Şii hilaline Suud kılıcı

Ä°ran, OrtadoÄŸu’da son yıllarda yaÅŸanan savaÅŸlardan faydalanarak bölgedeki nüfuzunu önemli ölçüde artırdı. Suriye’de altı buçuk yıldan uzun süredir devam eden savaÅŸta Esad rejiminin yanında yer alan Ä°ran, bu ülkede üst düzey komutanları ve milis güçleriyle varlık gösteriyor. Suriye’de savaÅŸan Tahran destekli milisler, Lübnan Hizbullahı, Irak merkezli Nuceba Hareketi ve Ä°ran’daki Afgan mültecilerden kurulan Fatimiyyun Tugayları’ndan oluÅŸuyor. Ä°ran’ın Suriye’deki kayıpları, aralarında general rütbeli askerler de bulunmak üzere iki bine yaklaÅŸmış durumda. Ä°ran’ın Irak’taki askeri gücü ise HaÅŸdi Åžabi olarak bilinen ve BaÄŸdat yönetimi tarafından resmi olarak tanınan milis grupları içindeki unsurlardan oluÅŸuyor. 80 bin civarında savaşçısı olduÄŸu belirtilen HaÅŸdi Åžabi’nin önemli bir kısmı, doÄŸrudan Ä°ran tarafından desteklenen Nuceba Hareketi ve Ketaib Hizbullah gruplarından oluÅŸuyor. Yemen’de ise Tahran’ın müttefiki Husiler olarak bilinen Åžii Ensarullah Hareketi.

Uzmanlar, Ä°ran ve Husilerin, 2015’te baÅŸlayan Yemen savaşından sonra yakınlaÅŸtığını belirtiyor. Yemen’in baÅŸkenti Sana da dahil ülkenin önemli kesimi Husiler ve Arap Baharı’nda devrilen eski diktatör Ali Abdullah Salih’e baÄŸlı güçler tarafından yönetiliyor. Ä°ran’ın ‘Åžii hilali’ olarak adlandırılan nüfuz alanına karşı, Suudi Arabistan’dan son dönemde iki önemli hamle geldi. Irak BaÅŸbakanı Haydar Ä°badi haziranda, Åžii Sadr Hareketi’nin lideri Mukteda Sadr ise geçen ay S. Arabistan’ı ziyaret etti. Suudi yetkililer, Åžii dini lider Ammar Hekim’i de ülkeye davet etti. Yemen’de ise Ali Abdullah Salih yönetimine yakınlaÅŸan Suudi Arabistan ve BAE, Salih’i Ä°ran destekli Husilerden koparmanın hesaplarını yapıyor.

1 ) HUSÄ°LERE KARÅžI YÃœZBÄ°NLERLE GÖVDE GÖSTERÄ°SÄ°

Yemen’de Mart 2015’ten bu yana devam eden savaÅŸta birlikte hareket eden devrik diktatör Ali Abdullah Salih’e baÄŸlı güçler ve Ä°ran destekli Åžii Husi hareketi arasındaki ittifak çatırdıyor. Ayrılığın ilk sinyali, hafta başında Salih’ten geldi. Lideri olduÄŸu Genel Halk Kongresi (GHK) partisinin 35’inci yıldönümü etkinlikleri kapsamında konuÅŸan Salih, Husilere sert eleÅŸtiriler yöneltti. Husilerin kendisini karar alma süreçlerinden ve BM arabuluculuÄŸundaki müzakere sürecinden dışladığını ifade eden Salih, ‘milis’ olarak adlandırdığı grubu ülkeye tek baÅŸlarına hakim olmaya çalışmakla suçladı. Husilerin lideri Abdül Melik Husi’den bu açıklamalara sert yanıt geldi. Husi, “Kırmızı çizgiyi aÅŸtı” dediÄŸi Salih’i ‘ihanetle’ suçladı. Salih’in kendilerini ‘milis’ olarak adlandırmasını da eleÅŸtiren Husi, Suud destekli Mansur Hadi rejimine karşı verilen savaÅŸta Salih güçlerinden çok daha fazla kayıp verdiklerini söyledi.

