Taha Kılınç / Dünyanın tek örtülü başkanı

Taha Kıınç - Yeni Şafak

GüneydoÄŸu Asya’da yer alan 5 buçuk milyon nüfuslu ÅŸehir devleti Singapur, geçtiÄŸimiz günlerde ilk kadın devlet baÅŸkanını seçti. Yüzde 15’lik Malay azınlığa mensup Halime Yakub (63), yüksek seçim kurulunca iki rakibi Salleh Marican ve Farid Khan, anayasanın gerektirdiÄŸi ÅŸartları taşımadıkları için daha yarışın başında devre dışı bırakılınca, seçim prosedürüne katılmadan devlet baÅŸkanlığı koltuÄŸuna oturdu. Seçilmesinin ardından “dünyanın tek başörtülü devlet baÅŸkanı” unvanını da elde eden Yakub, herhangi bir yürütme yetkisi bulunmayan bu sembolik makamda altı yıl kalacak.  

Singapur Yüksek Seçim Kurulu, toplumsal uyumu ve düzeni teÅŸvik için, bu yılki seçimlerde Malay azınlıktan birinin seçilmesine karar vermiÅŸti. Bunun üzerine, 2013’ten bu yana meclis baÅŸkanlığı görevini yürüten Halime Yakub, geçtiÄŸimiz ay istifasını sunarak devlet baÅŸkanlığına adaylığını açıkladı. 1965-1970 yılları arasında devlet baÅŸkanı olan Yusuf Ä°shak, Yakub’tan önce bu makama getirilmiÅŸ son Malay’dı. Singapur parasının üzerinde bugün hâlâ Yusuf Ä°shak’ın resimleri yer alıyor.

Seçim prosedürünün gerçekleÅŸmemesinden dolayı, göreve getiriliÅŸiyle eleÅŸtirilerin odağına yerleÅŸen Halime Yakub, “herkesin baÅŸkanı olacağını” söyleyerek muhaliflerini sakinleÅŸtirmeye çalıştı. Etnik olarak Çinlilerin çoÄŸunlukta bulunduÄŸu Singapur’da fiili yönetim, baÅŸbakanda ve bakanlar kurulunda. Yakub’un seçimi, buna raÄŸmen “demokrasinin aksaması” noktasından eleÅŸtiriliyor.

Hintli bir baba ile Malay bir annenin çocuÄŸu olarak 23 AÄŸustos 1954’te Singapur’da dünyaya gelen Halime Yakub’un kiÅŸisel hikâyesi oldukça etkileyici. Sekiz yaşındayken babalarının ölümü üzerine, annesi Halime ile dört kardeÅŸini kendi imkânlarıyla büyütmüş. Aile uzun yıllar sadece tek odadan oluÅŸan bir evde yaÅŸamış. Yaşı büyüyen kardeÅŸlerin anneye yardım ederek aileyi geçindirdiÄŸi zor yılların ardından, Halime Yakub, Singapur Ãœniversitesi’nde hukuk tahsil etmiÅŸ. 2001’de, mezun olduÄŸu fakülteden master derecesi alan ve aynı yıl siyasete atılan Yakub, Yemen asıllı iÅŸadamı Muhammed HabeÅŸi ile evli. Çiftin iki oÄŸlu, üç kızı var.

Yemin ederek göreve baÅŸlamasının ardından, Singapur’un Yishun bölgesindeki apartman dairesinde yaÅŸamaya devam edeceÄŸini açıklayan Yakub, özellikle ülkedeki fakir ve muhtaç kesimlere yakın duracağı mesajını verdi.

