Bankaların günah-kârlığı / İbrahim Kahveci

Ä°brahim Kahveci - Karar

Muhteşem ötesi bir kar.

Bankacılar ısrarla “öz sermaye karlılığı” istiyor. Oysa faaliyet karlılığı veya satış karlılığı diye bir kavram var. Tabii ki bu kavram iÅŸlerine gelmiyor. Kaç liraya parayı topluyorsun, kaç liraya satıyorsun. Bütün mesele bu...

İyi ama iş sadece karlılıkla mı ölçülecek.

Mesela borsaya bakın, her gün rekor kırıyor diye sevinçten uçuluyor. Ä°yi de borsa rekorundan reel sektör, yatırımlar ne kadar yararlanıyor? Yeni yatırımcı geliyor mu? Sermaye tabana yayılıyor mu?

Ä°ki örnek: 2006 yılında Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları (GYO) endeksi 46 bin sınırındaydı. Bugün ise 47 binlerde...Borsadan gayrimenkul alan 11 yılda sadece %2,0 kar elde edebilirken,ülkede gayrimenkul fiyatları yüzde 155,0 arttı.   

Ya Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları? Hani profesyonellerin yönettiÄŸi o yatırım ortaklıkları ne kazandırmış? 2006’da 23 binlerde olan endeks, ÅŸimdilerde 29 binlerde.

Son 11 yılda profesyonel yatırımcıların menkul kıymet kazancı sadece %10,0 olmuş. Oysa 2006 yılından 2017 yılına;

Nohut %378,2

Mercimek %297,0

YeÅŸil SoÄŸan %226,0

Maydanoz %196,2

Kabak %178,7

Domates %164,8 kazandırdı.

Hatta hıyarın bile fiyatı anılan dönemde 0,70 liradan 1,84 liraya yükselerek, yatırımcısına %163,3 oranında para kazandırdı.

***

Ekonomi yönetiminde dümen yeniden tek başına Sayın Mehmet ÅžimÅŸek’in emrinde. Sayın Bakan dün verdiÄŸi demeçte; “Türkiye’nin önümüzdeki 10 yılda en çok enerji harcayacağı alanlardan bir tanesi sermaye piyasalarının derinleÅŸmesi olacak. Çünkü ÅŸu anda reel sektör bankacılık sektörüne mahkum.”

Sayın Bakan geçen yıl “Hayatımın reformu” dediÄŸi zorunlu BES sisteminde adeta hayal kırıklığı yaşıyor. Zorunlu BES bir türlü tutmadı ve kaçan kaçana. Neden mi? Çünkü yukarıdaki verilere bakın ve anlayın...

Ä°nsanlar borsada resmen ve kamu desteÄŸi ile soyuldular. Evet, kamu izni ve desteÄŸi ile yatırımcılar borsada soyuldu. SPK ve BÄ°ST izinlerinden (Onlar onay diyorlar) geçerek içi boÅŸ ÅŸirketler satıldı ve satıldıktan kısa süre sonra battılar. Kimse 1 tane sorumlu bularak hesap sormadı. Ä°steyen “Halka Arz SeferberliÄŸi”ÅŸirketlerini bir incelesin. Kimler, nasıl izin vermiÅŸ... O ÅŸirketler nasıl batmış... Bir uzman kurum o süreci incelese, neler çıkar neler.

Bugün meselemiz bu değil. Bugün meselemiz piyasalarda denetim ve kuralların olması gerektiği şekilde işletilmemesi.

Nereden geldik buraya? Bankaların karlılığından. Orada iÅŸler o kadar iyi mi? Altta kimler kalıyor? Kimin canı çıkıyor? 

***

Bakın 17 Temmuz tarihli “Bankada paranız ne kadar güvende?” ve 18 Temmuz tarihli “Millet gerçekleri nasıl öğrenecek?” baÅŸlıklı iki yazı kaleme aldım.

Farklı bankalarda çalışan çok sayıda ÅŸube müdürü arkadaÅŸlardan görüş alıyorum. Sistem ne kadar saÄŸlam ve bankaların çalışma koÅŸulları ne kadar güvenilir? Çok farklı bilgiler geliyor. Bankadan bankaya kurallar o kadar deÄŸiÅŸik ki; bazılarında nerede ise kural yok (Kısaca çok esnek ve riskli).

Bazı örnekler vermiÅŸtim. Bir çalışan sevgilisine banka müşterilerinin parasını yollayabiliyor. Veya teyit almadan, ıslak imza olmadan yetkisiz kiÅŸiler iÅŸverenlerin hesaplarını boÅŸaltabiliyordu. Konu hakkında o kadar çok örnek var ki...

BDDK’nın bu konuda geçmiÅŸte ciddi çalışmaları olmuÅŸtu. Kamuoyunda banka bazında haber yapılamıyor. Åžu banka müşterilerini şöyle zora soktu, veya bu banka müşterinin parasını uçurdu diye yazılamıyor. Dolayısı ile kimse banka bazında riskinin ne olduÄŸunu bilmiyor. Ä°ÅŸte bu noktada BDDK bankaları karneye tabi tutmayı amaçlamıştı. Bankaya verilecek not ile müşteriler aldıkları risk ile getirilerini karşılaÅŸtırabilme imkanı elde edecek. Ä°yiler ve kötüler böylece ayrılabilecek.

Åžimdi mi?

Şimdilik iş sadece insafa kalmış durumda. Yargı sistemi uzun ve meşakkatli... En az 3-5 yılda bitiyor. Dayanabilirsen bekle... Yoksa dua etmekten başka çaren yok. Faizin duası nasıl olur? İşte onu ben de bilmiyorum.

Kaynak: karar.com