Orucu neler bozar

Hayrettin Karaman - Yeni Åžafak

Orucu bozan şeyler iki gruba ayrılır: Birinci grup orucu bozan, hem kaza hem de keffaret gerektiren, ikinci grup ise orucu bozmakla beraber yalnızca kaza gerektiren şeylerdir.
Kaza: Ramazandan sonra, uygun bir zamanda, geçirdiği orucu tutmaya niyet ederek tutamadığı her oruca karşılık bir oruç tutmaktır.

Keffaret: Sırayla bir köle veya cariyeyi azad ederek hürriyete kavuşturmak, bunu yapamazsa iki kamerî ay aralıksız oruç tutmak, bunu da yapamazsa altmış fakiri birer gün doyurmak veya bunun bedelini vermektir.

Orucu bozan, hem kaza ve hem de keffareti gerektiren ÅŸeyler:

1-Kasten, bilerek cinsî temasta bulunmak.
2-Bilerek yemek ve içmek.
Bunlardan birincisinde bütün İslâm müctehidleri ittifak etmişlerdir. İkincisinde (cinsî birleşme dışında) keffaretin gerekmesi Hanefîlerin de dahil bulunduğu birtakım müctehidlere göredir.
Keffaretin gerekmesi için Ramazan'da oruca niyet edilmiş olması, bilerek ve isteyerek bozulmuş olması, bozduktan sonra hastalık, yolculuk gibi bir durumun ortaya çıkmaması şarttır.

Orucu bozup yalnızca kaza gerektiren şeyler:
1— Normalin dışında cinsî temas.
2— Öperken veya dokunurken boÅŸalma.
3—Lavman yaptırmak, kulak veya buruna ilaç damlatmak, baÅŸta veya vücuttaki bir yaraya ilâç koymak suretiyle karın veya dimaÄŸa ilâcın girmesine sebep olmak.
Bu ictihad Ebû-Hanîfe'ye aittir. Yine Hanefî mezhebinin iki büyük imamı Ebû-Yusuf ve Muhammed'e göre vücudun tabiî deliklerinden deÄŸil de yara ve çıban gibi sonradan açılan yerlerden giren ÅŸey orucu bozmaz. Ä°ÄŸne, serum vb.nin hükmünü daha önce "orucu neler bozmaz“ baÅŸlığı altında açıklamıştık.
4— Ä°msak olmadı veya iftar zamanı geldi zannederek yemek ve içmek; sonra da yanıldığını anlamak.
5—Ä°steyerek ağız dolusu kusmak ve anormal (normal olarak yenilmeyen) ÅŸeyleri yemek. Bunlar ve benzeri durumlarda oruç bozulur; ancak keffaret deÄŸil, yalnızca kaza gerekir.

Bayılmak, bir ÅŸeyi yemek, içmek ve cinsel iliÅŸkide bulunmak demek olmadığı için bayılanın orucu bozulmaz. Oruçlu iken günün belli bir süresinde bayılan kimsenin orucu bozulmaz, ayılınca orucuna devam eder. Ancak hastalığı yüzünden bir ilâç alması, bir ÅŸey yiyip içmesi gerekirse orucunu bozar ve sonra –sıhhati avdet edince- bozduÄŸu ve tutmadığı kadar orucu kazâ eder.
Âyetler ve hadîslere bakıldığında orucu bozan ÅŸeylerin “yemek, içmek ve cinsel iliÅŸki"den ibaret olduÄŸu görülmektedir. Bunların da unutarak deÄŸil, bilerek yapılmış olması orucu bozar. Unutmadan fakat kazarâ, istemeden boÄŸazından içeriye bir ÅŸeyler giren kimsenin de orucunun bozulacağı konusunda görüş birliÄŸi yoktur. Yeme ve içmenin ÅŸekli bellidir, ilgili nasları (âyet ve hadîsleri) tabîi mânâ ve sınırları içinde ele alan ve deÄŸerlendiren âlimlere göre ancak normal deliklerden vücûdun içine giren ÅŸeyler yeme ve içme sayılır ve orucu bozar. Yaradan, deriden (emilme yoluyla), vücûda sokulan iÄŸneden içeriye giren nesneler, yeme içme sayılamayacağı için orucu da bozmazlar. Yine bazı âlimlere göre lavman, içeriye gıda vermeyi deÄŸil, bağırsaklardakini dışarı çıkarmayı saÄŸladığı için orucu bozmamaktadır.
Hasta ve yolcu olanların orucu tutmayıp başka zamanlarda kazâ etmelerine izin verildiğini biliyoruz. Hiçbir zaman oruç tutamayacak durumda olanlar, güçleri varsa, her oruca karşılık bir fakire, bir günlük yiyecek veya bedelini verirler. Buna da gücü yetmeyenlerin bir şey yapmaları gerekmez.

Belli zamanlarda enjeksiyon yoluyla insülin almaları gereken şeker hastaları gibi hastaların oruç tutmalarında tıp bakımından bir sakınca bulunmazsa, oruçlu iken iğnelerini yaptırabilirler, bu iğne orucu bozmaz.
Müctehidler bir konuda farklı hükümleri benimsemiÅŸ olurlarsa, âlim olmayan Müslümanlar bu hükümlerden herhangi birini alıp uygulayabilirler, “belli bir müctehidinki alınacak ve daima buna baÄŸlı kalınacak" diye bir kural yoktur. Ä°htiyaçlar ve zarûretler kolaylık kapılarını açar.