Süresiz nafakaya TBMM freni!

TBMM Dilekçe Komisyonu’na Yalova’dan baÅŸvuran Salih Karahasan ve arkadaÅŸları ölene kadar nafaka ödenmesi yükümlülüğünün kaldırılmasını istedi. Yüzlerce ÅŸikâyet gelmesi üzerine TBMM konuyu Adalet Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na sordu. Adalet Bakanlığı, Anayasa Mahkemesi kararlarına atıf yaptı. Nafaka ödenmesinde, ‘kusurlu olma’ ÅŸartının aranmadığını, ödeme konusunda kadın veya erkek ÅŸeklinde cinsiyet ayrımı da yapılmadığını belirten Adalet Bakanlığı, “Toplumsal yapı nedeniyle büyük çoÄŸunlukla kadın eÅŸe nafaka baÄŸlanmaktadır” dedi. ‘Yeniden evlenme, ölüm’ halinde kendiliÄŸinden, ‘evlenme olmaksızın fiilen evliymiÅŸ gibi yaÅŸama, yoksulluÄŸun ortadan kalkması ve haysiyetsiz hayat sürme’ halinde ise mahkeme kararıyla nafakanın kaldırıldığını belirten Adalet Bakanlığı, ‘yoksulluk nafakası’ olarak nitelendirilen süresiz nafakanın anayasaya aykırı görülmediÄŸini kaydetti.

‘Çıkar sözleÅŸmesi’

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’ndan gelen resmi yanıtta da yoksulluk nafakasından genelde kadınların yararlandığı, kusuru kadından ağır olmayan erkeklerin de ihtiyacını ispat etmesi halinde yoksulluk nafakası isteyebildiÄŸi kaydedildi. Bakanlığın yanıtında, “Süresiz yoksulluk nafakasının evlilik birliÄŸinin amacına aykırı olduÄŸu ve bir çıkar sözleÅŸmesine dönüştüreceÄŸine dair görüşler bulunmaktadır” denildi.

AYM reddetti

Bursa Kestel Asliye hukuk Mahkemesi’nin, ‘süresiz nafakanın’ anayasaya aykırı olduÄŸu ve iptaline iliÅŸkin baÅŸvurusunun reddedildiÄŸini anımsatan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, boÅŸanma davalarının bir kısmında nafaka yükümlüsünün maÄŸdur olduÄŸunu, bunun da göz ardı edilir bir durum olmadığını belirterek “Konunun sıklıkla ÅŸikâyete neden olduÄŸu müteaddit defalar Adalet Bakanlığı’na bildirilmiÅŸtir” açıklamasında bulundu.

‘Ä°nsaflı deÄŸil’

Yoksulluk nafakasının süresiz olmasıyla ilgili karşı görüşleri sıralayan Bakanlık, ÅŸunları kaydetti: “Yoksulluk nafakasının süresiz olarak ödenmesi, her zaman ödeneceÄŸi anlamına gelmez. Nafakanın her koÅŸulda süresiz olarak ödenmesine hükmetmek doÄŸru deÄŸildir. Zira, insanların yapmış olduÄŸu bir davranıştan dolayı, ömür boyu sorumlu tutulmaları, insaflı deÄŸildir.”

‘TembelliÄŸe sevk edebilir’

Bakanlık, nafakanın tembelliÄŸi sevk edilebileceÄŸine iliÅŸkin bir tespitte bulunarak ÅŸunları kaydetti: “Nafaka alacaklısı, çalışma yerine sürekli ödenen yoksulluk nafakası geliriyle geçinmeyi ve buna kanaat etmeyi de tercih edebilir. Kanun koyucunun, bu durumlara iliÅŸkin olarak herhangi bir düzenleme getirmesi daha yerine olacaktır.”