Husi ayrıca Salih’i “BirleÅŸik Arap Emirlikleri ile gizli görüşmeler yapmakla” suçladı. Salih iddiayı reddetti. Bu açıklamanın ardından Husiler, baÅŸkentte olaÄŸanüstü hal ilan ederek bütün gösterilerin yasaklandığını duyurdu. Ancak Husi’nin sözlerini ‘savaÅŸ ilanı’ olarak yorumlayan GHK kanadı, mitingden geri adım atmadı. Dün düzenlenen mitinge yüzbinlerce kiÅŸi katıldı. Salih, mitingde yaptığı kısa konuÅŸmada Husilere meydan okuyarak “Cepheleri savaÅŸmaya hazır binlerle doldurmaya hazırız” dedi. Bu geliÅŸmeler, Suudi ve BAE basınında ‘ittifakın sonu geliyor’ ÅŸeklinde sunuldu. Salih’in, eski müttefiki S. Arabistan ile Husilerle ittifakı sonlandırma konusunda görüşmeler yaptığı öne sürüldü.

2 ) RÄ°YAD VE BAÄžDAT ARASINDA TARÄ°HÄ° YAKINLAÅžMA

Suudi Arabistan, Ä°ran’ın Irak üzerindeki etkisini kırmaya yönelik giriÅŸimlerini sürdürüyor. Haziran ve temmuz aylarında Irak BaÅŸbakanı Haydar Ä°badi ile Åžii lider Mukteda Sadr’ın Riyad ziyaretlerinin ilk meyvesi, iki ülke arasındaki Arar sınır kapısının açılması oldu. Söz konusu kapı, Saddam’ın 1990 yılındaki Kuveyt iÅŸgalinden bu yana kapalıydı. Ayrıca Sadr’ın ziyaretinde müzakere edilen Åžii kentleri Basra ve Necef’te Su
udi konsolosluklarının açılması konusunda da tarafların mutabakata vardığı bildirildi. Amerikan Wall Street Journal gazetesinde yer alan habere göre Irak ve Suudi Arabistan arasındaki yakınlaÅŸmaya Washington da tam destek veriyor. Sınır bölgesinde Körfez meselelerinden sorumlu Suudi bakan Samir Sabhan’la bir araya gelen ABD BaÅŸkanı Donald Trump’ın IŞİD’le mücadele özel temsilcisi Brett McGurk, muhatabına 
“Sadece IŞİD’le mücadeleye deÄŸil, sonrasına da odaklanıyoruz. Irak’la yakınlaÅŸma çabalarınıza elimizden gelen her türlü desteÄŸi vereceÄŸiz” dedi. Samir Sabhan, 2015’te Suudi Arabistan’ın Irak Büyükelçisi olarak görev yaptığı dönemde Ä°ran destekli milisleri eleÅŸtirdiÄŸi gerekçesiyle istenmeyen adam ilan edilmiÅŸti. Sabhan, “Sonunda Arap kardeÅŸlerimizle tekrar bir arada olduÄŸumuz için mutluyum” dedi.

