Batılı yazar isyan etti: Birisi Myanmar'daki radikal Budist rahiplere dur diyebilir mi?

Myanmar'ın Arakan eyaletinde son iki haftada yaşananlar, şiddet ve katliamlara alışık olan bölge halkı için dahi oldukça sarsıcı oldu. Rohingyalı militanlar, 25 Ağustos'ta bazı polis noktalarına saldırdı. Saldırılarda Myanmar güvenlik güçlerinden en az bir düzine kişi öldü ve daha sonra meydana gelen olaylarda 400 civarında kişi hayatını kaybetti. Myanmar ordusu hayatını kaybedenlerin büyük bölümünün Rohingyalı isyancılar olduğunu iddia ediyor, ancak aktivistlerin açıklamalarına göre sivil ölüm oranı çok daha yüksek. Köyler yakılıp yıkıldı. 140 binden fazla Rohingyalı Bangladeş'e sığındı. 10 binden fazla Arakanlı Budist de yaşadığı bölgeyi terk etmek zorunda kaldı.

(Myanmar'da yaÅŸayan gazeteci Joe Freeman)

KAOSU OLUMLU BULUYORLAR

Ancak radikal Budist milliyetçiler, ülkedeki Müslümanların negatif imajına katkıda bulunduÄŸu sürece kaosu olumlu buluyor. Aşırı milliyetçi Budist rahiplerin yönetimindeki Din ve Irkı Koruma Örgütü'nün (Ma Ba Tha), ÅŸimdiden 25 AÄŸustos'ta gerçekleÅŸen saldırılar üzerinden propaganda yapmaya baÅŸladığı görülüyor. Yayınladıkları haftalık gazete Aung Zay Yatu'nun baÅŸlığı "Dinimiz ve Irkımız Dünyanın Sonuna Kadar Var Olmalı" ÅŸeklinde… Gazetenin 1 Eylül tarihinde yayınlanan sayısındaki manÅŸetlerden biri de şöyle: "Bengalli Müslümanların DeÄŸiÅŸik Tehlikeleri." (Aksi yöndeki birçok kanıta raÄŸmen, Myanmar hükümeti Rohingya halkının BangladeÅŸ'ten geldiÄŸi konusunda ısrarcı ve onları Bengalli olarak adlandırıyor.) Gazetede ayrıca, fanatik bir rahip olan ve Müslümanlara karşı ÅŸiddeti savunduÄŸu için bir dönem hapis yatmış olan Ma Ba Tha lideri Ashin Wirathu ile yapılan röportaj da yer alıyor.

BUDÄ°STLER'Ä°N MA BA THA'YA YAKLAÅžIMI

2013'te kurulan Ma Ba Tha, 2015 yılında Müslümanlara yönelik ayrımcı ifadeler barındıran dört yasanın kabul edilmesinde etkin rol oynadı. Söz konusu yasalarla nüfus kontrolü saÄŸlamak, çok eÅŸliliÄŸi yasaklamak, din deÄŸiÅŸtirmek isteyenleri engellemek ve aynı inanca mensup kiÅŸilerin evlilik yapmasını önlemek amaçlanıyor. Derginin editörü; hükümetin örgüte karşı bazı hamlelerde bulunduÄŸunu, örneÄŸin Aung Zay Yatu'nun basımını engellemeyi denediÄŸini, ancak bu çabaların boÅŸa olduÄŸunu çünkü bu tarz bir durumda derginin baÅŸka bir isimle yeniden yayınlanacağını söyledi. 

Budist din otoriteleri, mart ayında Wirathu'nun bir yıl boyunca vaaz vermesini yasakladı. Yasağın nedenleri, Wirathu'nunYangon'da üst düzey Müslüman bir avukatı öldüren kişiye teşekkür etmesi ve daha sonra Budist kadınların Müslümanlarla evlenmektense köpeklerle evlenmelerinin daha iyi olacağını söylemesiydi. Devlet destekli Budist Sangha Konseyi, Ma Ba Tha'nın yasal bir organizasyon olmadığını ve bu nedenle kapatılması gerektiğini açıkladı. Ma Ba Tha liderleri, daha önce bu tarz emirlere kulak asmamış ya da farklı bir isimle yeniden ortaya çıkmıştı.

