Ali Haydar Haksal: Türk demek Müslümanlık ise, Kürt demek ne oluyor, ya da Arap demek ne oluyor?

Irkçılık üzerine yazılarımız üzerine olan tartışmaların asıl boyutu üzerine düşünmek de bir sorumluluk. “Türk” veya “Türkçülük” kavramları önemli bir konu bugün için. Osmanlı döneminde ırk kavramının bir önemi yok. Osmanlı Devleti’ni yöneten Osmanlı hanedanı Türk asıllı. Fakat devlet dönemi boyunca kavim merkezli bir durum söz konusu olmuyor. Osmanlılar Batı’nın tek muhatabı. Batılılar Türk diyorsa bundan Osmanlı ve Müslümanlar kastediliyor. Bunlar birbirinin özdeÅŸi. Fakat Tanzimat sonrası hızlı bir deÄŸiÅŸim yaÅŸanıyor. Yeni kavramlar hayata giriyor. Osmanlıcılık, Türkçülük, Batıcılık ve Ä°slâmcılık. Osmanlı Devleti’nin parçalanma süreci ırkçılık ile baÅŸlıyor. Balkanlarda baÅŸlayan Arnavut ayaklanması, Arapların ve diÄŸerlerinin baÅŸkaldırıları baÅŸlıyor. Sosyolojik deÄŸiÅŸimlerin de bir sürecidir bu.

Türkçülük özellikle Selânik merkezlidir. Ömer Seyfettin ve arkadaÅŸlarının çıkardıkları Genç Kalemler dergisi çevresinde bunun felsefi ve edebî boyutu baÅŸlıyor. Selanik’te Yahudilerin, dönmelerin yoÄŸun olduÄŸu bir belde. Müslümanların beÅŸ okulu varken Yahudilere ve dönmelere ait altı okul bulunuyor. Masonların da çok yoÄŸun olduÄŸu bir merkez. Tanzimat aydınları genelde Fransız düşüncesinin etkisinde. Bunların tamamı da mason. Ziya PaÅŸa Ä°skoç ritine baÄŸlı Åžinasi ile Namık Kemal ise Porodoos Locası’na baÄŸlı. Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler Paul Dumont’un Osmanlıcılık, Ulusçu Akımlar ve Masonluk kitabında yer alıyor. Merhum, hocamız M. Kaya Bilgegil’in iki önemli eseri bulunuyor. Ziya PaÅŸa ile Yeni Osmanlılar kitaplarında geniÅŸ bilgi var. Tanzimatçı ve Fransız etkisinde olan Mustafa Fazıl PaÅŸa’nın ırkî anlamda ilk kez Türk kavramını kullandığı görülüyor. Ä°ttihat ve Terakki ile birlikte ırk kavramı ırkçılık düzleminde devreye giriyor. Irkçılık daha çok semitik ve masonik ruhlu. Selanik’te karşılık bulması ve olgunlaÅŸması rastlantı deÄŸil. Sosyolojik deÄŸiÅŸimler oldukça hızlı. Türkçülük akımı Ä°ttihat Terakki ve cumhuriyet döneminde merkeze oturuyor. Bu dönemde Yahudilerin ve masonların etkisi yadsınamaz.

Osmanlı dönemi Türk kavramı ile bugün çok farklı bir düzlemdedir. Åžu zamanda Türkiye’de yaÅŸayan Türklerin tamamının Ä°slâm ile özdeÅŸ olduklarını söyleyebiliyor muyuz? Ä°nancımızda kelime-i tevhit anlamında iman eden her birey Müslümandır. Ne ki bugün için siyasal anlamda kendilerine Ä°slâm ile özdeÅŸ görmek istemeyenler bulunuyor. Bunlar da Türk. Ateist Türkler var veya Hıristiyan olanları bulunuyor. Türk demek Ä°slâm demenin bugün için bir karşılığı yok. Bu yaklaşımda da zaten bir ayırım söz konusu. Günümüz psikolojisinde özellikle çatışma hâlinde olan Türkler ile Kürtler arasındaki gerilim özellikle tekfir durumuna çekiliyor. Her iki kesimde de gerilimli ve abartılı yaklaşımlar var. Devletin yönetim gücünü elinde bulunduranlar özellikle yaÅŸanmakta olan süreçten etkilenerek Kürtlerin tamamını tekfir ediyorlar. Tamamının PKK etkisinde ve güdümünde olduÄŸunu iddia ediyorlar. Peygamber Efendimiz ile ilgili Diyarbakır’da yapılan büyük toplantılara milyonu aÅŸkın insanın katıldığını göz ardı ediyorlar.

Türk demek Müslümanlık ise, Kürt demek ne oluyor, ya da Arap demek ne oluyor? Ä°nsanların kendi ırklarını öncelemesi ÅŸovenizm duygusu deÄŸil de nedir? Bugün için bu kavramlar tek başına bütünleyici olmuyor. Bugün biri Türk diyorsa diÄŸeri Kürt, Arap, Arnavut vs. diyor. Fakat iÅŸin kökeninde ırk eksenli bir sürecin Ä°slâm’a deÄŸil, Ä°slâm öncesi paganizme, putperestliÄŸe götürüyor. Müslüman Arnavutlar ırki süreçlerinden sonra Ä°slâm öncesi kültürleri ve Ä°skender dönemi öne çıkarılıyor. Bu durumu Kürtler için de görüyoruz. Ä°slâm öncesi Mezopotamya kültürünün öne çıkması tesadüf deÄŸil. Ä°ttihat ve Terakki sonrası Türklerin Ä°slâm öncesi paganizme götürmelerinin üzerinde düşünülmeli. Özellikle Türk ile Ä°slâm özdeÅŸliÄŸi bugün için tam anlamıyla birbiriyle örtüşmüyor. Bunu Kürtler için de söylüyoruz. Olması gereken ayrıştırmadan vaz geçmek, bütün bu halkların Ä°slâm deÄŸerlerinde buluÅŸabilmeleri üzerinde düşünmeliyiz. Bu milletin ruh kökünde Ä°slâm ruh ve özü var. Yeter ki niyetlerimiz halis ve iyi niyetli olsun.