Bakanlığın diÄŸer tespitleri şöyle: 

HÂKÄ°M SINIRLAYABÄ°LÄ°R: Hâkimin gerekirse nafakayı belli bir zaman aralığıyla sınırlandırması, adaleti saÄŸlamaya yetecektir. 60 yaşındaki sosyal güvenceden yoksun bir ev hanımı lehine süresiz olarak yoksulluk nafakasına hükmedilmesi yerindedir; fakat 20 yaşındaki biri için sınır belirlenmelidir.

ÅžARTLARA GÖRE DEĞİŞİM: Sınırlandırmaya iliÅŸkin bir yasal düzenleme yapılmasını savunanların da vurguladığı gibi, boÅŸanılan eÅŸ, hiçbir zaman bir Sosyal Güvenlik Kurumu gibi görülmemelidir.

GÄ°RİŞİMLER VAR: Kanun uygulanırken iyileÅŸtirmelerin yapılması mümkündür. Gerek yasal hükümlerin yeniden ele alınması, gerekse uygulamada vatandaÅŸ lehine mahkeme kararlarının iyileÅŸtirilmesi amacıyla bakanlığımız giriÅŸimlerde bulunmaktadır.

Özel hayata müdahale

Nafakanın, mülkiyet hakkıymış gibi sürekli kılınmasının uygun olmadığını belirten Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, ÅŸu tespitlerde bulundu: “Yoksulluk nafakasıyla tarafların iliÅŸkilerinin sürekli hale gelmesi kaçınılmazdır. Keza, yoksulluk nafakası yükümlüsü olan tarafın, kanunda yoksulluk nafakasının kaldırılması için öngörülmüş olan koÅŸulların mevcut olup olmadığını araÅŸtırmak istemesi ve nafaka alacaklısının özel hayatına müdahale edilme tehlikesinin varlığı, hukukun sebep olacağı bir sonuç olamaz.”

Meslek edinmekle sorumlu

Adalet Bakanlığı, batıdaki bazı uygulamaları ise şöyle özetledi:

ALMANYA: Nafakanın süresi; yaÅŸ, saÄŸlık durumu, iÅŸi, eÄŸitimi, müşterek çocuÄŸun bakımı ve hakkaniyet ilkesinin dikkate alınması sonrasında belirlenir ve süreli veya süresiz olabilir. Nafaka alan eÅŸ, meslek edinmekle sorumlu tutuluyor.

AVUSTURYA: Kusurlu veya ağır kusurlu taraf, belli şartlarda boşanmadan sonra nafaka öder. Prensip olarak, nafaka bir süreye bağlı olmadığı gibi nafaka miktarı da belli bir süre sonra indirilemez. Kusura dayalı olmayan boşanmalarda nafaka belli bir süreye tabi.

BELÇİKA: Yoksulluk nafakasının süresi, kural olarak, evlilik süresini geçememektedir.

FRANSA: BoÅŸanma durumunda ekonomik durumu kötüleÅŸen eÅŸe kural olarak götürü bir nafaka ÅŸekli öngörülmüş olup, bu nafaka miktarı bir defada ödenmediÄŸi takdirde hâkim tarafından belirlenecek ve 8 yıla kadar uzayabilecek süre içinde ödenebilecektir.

HOLLANDA: 5 yıldan az süren evliliklerde, nafaka evlilik süresiyle sınırlı. 5 yılın üzerindeki evliliklerin boşanmayla sonuçlanması halinde nafaka yükümlülüğü en fazla 12 yıl sürebilir.

Ä°NGÄ°LTERE: Nafaka hükümleri konusunda hakim çok geniÅŸ bir takdir yetkisine sahip. Mahkeme periyodik ödemenin ne zaman baÅŸlayacağını ve ne zaman sona ereceÄŸini kendisi takdir edebiliyor.

ABD: ABD’de nafakaya dair yasalar eyalete göre deÄŸiÅŸiklik göstermekte. ÖrneÄŸin New York’ta hakim yoksulluk nafakasına süresiz olarak karar verebilmekte. Süreli yoksulluk nafakasında ise kanunda 20 kriter yer almakta. Hakim bu kriterleri olaya uygulayarak nafakanın miktarını ve süresini belirleyebilmekte.