Ey oruç tutanlar, oruç bizi ne kadar tutuyor?

Selahaddin E. Çakırgil - STAR

Ramazan’ın ilk günlerindeyiz.

Oruç, gerek Ä°slam’da, gerekse ‘vahy-i ilahî’ kaynaklı önceki bütün dinlerde, -ÅŸekli zamanla farklılaÅŸmış olsa bile- o dinlere inananlara da öğretilen bir ‘nefs terbiye ve tezkiyesi’ ameliyesidir.

‘Tezkiye’, bilindiÄŸi üzere, arınma- temizlenme demektir. Hattâ ‘zekât’ da aynı kökten gelir ve malın, servetin temizlenmesi- arınması için, o servet ve mal içinde muhafaza altına alınmış olan fakirlere ait hakların sahiplerine iade edilmesi hedeflenmektedir.  Oruçla da bedenimizdeki ve ruhumuzdaki bir takım fazlalıklardan, vazgeçemeyiz zannettiÄŸimiz alışkanlıklardan, gayrimeÅŸru duygu ve düşüncelerden, temizlenme, arınma..

‘Tezkiye-i nefs’, nefsin arındırılması, ‘talim-i ilm’den, ilm öğrenmekten önce gelir denilmiÅŸtir, Ä°slam âlimleri tarafından..

Çünkü, ‘tezkiye-i nefs’, ilmin de temiz ve insanlığa hizmet edecek ÅŸekilde kullanılmasına zemin hazırlar, ama tezkiye’siz bir ilim, tek başına bütün insanlığın aleyhine de kullanılabilen bir felakete dönüşebilir. Nitekim, nice ilmî icatlar var ki, tezkiyesiz bir ilmin elinden insanlığın başına ne büyük belâlar oluÅŸturmaktadırlar. Ä°blis /ÅŸeytan, melekler arasında bilgin olarak tanıtıldığı halde, ‘tezkiye-i nefs’den mahrum olmanın ve hattâ isyanın sembolü olmuÅŸtur.

***

Yüce Peygamber (S)’den rivayet olunan bir hadis meâlinde, ‘Ä°nsanoÄŸlu’nun doldurduÄŸu en kötü kap, kendi midesidir..’ denilmektedir. Bu hatırlatmanın mânâsı kavranamazsa, toplumumuzun bazı kesimlerinde olduÄŸu üzere, Ramazan’ın maddî ve manevî bir tezkiye / arınma ayından ziyade, lüks mekanlarda ve sadece eÅŸ-dostlar arası, karşılıklı ziyafetler çekme ve zenginlik sergilemesine dönüştürüldüğü gibi, Ramazan’ın ruhuna aykırı tablolar karşımıza çıkmaktadır. Hattâ, iftarlarda, tıka-basa yemek bile, âdeta Ramazan’ın bir nimeti gibi sayılmakta.. Hele bir de resmî kurumlarda ve masrafı halkın bütçesinden ödenen ziyafetler... Yûnus Emre’nin nefesindeki deyimle, ‘Yedikleri yoÄŸsul eti, içtikleri kan olısar..’

Halbuki, oruç bize sadece, sadece kendi nefsimizi sınırlamayı ve arındırmayı deÄŸil, yoksulları, çaresizleri düşünme terbiyesini de vermektedir- vermelidir. 

***

Ramazan ve orucun hikmetine ne kadar âşina olabildiğimiz konusunda kendimizi şöyle bir sorgulayabilsek..

Bir deÄŸiÅŸik ifadeyle, ‘derviÅŸler çölde idiler, ama çöl derviÅŸlerde deÄŸildi..’ sözüne uygun bir görüntü verebiliyor muyuz?

Evet, biz Ramazan’dayız da.. Ramazan bizde mi?

***

Yeni Åžafak’tan Ä°smail Kılıçarslan, 27 Mayıs günü, Ramazan’la ilgili ve her gün için bir ayrı hatırlatmanın yapıldığı Ramazan Ä°msakiyesi baÅŸlıklı güzel bir yazı yazmıştı, yüreÄŸine saÄŸlık.. O yazıdan birkaç hatırlatmayı buraya aktaralım:

* Bir mülteci çocuk veya öğrenci evi vardır yakınlarında. Ne yapman gerektiÄŸini biliyorsun deÄŸil mi?
* Tahammül et. Orucu Allah için tutuyor, sevabını ondan umuyorsun zira.

* Bir iftar sofrası davetini reddet. Evet, o beş yıldızlı otelde olanı. Ve evet, bunu niçin yaptığını bil.

* Müslümanların ne yaparlarsa 'güzel insan' olarak anılacakları hakkında düşün. Yapıp ettiklerinle sana 'güzel insan' diyen var mı etrafta? Bunu da.

***

Kezâ, Emir Edib Hoca’dan gelen bir iletide de, ‘Orucun ruhunu bozan yemekler’ derlemesi dikkat çekiciydi. Ondan da birkaçını aktaralım:

‘Vergi ve zekât kaçırarak yoksulun hakkını yemek, /Düşük ücretle işçi çalıştırarak onların çoluk çocuÄŸunun hakkını yemek,/ Kamuda liyakatsiz ve ehliyetsiz kiÅŸileri tayin ederek toplumun geleceÄŸini yemek,/Trafik kurallarına riayet etmeyerek baÅŸkalarının hakkını yemek..’ vs.

***

Geçen akÅŸam Ä°stanbul’un selatin câmilerinden birinde, yatsı öncesi bir vaiz efendiyi dinledim. 10-12 dakika kadar, toplum içinde alenen oruç yiyenleri, sigara içenleri eleÅŸtiriyordu. A efendi, birilerinden zoraki saygı beklenmez. Bizim ibadetimiz, sadece Allah rızası ve kendimizi arındırmak içindir ve toplumun ortak deÄŸerlerine aldırmayanlara da aldırmamak ve tahammül göstermek de ÅŸiarımız olmalıdır.

Ramazan’ın hayır ve bereketinden, maneviyatından baÅŸka nasıl istifade edebiliriz ki...