Irak Kürtlerinin bağımsızlık referandumu - H. Albayrak yazdı

Hakan Albayrak - KARAR

Kürtlerden başka bütün Iraklılar bağımsız Kürdistan fikrine karşıymış gibi bir algı var.

Halbuki, Kürdistan Bölge Yönetimi’nin gelecek ay düzenlemeyi planladığı bağımsızlık referandumuna muhalefet eden Türkmenler ve Sünni Araplar “Kürdistan’ın bağımsızlığı için referandum düzenlenemez” demiyorlar, sadece planlanan referandumun kapsama alanıyla ilgili itirazlarda bulunuyorlar.

***

Mesela; Irak Türkmen Cephesi BaÅŸkanı ErÅŸet Salih, Kürdistan Bölge Yönetimi Yüksek Referandum Heyeti ile yaptığı görüşmeye iliÅŸkin olarak Anadolu Ajansı’na verdiÄŸi beyanatta dedi ki: “Üç vilayette (Erbil, Duhok ve Süleymaniye) yapmak istedikleri referandumu BaÄŸdat merkezi hükümetiyle konuÅŸmaları gerektiÄŸini söyledik. Irak merkezi hükümetinin de buna karşı tutumu belli ve itiraz ediyor.

Kerkük, Tuzhurmatu ve diÄŸer Türkmen bölgelerindeki referandumu kesinlikle reddediyoruz. Bunu çok açık ve net bir ÅŸekilde gelen heyete söyledik.”

Yani: ‘Erbil ile BaÄŸdat arasındaki meseleye karışmayız, yeter ki Kürdistan Türkmen bölgelerine uzanmasın.’

***

Sünni Arapların önde gelen liderlerinden Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Usame Nuceyfi de, konuyla ilgili yazılı açıklamasında, Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerde referandum düzenleme planının tehlike arz ettiğini belirtti.

Yine Sünni Arapların önde gelen liderlerinden Neyneva Muhafızları Komutanı -eski Musul Valisi- Esil Nuceyfi ise konuya Musul üzerinden yaklaşıyor; “Musul’da zaten yeterince çatışma ve siyasi çekiÅŸme var. Referandum ile bunun daha da derinleÅŸtirilmemesi lazım. Bu yüzden Musul vilayetinde referandumun yapılmamasını talep ediyoruz” diyor.

Yani: ‘Kerkük ve Musul gibi tartışmalı bölgeleri kapsamayan bir bağımsızlık referandumunu dert etmezdik.’

***

Sünni Araplar, Kürdistan’ın bağımsızlığına -dolayısıyla Irak’ın bölünmesine- niye kategorik olarak karşı çıkmıyorlar?

Niye “Irak’ın bölünmez bütünlüğü”nü vurgulamaktan geri duruyorlar?

‘Bizi itip kakan bu rejime ilanihaye tahammül edemeyiz, durum düzelmezse biz de er veya geç ayrılık bayrağını yükseltmek zorunda kalacağız’ diye düşündükleri için olmasın?

Esil Nuceyfi, Sünni Irak illerinin Kürdistan gibi federe bir bölge olmasını savunuyor, ‘Kendi ordumuzu da kurabilmeliyiz, PeÅŸmerge gibi’ diyor; bunun bir adım ötesi bağımsızlıktır.

Bağımsızlığı daha şimdiden açıkça telaffuz eden Sünni Araplar da var.

Kürdistan Bölge Yönetimi Ä°stihbarat MüsteÅŸarı Mesrur Barzani, geçen sene haziran ayında “daha fazla kan dökülmemesi için Irak’ın üçe bölünmesi” teklifini ortaya attığında, Neyneva ( Musul ve çevresi) Arap AÅŸiretleri Sözcüsü Mezahim Huveyt bu teklifi havada kapıp şöyle demiÅŸti: “Neyneva Arap AÅŸiretleri, Mesrur Barzani’nin Irak’ın Åžii, Sünni ve Kürt bağımsız bölgelerine bölünmesini öngören projesini mevcut sorunların çözümü için en iyi yol olarak görmektedir. Irak’ın bölünmesi ülkedeki taifecilik, mezhepçilik ve ırkçılık sorunlarının çözülmesini saÄŸlar ve bölgede istikrar ve ilerleme olur.” (Sumeriye News)

Neyneva’daki bazı bağımsızlık yanlısı Arap aÅŸiretlerinin temsilcileri, egemenlik sahasıyla ilgili muhtemel çatışmaların önüne geçmek için Kürdistan Bölge Yönetimi’yle müzakerelere bile baÅŸlamışlar…

***

Kürdistan’ın bağımsızlığında ısrar edilmesi halinde Erbil ile BaÄŸdat’ın (dolayısıyla Tahran’ın) savaÅŸa tutuÅŸması kaçınılmaz olur mu?

Olabilir. Olmayabilir de.

Olursa, Erbil bu felaketin altından Sünni Araplarla dayanışarak -ve Türkmenlere itimat telkin ederek- kalkabilir. Aksi halde Peşmerge, Bağdat yönetiminin yanı sıra Neyneva Muhafızları gibi Sünni Arap milis gruplarıyla da çatışmak zorunda kalabilir. Bir Türkmen direnişiyle de karşılaşabilir.

Öte yandan, Sünni Araplarla dayanışmak -ve Türkmenleri hoş tutmak- belki de Bağdat yönetimi ile savaşın önüne geçmeye yarar.

***

Kürdistan Bölge Yönetimi, Türkmen ve Sünni Arap komşularını kışkırtmayacak -hatta onların da desteğini alacak- bir bağımsızlık çerçevesi çizmelidir.

Ä°nÅŸaallah yapar bunu.

“Mevcut Kürdistan Bölge Yönetimi topraklarının ötesine geçmeyeceÄŸiz” demesi yeterli olacaktır.

Hiç deÄŸilse “Bu toprakların ötesiyle ilgili taleplerimizi komÅŸularımıza saygımızdan ötürü ve ileride onlarla makul bir zeminde anlaÅŸabileceÄŸimizi umarak öteliyoruz. Bağımsızlık referandumu, Kürdistan Bölge Yönetimi’nin resmi sınırları dahilinde yapılacak, tartışmalı bölgelere taşınmayacak” demesi gerekir.

***

Irak Kürtlerinin bağımsızlık davasına kategorik olarak karşı çıkmayı Türkiye için doğru bir siyaset olarak görmediğimi belirtmeme gerek yok herhalde. Yine de belirtmiş olayım.

Irak’ta iÅŸler Mezahim Huveyt’in dediÄŸi yere çıkabilir. Bu, kaçınılmaz hale gelebilir. Bence AK Parti hükümeti, Erbil’in planladığı bağımsızlık referandumunu tenkit ederken topyekûn bir red havası vermekten geri durup, meseleye Esil Nuceyfi gibi yaklaÅŸmalı.