***

1819’da Ä°ngiltere’nin bölgedeki ticari kolonilerinden biri olarak kurulan Singapur, çoÄŸunluÄŸu Çinlilerden oluÅŸmasına raÄŸmen (yüzde 75), Ä°ngiliz dilinin ve kültürünün hâkim olduÄŸu bir ÅŸehir devleti. Bu durumun, oldukça ilginç bir arka planı var:

19’uncu yüzyıldan beri Singapur’da yerleÅŸik bulunan zengin bir Çinli aileye mensup olmasına raÄŸmen, Ä°ngiltere’de aldığı eÄŸitimin ardından saÄŸlam bir Ä°ngiliz yanlısı olan Lee Kuan Yew, bu arka planın baÅŸrol oyuncusu. 1959’dan 1990’a kadar Singapur baÅŸbakanı olarak görev yapan (ve bu alanda bir dünya rekorunun sahibi olan) Lee, halkın sokaklarda çiÄŸnediÄŸi sakıza kadar müdahalede bulunan baskıcı bir rejim kurmuÅŸtu. Kendisi dilbilimci olan Lee, halkın geneli için Ä°ngilizceyi zorunlu hale getirerek, Singapur’u dünyanın ticaret ve finans merkezlerinden birine dönüştürme projesini uygulamaya koydu.

1981’de devlet radyo ve televizyonu Çince, Malayca ve Tamilcenin bütün lehçelerini yayından kaldırdı. Böylece Singapur’u oluÅŸturan çeÅŸitli halklar, kendi özgün dillerinden koptular. 1987’de ülkenin en büyük üç etnik grubu Çinliler, Malaylar ve Hintliler, okullarda Ä°ngilizce ders alma zorunluluÄŸuyla karşı karşıya kaldı. Yapılan son araÅŸtırmalarda, Singapur’da baskın çoÄŸunluk durumundaki Çinlilerin sadece yüzde 12’si evlerinde Çince konuÅŸuyor.

Singapur’un kaydettiÄŸi muazzam ekonomik ilerlemenin de etkisiyle, Ä°ngilizce ve Ä°ngiliz kültürü bugün insanların neredeyse tamamı tarafından alternatifsiz biçimde benimsenmiÅŸ durumda. Çinli çoÄŸunluk, anavatanları olan Çin’e ve politikalarına karşı belirgin bir sempati bile hissetmiyor artık.

***

Kendi sistemi içinde eÄŸittiÄŸi Çin asıllı bir baÅŸbakan eliyle Singapur’u fiili sömürge halinde tutmaya devam etmesi, Ä°ngiliz siyasetinin dünya çapında uygulamaya koyduÄŸu yönetim modeline dair ilginç bir örnek oluÅŸturuyor. Aynı ÅŸeyi Myanmar’da, Filistin’de, Mısır’da, hatta Ä°ran’da da görebiliriz. Bu bölgelerde bugün yaÅŸanmakta olan gerilimlerin ana kaynağı, Ä°ngiltere’nin geçtiÄŸimiz yüzyılda attığı (ya da atmadığı) bazı adımlar olmasına raÄŸmen, Ä°ngilizlere ve Ä°ngiliz kültürüne baÄŸlılık (hatta çoÄŸu yerde hayranlık) bütün kuvvetiyle devam ediyor.

Arakan Müslümanlarının mevcut yaÅŸama ÅŸartlarını hazırlayarak Myanmar’ı bu hale getiren Ä°ngiltere, BBC eliyle ülkenin Nobel ödüllü lideri Aung San Suu Kyi’yi “köşeye sıkıştırarak”, Ä°slâm dünyasını bir kere daha kendisine hayran ediyor; bölgeyle ilgili haberlerin kendi kaynaklarından izlenmesini saÄŸlıyor.  

Singapur’da başörtülü bir hanımın devlet baÅŸkanı olmasına giden yolu açarak Müslümanların gözlerini nemlendiren Ä°ngiliz siyaset sistemi, Filistin’in mevcut karmaÅŸasının baÅŸ müsebbibi olmasına raÄŸmen, orada da öfkenin ABD ve Yahudilere yönelmesinin keyfini sürüyor.

“Sömürmesine raÄŸmen, kendisine hayran bırakmayı nasıl baÅŸarıyor?” sorusu, Ä°ngiliz siyasetini anlama yolunda belki de birinci soru. Cevabı da galiba ÅŸu: “Sömürdüğü yerlerden sistem kurarak çıkıyor, alternatifi geliÅŸtirilmediÄŸi sürece bu sistem tıkır tıkır iÅŸliyor ve Ä°ngilizlere baÄŸlılığı garanti altına alıyor.” Evet, cevap kesinlikle bu