Yusuf Kaplan: Ramazan, İslâm'ın özü ve özeti bir mevsim

Ramazan Medeniyeti

Yusuf Kaplan - Yeni Åžafak

Medeniyet, hayata bütüncül bakış ve akıştır.

Hayatı hakikatin ışığında hem bir bütün olarak kavramak hem de yaşamaktır medeniyet.

Bizde bir medeniyet fikri olmadığını söylemiÅŸtim.

Medeniyet'ten anladığımız ÅŸey, yalnızca sivilizasyon dolayısıyla Batı uygarlığı.

Biz İslâm medeniyetinden sözettiğimizde bile, bizde bize özgü bir medeniyet fikri olmadığı için, yalnızca Batı uygarlığını eksene alarak konuşmuş oluyoruz.

Bu, gerçekten büyük bir entelektüel körleÅŸme ve zihnî köleleÅŸme. Komediye dönüşen ürpertici bir trajedi!

Bendeniz bize özgü bir medeniyet tasavvuru geliştiriyor ve bunu bütün insanlık tarihine uyarlıyorum yaklaşık 20 yıldır.

Özlü bir ÅŸekilde şöyle formüle ediyorum: Mekke + Medine = Medeniyet.

İslâm'ın bütün ibadetleri, sanat türleri, hayat dünyası, bilimleri bu formülü hem yansıtır hem de yansıtıcısıdır.

Ä°ÅŸte bu anlamda Ramazan da bir medeniyettir; Ä°slâm'ın Mekke sürecinde hayat buluÅŸu'nun, Medine sürecinde hayat oluÅŸu'nunve medeniyet sürecine ulaÅŸarak herkese, bütün varlığa ve tabiata hayat sunuÅŸu'nun gerçeÄŸe dönüştüğü bir hakikat medeniyeti ve mevsimidir Ramazan medeniyeti.

Sünnet-i Seniyye anahtarıyla çıkılan bir Fütûhât-ı Medeniyye yolculuğu...

Burada daha önce yayımladığım bu yazımı, gözden geçirerek ve geliştirerek sizlerle yeniden paylaşıyorum...

Ä°SLÂM'IN Ã–ZÃœ, ÖZETÄ° VE ÖZETLENİŞİ

Ramazan, Ä°slâm'ın özü ve özeti bir mevsim. Ramazan'da Ä°slâm'ın Müslümanlardan talep ettiÄŸi bütün ilkeler hayat buluyor. Dolayısıyla Ramazan'da Ä°slâm'ın özetlenmesi, olaÄŸan bir iÅŸ'le, olaÄŸanüstü bir iÅŸleme dönüşüyor.

Bu, özetlerken özü özümsemenin kazandırdığı bir özellik.Fenomenolojinin izah edebileceÄŸi olaÄŸanüstü bir durum: YaÅŸanan tecrübeyi olaÄŸanüstü kılan fenomen, doÄŸrudan oruç üzerinde yoÄŸunlaşılıyor olmasıdır: Bir ibadet üzerinden Ä°slâm'ın insandan talep ettiÄŸi bütün emirler, ilkeler, tasavvurlar, tahayyüller eÅŸ zamanlı olarak harekete ve hayata geçiriliyor.

Yani biz, oruç tutmakla sadece oruç tutmuÅŸ olmuyoruz; orucun bizi tutmasına, tutup kaldırmasına, baÅŸka bir düzleme taşımasına da tanıklık etmiÅŸ oluyoruz: Böylelikle varlığa, topluma, tabiata ve hakikate dâir bütünlüklü bir anlam haritasını ve anlamlandırma pratiklerini de aynı ânda hayata ve hareke geçirmiÅŸ oluyoruz.

ALELADE'DEN FEVKALADE'YE BÄ°R FETÄ°H VE BÃœTÃœNLEÅžME YOLCULUÄžU

Ramazan'ın en önemli özelliği insanı bütün tabiatlarla ve bütün hakikatlerle buluşturuyor olmasıdır. Yine fenomenolojinin izah edebileceği bir harikulâdelik de burada gizli. İnsan, Ramazan'da oruç tutarken hem bizzat tabiatı tecrübe ederek keşfediyor; hava'nın, su'yun, gece'nin gündüzün rengini, kokusunu, dokusunu bilfiil soluyor.

Ramazan orucu, bir ay boyunca tabiatla kurduÄŸumuz iliÅŸkiyi altüstediyor ve tabiatla doÄŸrudan, doÄŸrudan olduÄŸu için de doÄŸurgan, yaÅŸayarak, organik bir iliÅŸki kurmamıza imkân tanıyor.

Böylelikle hem tabiatın keÅŸfedilmemiÅŸ kıtalarını, bizzat hava'yı, eÅŸyayı bambaÅŸka bir hâlet-i ruhiye ile soluyarak keÅŸfedebilme imkânına kavuÅŸuyoruz; hem de bir yandan eÅŸyanın hakîkatini, öte yandan da insanın kendi hakîkatini -zaaflarını ve erdemlerini- keÅŸfetmesi sürecini bilfiil yaşıyoruz.

