiklik, Hristiyanlık akidevi manada sanki sadece kendine özel bir küre içinde yaşanıyormuş izlenimi verdirir. Hristiyanlar, kilisenin sadece kişisel bir arayış olduğu fikrini önemli derecede içselleştirmişlerdir.

Ancak, büyük sosyal, siyasi ve ahlaki konular halk seviyesinde tartışılır. Çevrecilik, feminizm, ırkçılık karşıtlığı ve sosyal reform hareketlerinin tüm ayrıntıları kendilerini kiÅŸilere özel kurumlara kapatmaz, bir adım öne çıkıp halkın içine karışarak reform talep eder. Ä°slam bu tür düşünce tarzıyla uyumludur. Ä°slam, halkın arasına fikirler sokabilmek için “doÄŸal kanunlar” gibi entelektüel kılıklar icat etmeye gerek duymaz.

Ä°slam’ın sık sık siyaseti, dinin alt kümesi olarak gördüğünü söylemek daha doÄŸru olabilir. Ä°slam’ın entelektüel açıdan ana projesi teoloji deÄŸil, gerektiÄŸinde içtihatlar üretmek, toplum içerisinde her alanda doÄŸru davranmak ve ümmet içinde doÄŸru yönetimi saÄŸlamaktır. Ahlaki ve siyasi reformların bulanık olması bakımından, olası bir Hristiyanlık sonrası kültür gelecekte gitgide daha çok Ä°slam öncesi kültüre benzemektedir.

Bu yüzden bir ÅŸeyin Ä°slami olup olmadığı sorusu karşımıza daha sık çıkmaya baÅŸlayacak. Ä°slam ümmeti, Hristiyan Kilisesiyle kurumsallık bakımından karşılaÅŸtırılabilir deÄŸildir. Ä°slam’ın halka bakış açısı ve inananların toplum hayatı içindeki rolünün tanımı, Hristiyanlıktan ve Batılı laiklikten farklıdır. Ä°slam’a saygı duymak iÅŸte bu farkı itiraf etmek demektir.

Ä°slam gelecekte Batıda açık bir rol oynayacak, bu da bizlerin Ä°slam’ın metinlerine, otorite kaynaklarına ve farklı yorumlanmasıyla oluÅŸan geleneklerine belli bir seviyede aÅŸina olmamız gerektiÄŸi anlamına geliyor. Hristiyan kiliselerini kurumsal seviyede nasıl eleÅŸtiriyorsak, Ä°slam’ı da aynı ÅŸekilde eleÅŸtirmek için konularla alakalı yeterli malumat elde etmek zorunda kalabiliriz. Ve eÄŸer bizler bu eleÅŸtirel yakınlığı ve rahatlığı yakalayamazsak, alternatif olarak elimizde her zaman “Soumission” da var. 

Michael Brendan'ın kaleme aldığı, The Week'te yayınlanan bu makale Mepa News okurları için tercüme edilmiÅŸtir.

Kaynak: Mepa News