ABD ve İran Suriye-Irak sınırında karşı karşıya...

Merve Şebnem Oruç - Yeni Şafak

ABD liderliÄŸindeki koalisyon Suriye’nin güneydoÄŸusunda Tanf yakınlarında Ä°ran destekli rejim güçlerini son bir ayda üç kez vurdu. Ä°lki 18 Mayıs’ta, CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın ABD seyahatinden dönüşünün ertesi günü gerçekleÅŸen saldırıların son ikisi 6 ve 8 Haziran tarihlerinde art arta gerçekleÅŸti. ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) yaptığı son açıklamada bu saldırıların Suriye rejim güçlerinin Suriye’nin güneydoÄŸusunda çatışmasızlık bölgelerini ihlal etmesi nedeniyle gerçekleÅŸtiÄŸini iddia etmiÅŸti.

CNN International’ın dün Pentagon kaynaklarına dayandırarak verdiÄŸi habere göre, bu baÄŸlamda son geliÅŸme ABD’nin bölgeye Yüksek Hareket Kabiliyetli Topçu Roket Sistemi (HIMARS) yerleÅŸtirmeye karar vermiÅŸ olması. Daha önce Suriye’nin kuzeyine YPG güçlerine destek olarak yerleÅŸtirilen HIMARS, güneydee ilk kez kullanılacak. HIMARS sistemleri önceden Türkiye ve Ãœrdün sınırında ve Irak’ta DAEÅž’le mücadele için kullanılmışlardı. Ancak bu sistemin bugün güneye yerleÅŸtirilmesinin DAEÅž’le mücadeleyle alakası olmadığını söylemek gerekiyor. Nitekim CNN’in kaynaklarından biri de HIMARS sisteminin Tanf’a 55 km yaklaÅŸan rejim güçlerine karşı tepki olarak yerleÅŸtirileceÄŸini söylemiÅŸ. Bu burada bir dursun.

Mayıs 2015’te Özgür Suriye Ordusu’na eÄŸit-donat programı kapsamında verilen eÄŸitim, Yeni Suriye Ordusu adıyla Ãœrdün’de ABD öncülüğünde baÅŸlamıştı. Daha önce Allah-u Ekber tugayının bir parçası olan 100-150 kiÅŸi önce Ãœrdün içerisinde eÄŸitilirdi ve Suriye’ye girip ürdün sınırını DaeÅŸ’ten aldı. Ardından Ãœrdün’deki eÄŸitim kampı Suriye içerisine, Tanf’ta kurulan üsse taşındı. Yeni Suriye Ordusu, yeni adıyla Devrimci Komando Ordusu (Mugavir el Tavra) kapsamında bugün burada yüzlerce kiÅŸi eÄŸitiliyor. Tanf eÄŸitim kampında 150 Amerikan askerinin yanı sıra baÅŸta Ä°ngiltere ve Ãœrdün olmak üzere diÄŸer DaeÅŸ karşıtı koalisyon üyesi ülkelerden de askerler bulunuyor.

Ãœrdün-Suriye-Irak üçgeninde önemli bir noktada bulunan Tanf, Irak-Suriye sınırında olması ve BaÄŸdat-Åžam hattını birbirine baÄŸlamasıyla Suriye’nin güney doÄŸusunda kritik bir pozisyona sahip. Malum Rakka operasyonunun sessiz sedasız baÅŸlaması sonrası yavaÅŸ yavaÅŸ Rakka ve Musul’dan sonra sırada ne var sorusu soruluyor. Rejim güçlerinin ve Suriye’deki Ä°ran destekli milislerin Åžam yönünden Suriye-Irak sınırına doÄŸru hareket ediyor olması, öte yandan Ä°ran destekli HaÅŸdi Åžabi milislerinin Irak yönünden Suriye sınırına ulaÅŸması yeni sıcak bölgenin burası olacağını gösteriyor. Ä°ran Kudüs Güçleri lideri Kasım Süleymani’nin Irak-Suriye sınırının güneyinde Haziran başından beri Iraklı ve Afgan milislerle verdiÄŸi fotoÄŸraflar, Ä°ran’ın Suriye ve Irak’ta desteklediÄŸi güçlerin birbirine ulaÅŸtığı ÅŸeklinde yorumlanıyor. ABD liderliÄŸindeki koalisyonun Tanf çevresinde rejim güçlerine yaptığı saldırılar ve yerleÅŸtirme kararı aldığı 300 km menzilli HIMARS sistemi de, her ne kadar CENTCOM tarafından hala “herkesin DaeÅŸ’le mücadeleye odaklanması gerektiÄŸi” vurgusu yapılıyor olsa da, güneyde yakında Ä°ran’ın ve ABD’nin desteklediÄŸi unsurlar arasında sıcak çatışma yaÅŸanma ihtimalini artırıyor.

