Saadet Oruç / Kerkük-Hayfa hattı mı ısıtılacak?

2003 yılının gazete kupürleri… ABD’nin Irak’ı iÅŸgalinin ardından, 24 AÄŸustos 2003 günü, Pentagon’dan Kudüs’te bulunan bir yetkiliye Kerkük-Hayfa petrol boru hattının yeniden faaliyete geçmesinin maliyeti konulu bir telgraf gelir. Sözkonusu hattın kilometresinin 400 bin dolara yenileneceÄŸi de yine geçmiÅŸ tarihli gazete kupürlerinde bu hatla ilgili rastladığımız detaylar arasında bulunuyor.

Dönemin Ä°srail Maliye Bakanı Benjamin Netenyahu’nun, yine 2003 yılında, verdiÄŸi bir demeç de oldukça ilginç ve ÅŸu günlerde anımsanması faydalı cümleler arasında yer alıyor. Bu demeçte Netenyahu, Kerkük-Hayfa boru hattının yeniden faaliyete geçmesinin sadece bir zamanlama meselesi olduÄŸunu belirtiyor.

Kerkük-Hayfa petrol boru hattından kısaca bahsedelim. 4 Ocak 1935 günü faaliyete geçen, henüz Ä°srail devleti kurulmamışken ve bölge Ä°ngiliz yönetimi altındayken, Irak’ın Kerkük kenti ile ÅŸimdinin Ä°srail kenti Hayfa arasında inÅŸa edilmiÅŸ olan, 942 km uzunluÄŸundaki boru hattı. Ãœrdün üzerinden geçiyor. Kerkük’ten gönderilen ham petrol, Hayfa kentindeki rafinerilerde iÅŸleniyor ve buradan Avrupa’ya gönderiliyor. 1948 yılında Ä°srail Devleti’nin kurulmasının ardından da iÅŸlevini yitiriyor.

1936-1939 yılları arasında Arap militanların sabotajlarına uÄŸramasının ardından Ä°ngiliz General Onde Wingate’in komutasında bir Ä°ngiliz-Yahudi özel operasyon birimi kurulmasının da gerekçesi olan bu boru hattı, aynı zamanda Ä°ngilizlerin Yahudilere verdiÄŸi askeri ve stratejik eÄŸitimin derinleÅŸmesi için de bir zemin teÅŸkil etmiÅŸ. Bu çerçevede boru hattının korunması için kurulan Special Night Squads (SNS) adındaki operasyon birimleri dağıtılınca, boru hattı bu kez Siyonist grupların saldırılarına hedef oluyor.

Ä°kinci Dünya Savaşı sırasında Akdeniz’deki Ä°ngiliz ve Amerikan askeri unsurlarının bu boru hattı sayesinde yakıt ihtiyaçlarını çözdükleri de yine bu hatla ilgili önemli detaylardan.

Bu boru hattı ile ilgili geriye dönük okumalarımızda rastladığımız ilginç iddialardan birisi de sözkonusu hattın planının bizzat Arabistanlı Lawrence diye bildiğimiz İngiliz ajana ait olduğu.

Sözkonusu boru hattı işlevsiz şu anda.

Ä°srail ile Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin büyük kısmı sisler arasında devam eden ve çok az bir kısmı görünür olan iliÅŸkilerinde belli ki anahtar konumdaki baÅŸlıklardan biri. Bu hattın stratejik ve politik anlamı, enerji ya da ekonomi açısından taşıdığı deÄŸerden daha fazla Ä°srail için.

Belki de, bölgedeki tüm dengeleri bozmayı göze alan IKBY BaÅŸkanı Mesut Barzani’nin cesaret aldığı Ä°srail’in zihnindeki temel projelerden biri.

En tartışmalı kent olan Kerkük için, dünyayı umursamaz bir şekilde adım atan Barzani, bu cesaretini hangi odaktan gelen hangi taahhütten alıyor? Elbette, İsrail açıktan destek veriyor vermesine de, bu desteğin ne karşılığında olduğuna dair herhangi bir açıklama yok. Dolayısıyla bu konuda yapacağımız zihin fırtınasında farklı başlıkları enine boyuna tartışmalıyız.

Kendi stratejileri çerçevesinde, Iraklı Kürtlere kendi istediÄŸi kadar askeri ve lojistik yardım yapan Ä°srail, Iraklı Kürtlerin BaÄŸdat’a karşı zafer kazanmasını deÄŸil, savaÅŸarak BaÄŸdat’ı meÅŸgul etmesini istemiÅŸ bir zamanlar. Belli ki, ÅŸimdi de, Iraklı Kürtlere yine bir vaatte bulunarak, bölgeyi biraz daha toz dumana boÄŸmak niyetinde Ä°srail. Ancak bu kez, bir kısmının samimiyeti sorgulanır olsa da, tüm dünyayı karşısına alan bir adım attı IKBY. Ve denklem o kadar da basit deÄŸil.