Terörle ve İran yayılmacılığıyla kim mücadele edecek?

Mezkur bölgesel rekabetin gidiÅŸatı açısından önemli iki geliÅŸme aynı günlerde meydana geldi. Ä°ran’da muhafazakar ve reformist koalisyonların adayları CumhurbaÅŸkanlığı için yarıştı. Rekabetin diÄŸer ucunda ise ABD’nin içerde zor günler yaÅŸayan baÅŸkanı Trump, ilk yurtdışı seyahatini Suudi Arabistan’a yaptı. Ä°ran’da reformistlerin adayı Ruhani, müesses nizama raÄŸmen gücünü konsolide ederken; Suudi Arabistan’da ise Trump ziyareti ve ABD ile iÅŸbirliÄŸi üzerinden Ä°ran’a göz dağı verildi.

Genel kanı Ä°ran’da Reisi’nin arkasında saf tutan muhafazakarların, Ruhani’nin tekrar cumhurbaÅŸkanı seçilmesine engel olamadığı ÅŸeklinde. Ruhani seçime günler kala Devrim Muhafızları’na karşı eleÅŸtirinin dozunu artırmıştı. Devrim Muhafızları ise Ruhani’yi Batı ile iliÅŸkileri sebebiyle eleÅŸtiriyorlardı. Ä°ran ekonomisi senelerdir devam eden yaptırımlar sebebiyle zor günler yaşıyor. Nükleer anlaÅŸma sebebiyle gevÅŸeyen yaptırımların Ä°ran’ın askeri-savunma kompleksine olumlu getirileri oldu, olacak. Henüz bariz deÄŸiÅŸiklere sebep olacak ÅŸekilde yaptırımlar kalkmadı. Tüm karşılıklı eleÅŸtirilere raÄŸmen devletin asıl sahibi muhafazakarların, ılımlı görüntüsü veren Ruhani eliyle ekonomiyi biraz toparlatıp savunma sanayinde yeni alanlar açacak ÅŸekilde yaptırımların etkisini hafifletme çabası var gibi görünüyor. Zaten dış politika ve güvenlik gibi konularda etkin güç Devrim Muhafızları’nda. Gayriresmi güçleri cumhurbaÅŸkanınınkini de aÅŸan boyutta. Hal böyleyken bir dönem daha Ruhani’nin cumhurbaÅŸkanlığı, Devrim Muhafızları’nın pozisyonuna halel getirmeyeceÄŸi gibi rejimin bekçilerine yeni fırsatlar da sunabilir. Ruhani’nin baÅŸarısının da baÅŸarısızlığının da ekmeÄŸini Devrim Muhafızları yiyecek, Ä°ran bölgedeki sert gücünü tahkim etmeye devam edecek.

Suudi Arabistan ise senelerdir devam ettirdiÄŸi jeopolitik rekabete raÄŸmen kendi kendine yeten bir savunma stratejisi ve güvenlik mimarisi kuramadı. Trump’ın Riyad ziyaretinin en çarpıcı yanı da bu. ABD’yle imzalanan 110 milyar dolarlık silah ve 200 milyar doları aÅŸan yatırım anlaÅŸmalarının merkezinde Ä°ran’a karşı ABD’nin desteÄŸini mobilize etme çabası var. Suud, Trump’tan Ä°ran’a karşı oyun deÄŸiÅŸtirici hamleler bekliyor. Bunca yatırım yaptıktan sonra beklemek de hakkı! Trump kabinesinin tamamının üzerinde anlaÅŸtığı nadir konulardan birisi Ä°ran. Bu konuda Suud’la örtüşmeler var. Yine de ABD’nin Ä°ran yayılmacılığı karşısında tam olarak ne yapmak isteyeceÄŸi ve yapacağı belirsiz. DiÄŸer yandan ise ABD, Suud-Ä°ran rekabetinin savunma kompleksi için yarattığı imkanlardan oldukça memnun görünüyor.

Birçok Ä°slam ülkesinin ve ABD’nin katılımıyla “Ä°slam-ABD Zirvesi” toplanıyor, ben bu satırları zirvenin yapıldığı Riyad’da kaleme alırken. Kral Faysal AraÅŸtırma ve Ä°slami Çalışmalar Merkezi’nin davetlisi olarak zirve çerçevesinde Riyad’da Ä°slam ülkelerinin terörle nasıl mücadele etmesi gerektiÄŸini tartışıyoruz. Hem terörle hem de Ä°ran yayılmacılığıyla mücadelede tüm yatırımı Batı desteÄŸine yapmak büyük bir hata. Ä°slam ülkelerinin muazzam imkanları var ama kaynakların doÄŸru kullanımı, yerel çözümler üretme ve organizasyon sorunları mücadele yeteneÄŸimizi felç etmiÅŸ durumda. Her iki sorunda da ABD’nin katkıları olabilir fakat ÅŸimdiye kadarki performansları (Afganistan, Irak ve Suriye) çözümün deÄŸil sorunun parçası olduklarını gösterdi. Hal böyleyken bölge ülkeleri olarak imkanlarımızı akıllıca kullanıp, kendi göbeÄŸimizi kendimiz kesmenin yollarına odaklanmalıyız. Zira hem terör hem de Ä°ran yayılmacılığı doÄŸrudan bizi, yani bölgeyi etkiliyor.