3 ) KATAR Ä°LE Ä°RAN’DAN DÄ°PLOMATÄ°K HAMLE

Suudi Arabistan’ın Irak ve Yemen hamlelerine karşı Ä°ran da Katar’la yakınlaÅŸmayı sürdürüyor. Katar’ın, Ä°ran’ın baÅŸkenti Tahran’dan çektiÄŸi büyükelçisinin diplomatik görevlerini sürdürmek üzere bu ülkeye döneceÄŸi bildirildi. Katar DışiÅŸleri Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanan bildiride, Doha yönetiminin 2016 yılının ocak ayında çektiÄŸi Tahran büyükelçisinin diplomatik görevlerini yürütmek üzere Ä°ran’a döne
ceÄŸi belirtildi. “Katar’ın Tahran ile ikili iliÅŸkilerini geliÅŸtirmeyi amaçladığı” vurgulanan açıklamada, büyükelçinin Ä°ran’a döneceÄŸi tarih konusunda bilgi verilmedi. Katar, Tahran büyükelçisini S. Arabistan ile Ä°ran arasında yaÅŸanan gerilimin ardından gelmiÅŸti. Suudilerin Åžii dini lider Åžeyh Nimr el Nimr’i idam etmesinin ardından, Tahran’daki Suudi büyükelçiliÄŸine baskın düzenlenmiÅŸti. Ä°ran’daki Suudi diplomatik temsilciliklerine yönelik saldırılar sonrasında Suudi Arabistan, Bahreyn ve Kuveyt’in ardından Katar da Ocak 2016’da Tahran büyükelçisini geri çağırmıştı. Katar’ın Tahran büyükelçisini görevini sürdürmek üzere Ä°ran’a geri göndermesi, Suudi Arabistan, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Mısır yönetimlerinin 5 Haziran’da Katar ile tüm diplomatik iliÅŸkilerini kesmelerinin ardından baÅŸlayan Körfez krizinden sonra geldi.

YASAÄžA RAÄžMEN YÃœZBÄ°NLER MEYDANA AKTI

Yemen’in devrik baÅŸkanı Ali Abdullah Salih, dün baÅŸkent Sana’da yüzbinlerin katılımıyla miting düzenledi. Husilerin ilan ettiÄŸi olaÄŸanüstü hal, geniÅŸ katılımı engelleyemedi. Yemenli analist Nedva Devsari, mitinge katılanların yalnızca Salih taraftarları olmadığını, Husilerin baskıcı yönetimine karşı çıkan herkesin alanda yer aldığını belirtti. Reuters ajansı, Salih’in kurÅŸun geçirmez camın arkasında ve yanıbaşında silahlı askerlerle kürsüye çıktığına dikkat çekerek çok kısa bir konuÅŸma yaptığını kaydetti. Yemenliler, Salih’in fotoÄŸraflarını taşıdı.

5 MADDEDE YEMEN SAVAÅžI

1- Yemen’deki savaşın kökeninde Arap Baharı yatıyor. 1990 yılından beri ülkeyi tek adam rejimiyle yöneten Ali Abdullah Salih, Arap Baharı ayaklanmalarının ardından Åžubat 2012’de görevi bırakmak zorunda kaldı. Salih, Suudi Arabistan’la iyi iliÅŸkiler içindeydi.

2- Åžubat 2012’de düzenlenen seçimlere tek aday olarak katılan Mansur Hadi, oyların yüzde 99’unu alarak baÅŸkanlığa geldi. Seçimlerin ardından Ali Abdullah Salih istifa etti. Yemen’de bir Suudi müttefiki iktidardan düşmüş, yerine bir baÅŸkası gelmiÅŸti.

3- Yemen’deki yönetim deÄŸiÅŸikliÄŸi, Arap Baharı’yla ortaya çıkan isyan dalgasını bastırmadı. Ãœlkede 2004’ten bu yana silahlı mücadele yürüten Husi hareketi, Salih yönetiminde ayaklanmayı büyüttü. 2014 yılında baÅŸkent Sana’da Husi taraftarları kitlesel gösteriler düzenledi. Husi savaşçılar, eylül ayında Sana’da kontrolü ele aldı.

4- Husilerin, Yemen’in kuzeyi ve batısında nüfusun yoÄŸun olduÄŸu önemli toprakları ele geçirmesinin ardından, Devlet BaÅŸkanı Mansur Hadi Suudi Arabistan’a kaçmak zorunda kaldı.

5- Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap ülkeleri, Mart 2015’te Husilere karşı bir koalisyon oluÅŸturdu. Koalisyon destekli güçlerin Aden kentini ele geçirmesinin ardından, Hadi hükümeti buraya taşındı. Ancak Suudi koalisyonu, aradan geçen iki buçuk yılda önemli bir ilerleme kaydedemedi. SavaÅŸ ‘pat’ durumunda kaldı.

kaynak: KARAR