Özetle aç kalmak gibi olaÄŸan, sıradan, alelade bir iÅŸ'le; tabiatla, kâinât'la, Yaratıcı ile, diÄŸer varlıklarla ve bizzat eÅŸyanın kendisiyle topyekûn olaÄŸanüstü, fevkalade bir iliÅŸki kuruyoruz. Ramazandainsan, insan olarak kendisini keÅŸfediyor, dolayısıyla kâinât'la, Yaratıcı'yla, diÄŸer varlıklarla, tabiatla bütünleÅŸerek kendisini aÅŸabilmenin yollarını da fethediyor bizzat.

Fethin, bir açılma eylemi, kapıların, gönüllerin ve zihinlerin açılması fiili olduÄŸunu düşünecek olursak, insan, Ramazan'da her ÅŸeyden önce bizzat kendisini tecrübe ediyor, varoluÅŸunu yaşıyor adım adım, an be ân, aç durarak pür dikkat tabiatın sesine kulak kesilerek: Tabiatı dinliyor,havasını suyunu, rengini, kokusunu, dokusunu baÅŸka türlü soluyarak, yaÅŸayarak, tecrübe ederek bütün yönleriyle tabiatı.

OLUÅž MEVSÄ°MÄ°: MEKKE SÃœRECÄ° VE Ä°LÂHÃŽ ŞİAR

Ramazan bir oluÅŸ mevsimidir; insanın varlığın, hakîkatin, tabiatın ve Yaratıcı'nın varlığını bizzat tecrübe ederek hissettiÄŸi bir varoluÅŸ mevsimi.

Oluş, dinin insanla birlikte varolması sürecidir: Bu, mekke sürecine denk gelir: Bütün varlıkların ve hakîkatin şuuruna erme sürecine gir/diril/en insan tipi inşa edilir bu süreçte.

Bu süreçte, insana müdahâle eden ve insanın özümsediÄŸi ÅŸuur, Ä°lâhî Åžiarlara baÄŸlanma, Ä°lâhî Åžiar'larla yola çıkma yolculuÄŸudur.

VAREDÄ°Åž MEVSÄ°MÄ°: MEDÄ°NE SÃœRECÄ° VE NEBEVÃŽ ÅžUUR

Ramazan aynı zamanda bir varediş mevsimidir.

VarediÅŸ mevsimi, medîne sürecine denk gelir: Medine sürecini hayata geçiren ÅŸuur, Peygamberî Åžuur'dur.

Peygamberî Åžuur'la, önceden kendilerine her türlü iÅŸkence ve hakareti reva gören müşrik, Yahudi ve Hıristiyan topluluklarla her ÅŸeye silbaÅŸtan baÅŸlanıldığını haber veren bir SözleÅŸme yapılır: Mekke süreci nasıl vücudu / varlığı harekete geçirmiÅŸse, Medîne süreci de vicdan'ı harekete geçirir.

VARKILIÅž MEVSÄ°MÄ°: MEDENÄ°YET SÃœRECÄ° VE BEÅžERÃŽ ŞİİR

Ve nihâyet Ramazan, bir varkılış mevsimidir.

Varkılış mevsimi, Medeniyet Sürecine denk gelir: Medeniyet sürecini hayata geçiren ÅŸuur, Ä°lâhî Åžuur'la Donanmış, Peygamberî Åžuur'la yoÄŸrulmuÅŸ BeÅŸerî Åžiir'dir. Ä°nsan, Hayat ve Tabiat iÅŸte bundan sonra vecd'e gelir, coÅŸar, taÅŸar ve kendini aÅŸar.

Ä°ÅžTE ÅžÄ°Ä°R BUDUR: HAKÄ°KAT MEDENÄ°YETÄ° ŞİİRÄ°

İşte şiir budur; ilâhî olan'a kadar açılabilme imkânı sunan şuurun kazandırdığı bir fevkalade söz. Özün sözü'nün, söz'ün özünü özümsediği bir üst-şuur hâli.

Åžiarın ÅŸuura, ÅŸuurun ÅŸiire dönüştüğü varoluÅŸ, varediÅŸ ve varkılış tecrübelerini aynı ânda yaÅŸadığımız; barışı, huzuru, keÅŸfi, fethi, dayanışmayı, kardeÅŸliÄŸi ve eÅŸyanın bütün hâllerini idrak ve bu hallere iÅŸtirak edebildiÄŸimiz; insanın kendisini, vicdanı, vecd'i keÅŸfettiÄŸi ve fethettiÄŸi tek mevsim olan Ramazan medeniyeti mevsimini bihakkın idrak edenlere ve ona iÅŸtirak edenlere selâm olsun.