GERİLİM, İNGİLİZ KOLONİ DÖNEMİNE KADAR GİDİYOR

Anlaşılan Wirathu da bu emirlere kulak asmayanlardan... AÄŸustos ayındaki Arakan saldırılarından sonra pazar günü Yangon'da bir konuÅŸma yapan Wirathu, “Maugdaw'daki (Kuzey Arakan'daki üç ana ÅŸehirden biri) bazı liselere gittik ve bizim insanımızı orada göremedik. Hepsi Bengalli öğrencilerdi. Bunu gören dünya kimin azınlık, kimin çoÄŸunluk olduÄŸunu söyleyebilir mi?” dedi.

Myanmar'da Budist milliyetçi ve dinci gerilim, İngiliz koloni dönemine kadar gidiyor. Bağımsızlıklarını kazandıkları 1948 sonrasında da bu gerilim sürdü. Rohingyalı gruplar onlarca yıldır Arakan'da daha fazla özerklik elde edebilmek için farklı bayraklar altında savaşıyor. Bu gerilim, onlarca yıl süren askeri rejimin sona ermesi ve ülkenin dış dünyaya açılması ve Budist yaşam tarzının giderek değişen ülkede daha güçlü şekilde hissedilmesi ile yeni bir boyuta ulaştı.

BUDÄ°ZM'Ä°N SON KALESÄ°: MYANMAR

Müslümanlar, 53 milyon nüfusa sahip ülkenin yalnızca yüzde 4'ünü oluÅŸturuyor ve bu azınlık Rohingya olarak adlandırılıyor. 1,1 miyon Rohingyalının yaÅŸadığı Arakan eyaleti, bu yönüyle ülkedeki bazı radikaller tarafından tehlikeli bulunuyor. Eyalet, ardında Müslüman Güney Asyası ve Küresel Ä°slam'ın yer aldığı "Batı kapısı" olarak görülüyor.

"Myanmar'ın İç Düşmanı: Budist Åžiddet ve Müslümanların ÖtekileÅŸtirilmesi" kitabının yazarı Francis Wade, yaptığımız görüşmede "Myanmar'da Ä°slam kültürüne ve ulusal kimliÄŸin zayıflamasına yönelik korku uzun zamandır hissediliyor. Son beÅŸ yılda tırmanan ÅŸiddete Rohingyalıların sebep olduÄŸunu düşünen birçok kiÅŸi var. Ayrıca Arakanlı Budistlerin hissettiÄŸi, genellikle maddi nedenlerden kaynaklanan (Rohingyalıların sürekli toprak ele geçirdiÄŸi ve kaynakları istila ettiÄŸini iddia ediyorlar) kaygılar var. Ancak bunlar da, batı Myanmar'daki olayları, Budizmin son kalelerinden olan Myanmar'ın kaybedileceÄŸi anlatısına göre yorumlamalarının bir parçası." ÅŸeklinde konuÅŸtu. (...)

Radikal Budistlere karşı ÅŸu ana dek alınmış olan önlemler geri tepebilir. Uluslararası Kriz Grubu'nun raporunda belirtildiÄŸi üzere, MaBa Ta aynı zamanda sosyal hizmet, adli yardım, afet yardımı ve eÄŸitim saÄŸlıyor. Rapora göre,örgüte karşı agresif bir tutum takınmak, Budizmin tehdit altında olduÄŸuna yönelik anlatılarına destek saÄŸlayabilir ve en sonunda örgütün ve diÄŸer aşırı milliyetçi grupların güçlenmesine neden olabilir. (…)

NOT: Joe Freeman'ın makalesi bazı kısaltmalarla olduğu gibi yayımlanmış, ara başlıklar TIMETURK tarafından eklenmiştir.