ABD’nin Maliki’den vazgeçerek desteklediÄŸi Irak BaÅŸbakanı Haydar Ä°badi’nin son dönemde HaÅŸdi Åžabi’yi adeta DaeÅŸ’le bir tutarak yaptığı Iraklı milislere yönelik uyarıları da bu geliÅŸmelerle baÄŸlantılı olarak okumakta fayda var. Iraklı milisler Ä°badi’nin ABD’nin bölgedeki hareketliliÄŸine paralel bu açıklamalarına açıktan meydan okurken “HaÅŸdi Åžabi’nin Irak’ta da Suriye’de de var olacağını” söyleyerek cevap vermiÅŸlerdi.

Irak’ta sözde DaeÅŸ’e karşı verilen mücadelenin HaÅŸdi Åžabi’ye açılan alanla Sünnilere karşı bir savaÅŸa döndüğü hemen herkesin bildiÄŸi bir gerçek. Bir Sünni kenti olan Musul, Musul operasyonu sonunda kimin olacak, burada nasıl bir yönetim kurulacak? Barzani yönetiminin aldığı bağımsızlık referandumu kararı Irak’ın kuzeyinde nasıl geliÅŸmelere neden olacak ve sıklıkla HaÅŸdi Åžaabi’yle ortak hareket ettiÄŸini bildiÄŸimiz PKK bundan sonra ne yapacak? Bunlar Irak’a dair sorular.

Suriye’de ise ABD’nin sözde DaeÅŸ’le mücadelesi kuzeyde Suriye PKK’sını meÅŸru hale getirirken başıboÅŸ kalan Ä°ran, Hizbullah ve rejim, Rusya’dan aldığı destekle beraber başından beri rejim karşıtı Sünnilere karşı savaÅŸmış durumda. Kasım Süleymani Irak-Suriye sınırının güneyinde fotoÄŸraf verirken, son günlerde Suriyeli aÅŸiretler de HaÅŸdi Åžabi’nin PKK/PYD ile iÅŸbirliÄŸi yaparak kuzeyden de Suriye’ye girdiÄŸini ve bazı köyleri ele geçirdiÄŸini öne sürmekte. Yani Ä°ran Irak ve Suriye’nin kuzeyinde bir PKK koridoru oluÅŸturulurken verdiÄŸi desteÄŸin karşılığını güneyde bir Åžii koridoru oluÅŸtururken talep ediyor. Pentagon buna hiç de niyetli görünmezken PKK/PYD’yi nasıl engelleyecek? Aynı zamanda Türkiye’ye Rakka operasyonunda PYD/YPG kullanılsa da operasyon sonrası Rakka’da Sünni ve Arap ağırlıklı bir yönetim kurulacağı sözünü veren ABD yönetimi, acaba bu sözünde ne kadar duracak? Ve Rakka sonrası sıcak çatışmalara sahne olacağı anlaşılan Deyrezzor, Ebu Kamal ve Tanf üçgeninde ABD’nin desteklediÄŸi güçler mi baskın çıkacak yoksa Ä°ran’ın desteklediÄŸi rejim, Hizbullah ve Iraklı milisler mi? Rusya’nın pozisyonu ne olacak? Bunlar da Suriye’ye dair sorular.

PKK ve Ä°ran’la yaptığı zımni anlaÅŸmalarla Suriye ve Irak’ta DaeÅŸ’le mücadele adı altında Sünnilere yaÅŸam alanı bırakmayan ABD, savaşı bundan sonra Ä°ranlı milislere yönlendirebilir. Körfez-Katar krizine ABD BaÅŸkanı’nın verdiÄŸi destek ve krizin ABD’yi memnun edecek ÅŸekilde Ä°ran vurgusu taşıması, ayrıca bölgede Ä°srail’in görmeyi istediÄŸi hamlelerin artıyor oluÅŸu yeni çatışmanın rengini az çok belli ediyor. Halihazırda Ä°ran’dan hiç de hazzetmeyen Pentagon, Trump’tan aldıkları yeÅŸil ışıkla beraber Suriye’nin güneyinde Ä°ran’a karşı yapmaya baÅŸladıkları hazırlıkların startını vermiÅŸ gibi görünüyor. Geçen hafta sürpriz bir ÅŸekilde Ankara’ya gelen Ä°ran DışiÅŸleri Bakanı Cevat Zarif’in bu ziyareti sadece Katar krizi baÄŸlamında deÄŸil, Suriye ve Irak’ta beliren Ä°ran karşıtı ittifaka karşı da müttefik arayışına çıktığı belli. Peki Türkiye’nin tavrı ne olacak?  Özetle çok soru var ama net olarak görünen ÅŸu; bölgede yaÅŸanan çatışmaların bitmesini bekleyen yanılır, yeni bir evre baÅŸlıyor.