'Daha çekirdek bir Avrupa inşa edilecek...'

İbrahim Karagül - Yeni Şafak

Almanya BaÅŸbakanı Angela Merkel'in; “Artık ABD ve Ä°ngiltere'ye güvenemeyiz. Biz Avrupalılar kendi kaderimizi gerçekten elimize almalıyız. DiÄŸerlerine tam bağımlı olduÄŸumuz dönemler belli ölçüde geride kaldı. AB kendi mücadelesini vermeli” ÅŸeklindeki sözleri, Avrupa genelinde bir ÅŸok dalgası oluÅŸturdu.

Merkel'in sözlerinin bu kadar etkili olmasının sebebi; ilk kez bir Avrupa liderinin bu kadar açık konuÅŸması, Batı'nın kendi içindeki sorunu böylesine net cümlelerle ortaya koyması, Ä°ngiltere-ABD ortaklığı ile Kıta Avrupa'sı arasındaki açının ne kadar geniÅŸlediÄŸinin resmini çizmesi, Avrupa BirliÄŸi projesinin çöktüğünün ve daha çekirdek bir Avrupa'nın inÅŸa edileceÄŸinin habercisi olmasıdır.

Yaklaşan fırtınayı görebilmek

Birkaç aydır, hep bu konuya, küresel ölçekte yeni eÄŸilimlere dikkat çekmeye çalışıyordum. Artık küresel sistem diye bir ÅŸey olmadığını, Transatlantik Ä°ttifakı'nın dünya düzenini tek başına ÅŸekillendirme gücünü kaybettiÄŸini, ABD-Avrupa denkleminin bozulduÄŸunu, birkaç Ã§ekirdek Ã¼lke arasında yeni bir Ã¼st yapı oluÅŸturulmaya çalışıldığını söylüyordum.

Ama bunlar oldukça soyut, ancak dikkatle izlendiÄŸinde görülebilecek, sessizlikte ÅŸekillenen geliÅŸmelerdi. Nedense bizim aydınlarımız, siyasetçilerimiz, medyamız, gürültüden beslenir. Oysa gürültü koptuÄŸunda iÅŸ çoktan olup bitmiÅŸtir. Maharet sessizliÄŸi, sessiz eÄŸilimleri izleyebilmek ve yaklaÅŸan fırtınayı kestirebilmektir.

Yeni tür Alman ordusu kurmak

Merkel'in sözleri malumun ilamıdır. Yakında baÅŸka liderler de benzer sözler söyleyecek, ülkelerin iradelerini, Ã¶rtülü güç savaşını daha net cümlelerle ifade etmekten çekinmeyecektir. Çünkü uluslararası sistem inÅŸasına yönelik bütün arayışlar çökmüştür. BirleÅŸmiÅŸ Milletler sistemi çökmüştür. Avrupa BirliÄŸi projesi çökmüştür. Ä°ngiltere'nin ayrılması birliÄŸin çözülme sürecini baÅŸlatmıştır.

AB bir Alman projesiydi ve Ä°ngiltere ona ilk darbeyi vurmuÅŸ oldu. Darbeler ardı ardına devam edecektir. Almanya, AB yerine daha dar ölçekte bir Avrupa projesini hayata geçirmeye çalışacaktır. Avusturya, Macaristan, Hırvatistan gibi Alman ekseni Ã¼lkeleriyle yeni bir birlik inÅŸa etmeyi deneyecektir. Kuzey'den sonra Güney Avrupa ülkeleri de AB'den ayrılacak ve o Roma Ä°mparatorluÄŸu projesi tarihe karışacak.

Almanya'nın son zamanlarda “Avrupa Ordusu” adı altında kendi ittifak ordusunu inÅŸa etmeye yönelmesi ve savunma harcamalarını artırması dikkat çekicidir. Almanya kendi çokuluslu ordusunu kurmaya hazırlanırken Alman milliyetçiliÄŸinin patlama noktasına gelmesi kaçınılmazdır.

