Kemal Öztürk / Barzani neye zarar verdi?

Referandumun yapılmasındaki inat, en başta güven duygusunun zedelenmesine neden oldu. Sanırım benim bu krizde en çok önemsediğim konu budur.

Karadenizli bir Türk liderin, Erbilli bir Kürt liderle, Diyarbakır’da, el ele kol kola, tüm ülkeye ve dünyaya verdiÄŸi kardeÅŸlik mesajı kadar önemsediÄŸim baÅŸka bir ÅŸey yoktu. Petrol, ticaret, diplomasi vs. bizim için sonradan gelecek ÅŸeylerdir.

DOÄžAL MÃœTTEFÄ°KLÄ°ÄžE VE DOSTLUÄžA VERÄ°LEN ZARAR

40 yıldır Kürt etnik kimliÄŸi üzerinden süren kirli teröre karşı, ErdoÄŸan-Barzani yakınlaÅŸması en etkili ve çarpıcı mesajdı. Hem iç siyasetteki fırsatçılara, hem de PKK’yı dünyada besleyen, Suriye’de büyüten dış güçlere karşı.

OrtadoÄŸu’da doÄŸal müttefik, tarihin eski kardeÅŸleri, Osmanlı’nın iki kadim milleti, kötü gün dostu ve akraba olmuÅŸ bu iki millet, bu iki lider aracılığı ile son dönemde çok önemli toplumsal bir uzlaşıyı inÅŸa ediyorlardı.

Bundan Ä°ran da, BaÄŸdat da, Ä°srail de, Amerika da, Avrupa da, PKK da rahatsızdı. Zira Ankara ve Erbil ittifakı, sadece Türkiye içinde, Irak’ta deÄŸil, Suriye’de de bir çok planı bozmuÅŸtu.

Gözlerimle gördüm, Türkiye’nin Barzani ile ortak yaptığı BeÅŸika operasyonu, HaÅŸdi Åžabi’yi Musul kapılarında durduran operasyondu. Ä°ran bu yüzden Barzani’den nefret eder, KDP (Talabani), Goran ve Komela Ä°slam Partisi’ni destekler. Barzani, demek ‘Türkiye’nin Irak’taki ileri karakolu’ demekti onlar için.

BaÄŸdat yönetimi parayı kestiÄŸinde Erbil’deki memurların maaşını ödeyen, petrolünü dünyaya satan ve kol kanat geren ülke yine Türkiye’ydi.

ErdoÄŸan, yükselen tüm milliyetçi ve güvenlikçi itirazlara raÄŸmen Barzani’yi en üst düzeyde ağırladı Türkiye’de. Tüm eleÅŸtirileri göğüsledi ve sonunda ne kadar doÄŸru bir politika izlediÄŸi anlaşıldı. Hem Irak içindeki üsler, operasyonlar, ticaret ve oyun bozucu hamlelerle, hem de referandum da aldığı Kürt oylarıyla gördük bu sonucu.

Ä°ÅŸte Barzani’nin zarar verdiÄŸi ÅŸey, tüm bunların üzerine bina edilmiÅŸ dostluk ve müttefikliktir.

BLÖF OLARAK BAÅžLADI, Ã‡IKMAZ YOLA GÄ°RÄ°LDÄ°

Türkiye Ä°ran, BaÄŸdat ve PKK tarafından sıkıştırılan ve neredeyse yaÅŸam hakkı tanınmayan Barzani yönetiminin çıkış yolu aramasını anlayışla karşıladı. Referandum bir blöf olarak baÅŸladı. Bunu hep dillendirdim. Erbil’de konuÅŸtuÄŸum, Barzani’ye yakın kaynaklar da bunu söyledi. Türkiye, bu blöfün bir süre devam etmesini ve Erbil’in BaÄŸdat’tan haklarını geri almasını istedi. Dikkat ettiyseniz en baÅŸta ErdoÄŸan’ın ve hükümetin tepkileri son derece soÄŸukkanlı ve mutedildi.

Ancak Barzani girdiÄŸi bu yolda çıkışı kaçırdı, karmaşık yollara girdi. Åžuna emin olun Erbil’deki birçok kiÅŸi de buna ÅŸaşırdı. Türkiye tüm örtülü ve açık uyarılarına raÄŸmen kendini dinlemeyen, bir anlamda bölgedeki aÄŸabeylik rolünü zedeleyen Barzani’ye sadece tepki göstermedi, en önemlisi güveni sarsıldı. Nitekim dünkü konuÅŸmasında ErdoÄŸan bu güven sarsılmasını dillendirdi.

Türkiye’nin gönlünün kırılması, Habur sınır kapısının kapatılmasından daha önemli bir sorundur bence. Tarihin en zorlu coÄŸrafyasında, en büyük sıkıntıların çekildiÄŸi dönemde, güven sarsılması, gönül kırılması; hukuken ve siyaseten sonucu tartışmalı referandumdan daha önemlidir bence.

DUYGUSAL KARAR, GERÇEK SIKINTILARA NEDEN OLACAK

Barzani, duygusal olarak meydanlardaki kalabalıkların heyecanına kapılmış olsa gerek. Kasım’da yapılacak seçimlerde bu heyecanın ve referandum restinin sonuçlarını oy olarak alacaktır belki. Lakin Türkiye’nin dostluÄŸunu, alacağı oylarla kıyaslamasının ne kadar büyük hata olduÄŸunu ileride görecektir.

Referandum kartıyla elinin masada daha güçlü olacağını sanıyor Barzani. Lakin bunun büyük yanılgı olduğunu, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu bizzat söyledi. Oysa referandumu iptal etseydi çok daha güçlü olacaktı. En azından Türkiye desteğini kesmeyecekti.

Gerek ÅŸu ki, onu bir kaşık suda boÄŸmak için bekleyen Ä°ran ve BaÄŸdat hükümetine altın tepside bir koz verdi Barzani. Daha ilk günden kapılar, hava sahaları kapandı, maaÅŸlar durduruldu, Kerkük’e BaÄŸdat’tan asker gönderme kararı alındı bile. Arkası da gelecektir eminim.

Artık arkasında Türkiye olmadığına göre, Ä°srail’in onu kurtaracağını umuyor olsa gerek. Ä°srail’e ve arkasında Amerika’ya sırtını dayamış bir hayatın olamayacağını, Babası Molla Mustafa Barzani’nin yanında görmüş olması gerekirdi.

BÄ°LÄ°NÇ ALTINDAN AÅžIRI MÄ°LLÄ°YETÇİLÄ°K ÇIKTI

En çok üzüldüğüm ÅŸey, bu referandum inadı Türkiye’de, Erbil’de bilinç altında aşırı milliyetçi duygular besleyen insanlara fırsat verdi. Birçok insanın bilinçaltındaki ırkçılığa varan tepkileri, gün yüzüne çıktı. Her iki taraf da birbirini etnik kimlik üzerinden suçlamaya, karalamaya baÅŸladı bile. Bunca emeÄŸe yazık.

Bir diÄŸer konu da, güvenlik bürokrasisinin tüm kaygılarını ve tepkilerini haklı çıkardı Barzani. Ona güvenilmemesi gerektiÄŸini söyleyenlere karşı ErdoÄŸan’ın yaptığı savunma açığa düştü. Sanırım ErdoÄŸan’ın en çok üzüldüğü ÅŸeylerden bir bu olsa gerek.

Yine de çok soğuk kanlı ve akılla hareket etmek zorundayız. Zira bölgedeki durum öyle bir anda parlamaya ve kararlar almaya müsait değil.

İlerisi için nasıl bir yol izlenmeli? Bunu da yarın tartışalım.