Ömer (Omar) ismi batı'da neden bu kadar yaygın?

Ünlü İran’lı şâir, filozof, matematikçi ve astronom Ömer Hayyam’ın rübaileri ölümünden yaklaşık 730 yıl sonra, 1859 yılında İngiliz şair Edward FitzGerald ( (1809–1883) tarafından tercüme edilir. Bu tercüme Hayyam’ın rubailerinin İngilizceye ilk tercümesidir.

Edward FitzGerald’in ‘Rubaiyat of Omar Khayyam’ diye bilinen tercümesi ilk yıllarda neredeyse kimsenin dikkatini çekmez.

Edward FitzGerald 1868’de Ömer Hayyam’ın 110 rübaisini tercüme ettikten sonra 1870-1890 yıllarında çocuklara Omar ismi konulması moda oluyor.

Hayyam’ın rübailerinde ‘aşk’, ‘şarap’,’ kadeh’, ‘eğlence’ gibi konuların geçmesi Batı’da çok hızlı bir şekilde yaygınlaşmasının en büyük nedeni. Ömer Hayyam’ın rubailerinin tercümesi daha sonraki yıllarda Batı’nın Oryantalist sanat akımının ana konularından birine haline geliyor.

Ömer Hayyam büyük Türk hükümdarı Melikşah ve ünlü veziri Nizamülmülk’le aynı dönemde yaşaması ve Haşhaşiler’in lideri Hasan Sabbah’la tanışdığı tarihte bilinen bir gerçek. İddia ediliyor ki, Ömer Hayyam’ın gizli saklı yazdığı ve gözü gibi koruduğu elyazmalarından Hasan Sabbah haberdar olduktan sonra fedailerinden birinin aracılığıyla Hayyam’ın yatağının başucundan çaldırıp Alamut Kalesi’ne getirtiyor. Hasan Sabbah öldükten sonra Hayyam’ın elyazmaları gün yüzüne çıkıyor.

Edward FitzGerald’in tercümesi sadece Avrupa’da değil Kuzey ve Güney Amerika’da hızlıca yayılmaya başlıyor. Bu yayılmayla birlikte Omar ismi 19. Yüzyıl sonunda Batı’da çok bilinen bir isim haline geliyor. Katolik Hristiyan olan bir çok aile Arap kökenli olduğunu bilerek Omar ismini çocuklarına koymaya devam ediyorlar. Tabi, Omar ismi onlara ne İslam’ın İkinci Halifesi Ömer bin Hattab’ı, ne de İtalyan işgaline karşı direnen Ömer Muhtar’ı hatırlatıyor.

Çoğunluğu İspanyolca konuşan Latin Amerika ülkelerinde Omar isminin yaygın olmasının diğer bir sebebi de 711-1492 yılları arasında İspanya ve Portekiz’i kapsayan İber Yarımadası’nda hüküm sürmüş Müslüman Endülüs devletidir.

20. Yüzyıl başlarında ve sonralarında ismi Omar olan bir çok Batılı, Latın Amerika’lı ünlü ismi de tanıyoruz:

Omar Nelson Bradley (1893 – 1981)

ABD ordusunun ünlü generali Omar Bradley İkinci Dünya Savaşı’nın kaderini değiştiren Normandiya Çıkarması’nın da en etkili ismi. 1949 döneminde ABD’de Genelkurmay Başkanlığı görevini de yapan Omar Bradley ‘Beş Yıldızlı Rütbe’ alan son 9 kişiden birisi.

Omar Bradley hem de Genelkurmay Başkanı olarak Kore Savaşı'nın başında kıdemli ordu komutanıydı.

Omar Efraín Torrijos Herrera (1929 – 1981)

Kolombiyalı bir babanın oğlu olarak 1929’da Panama’da dünyaya gelen Omar Torrijos 1969-1981 yılları arasında Panama Devlet Başkanlığı yapmıştır. Ülkesinin bağımsızlığını ve Panama kanalının egemenlik hakkını savunmasıyla bilinen Omar Torrijos 1977 yılında dönemin ABD Başkanı Jimmy Carter’le imzaladığı anlaşma sonucu Panama kanalı Panama devletinin hakimiyetine girmiştir.

Donald Reagan döneminde Kanalın statüsüyle ilgili ABD tarafından ciddi baskılara maruz kalan Omar Torrijos 31 Temmuz 1981’de uçak kazasında vefat etmiştir.

‘Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları’ isimli kitabın yazarı John Perkins Omar Torrijos’un ölümünün kesinlikle kaza olmadığını, CIA tarafından suikasta kurban gittiğini iddia ediyor.

Enrique Omar Sívori (1935-2005)

El Grafico lakaplı Omar Sívori hem Arjantin, hem de İtalya milli takımında top koşturan River Plate, Napoli ve Juventus’un gözde oyuncusu.

1961 yılında Avrupa’da ‘Yılın Futbolcusu’ ünvanını kazanan Omar Sívori oynadığı takımlarla Arjantin ve İtalya’da sayısız kupa kazanmış.

Omar Cabezas Lacayo

1950 Nikaragua doğumlu yazar, devrimci, politikacı Omar Cabezas 1970’li yılların sonunda Nikaragua lideri Samoza’ya karşı gerilla mücadelesi veren ünlü bir komutandır.

Devrim öncesi gerilla önderlerinden biri olan Omar Cabezas, Nikaragua silahlı güçlerinde taşıdığı 'komutan' rütbesi yanında İçişleri Bakanlığı'nda siyasal yönlendirme sorumlusu olarak çalıştı.

Omar Cabezas’ın anılarını yazdığı ‘Fire From Mountain’ isimli kitabı 1981 yılında Türkçe’ye ‘Dağdan Kopan Ateş’ ismiyle tercüme edilmiştir.

Gabriel Omar Batistuta (1969)

Hepimizin ‘Batigol’ olarak bildiği Gabriel Omar Batistuta 90’lı yıllara damga vurmuş Fiorentina’li ünlü futbolcu. 9 sezon Fiorentina forması giyen Batistuta Arjantin milli takımında da Messi’den sonra en çok gol atan oyuncu. Arjantin Milli Takımıyla 78 maçta 54 gol atan Batistuta 2002 yılında milli takım kariyerine son verir.

Milli ve kulüp takımıyla bir çok başarılar elde eden Batistuta İtalya lig şampiyonluğunu 9 sezon formasını giydiği Fiorentina’da değil de, 3 sezon formasını giydiği Roma’da kazanır.

Omar Rodríguez-López (1975)

Aslen Puerto Rico’lu olan Omar Rodríguez-López sanat hayatına ABD’de devam eden dünyaca ünlü gitarist. Aynı zamanda oyunculuk, yazarlık ve film yapımcılığı da yapan Omar Rodriguez 2001-2012 yıllarında Amerikalı ünlü rock grubu ‘The Mars Volta’nın gitaristliğini de yapmıştır.

Samir Babaoğlu