Ulusüstü ortaklıkların artık etkisi olmayacak

Geleneksel üst yapı projelerinin çok dışında yeni bir eÄŸilim öne çıktı. Birkaç “kurucu ülke” yeni bir ÅŸeyler deniyor. DoÄŸu-Batı ekseni dışında, G-7 modeli dışında, daha dar ölçekte bir pazarlık öne çıkıyor. Küresel iktidarı ÅŸekillendirecek bu pazarlık nerelere uzanır, henüz bilmiyoruz ama “yeni bir ÅŸeyler” denediÄŸi kesin.

Arık ulus üstü ortaklıklar, çok katılımlı sözleÅŸmeler, stratejik ortaklık iliÅŸkileri ömrünü tamamladı. BM, NATO, Ä°Ä°T veya ASEAN benzeri ortaklıkların, üst yapıların da ömrü tükendi. DoÄŸu-Batı ekseni ya da ayrışması da keskin bir çizgi oluÅŸturmuyor. Artık hem yerleÅŸik sistemlerin ağır yükünden, hem ulus üstü yapıların hantallığından kurtulmak isteyen bir siyasi irade, perspektif öne geçiyor.

Üç lider rol/model olarak öne çıkıyor

Ne gariptir ki, bu yeni eÄŸilimde demokrasi ve insan hakları gibi deÄŸerler etkili olmayacak. Geri plana itilmiÅŸ durumda ve kimse de bunları öne çıkarma ısrarında deÄŸil. Yeni dönemde güç, kaynaklar ve pazarlar her ÅŸey.

Ãœlkeler ittifaklardan çok kendi tarihsel miraslarına, kimliklerine, ulusal iddialarına sarılacak, bunları öne çıkaracak. Çok sert, keskin bir uluslararası iliÅŸkiler iklimine girdik.

Liderler, karizmatik kiÅŸilikler, ülkelerini ve milletlerini iyi yöneten siyasi öncüler belirleyici olacak. Onların tarihi baÅŸlayacak. Devletlerin, yerleÅŸik sistemlerin bir adım geride duracağı bir dönem olacak. ABD'deki yerleÅŸik sistemle savaÅŸan Trump, Rusya lideri Putinve CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan gibi liderlerin öncülük ettiÄŸi bir dönem bu.

Almanya'nın yalnızlaşması..

Merkel, çok akıllıca bir ÅŸey söyledi, yeni dönemin kapılarını açtı. O, ABD yerleÅŸik sistemine de mesaj vererek, Trump'ın engellenmesini, böylece liderler çağının baÅŸlamadan bitirilmesini istiyor. Ama bunu baÅŸaramaz. Merkel, yaklaÅŸmakta olan “Alman yalnızlaÅŸması”nın önüne geçemez.

Trump Amerika'sı ile Ä°ngiltere yeni bir arayışa girdi. AB'nin yerleÅŸik sistemi ile ABD'nin yerleÅŸik sistemi buna ne kadar karşı olsa da bir süre sonra boyun eÄŸmek zorunda kalacak. Çünkü yeni eÄŸilim, kısa zaman içinde birçok ülke tarafından benimsenecek.

Almanya-Türkiye kavgasının sebebi

Türkiye ile Almanya'nın arasının açılması, 16 Nisan referandumu öncesi Almanya'nın bir cephe halinde Türkiye'yi vurması, “CumhurbaÅŸkanlığı Sistemi”ne geçiÅŸi engellemeye çalışması, bütün muhalefet çevrelerini tek cephede toplaması bu yüzden olabilir. Türk-Alman ayrışmasının gerçek sebebi AB'yi ayrıştıran bu yeni eÄŸilim olabilir.

ABD, Almanya, Rusya ve İngiltere arasında garip şeyler oluyor. Merkel'in açıklamaları, yeni bir kavganın hesaplaşmanın fitilini ateşledi. Daha doğrusu, yaşanan hesaplaşmayı alenileştirdi.

Yeni ittifaklar nasıl kurulacak? Kimler yalnız kalacak? Türkiye bu siyasi iklimde nasıl bir yer edinecek? Konjonktürel ortaklıklar hangi ülkelerde çatışmalara, savaÅŸlara yol açacak?

Åžimdilik herkes yalnız. Devamını zamanla göreceÄŸiz…