Dostluk hukuku, kardeşlik ahlâkı, arkadaşlık âdabı-İbrahim Tenekeci

Dostluk hukukuyla, kardeÅŸlik ahlâkıyla, arkadaÅŸlık âdabıyla ilgili çok yazı kaleme aldık. Özellikle ÅŸu günlerde, bu tür çalışmalara daha çok ihtiyacımız var. Çünkü kardeÅŸliÄŸimiz irtifa kaybediyor. Birçok noktada ve meselede, menfaat, maneviyatın önüne geçiyor. GidiÅŸat: Tanıdık çok, arkadaÅŸ yok.

Ä°nsanlarla dostluk kurmak, güzel huylu olmanın icaplarındandır. Kuramamak ise sıkıntılı bir halin habercisidir. Peygamber Efendimizin mübarek sözüdür bu: “Mümin; geçinen, geçinilebilen kimsedir. Ä°nsanlarla dostluk ve ülfet etmeyen, kendisiyle de dostluk edilemeyen kiÅŸide hiçbir hayır yoktur.”

Server Yayıncılık, kıymetli kitaplarla tekrar gönül hânemizi şenlendirdi. İslâm'da Dostluk ve Kardeşlik Adabı isimli kitabı bir müjde gibi aldık, hemen okuduk.

Mahmud Es'ad Coşan Hocaefendi'nin hizmetleri vefatından sonra da devam ediyor. Dünyadan ayrıldı ama biz ondan ayrılamadık.

Hocaefendimiz, İmam Gazzâli'nin dostluk ve kardeşlik konusundaki emeklerini günümüze getiriyor. Bize düşen okumak, anlamak ve inşallah uygulamak.

Yazımızın buradan sonrası çoğunlukla bize ait değil. Kitaptan iktibaslar yapacağız.

***

Dostluk iyi huyun, dargınlık ve ayrılık ise kötü huyun meyvesidir. (Sayfa 13)

Hz. Ömer'in sözü: Sizden biriniz, bir baÅŸkasının sevgisine nâil olursa, ona sımsıkı sarılsın. Çünkü bu çok nadir zuhur eder.(26)

Kişinin kardeşinin yüzüne sevgi ve merhametle bakması ibadettir. (27)

Bilinmelidir ki her insan arkadaşlığa layık değildir. Arkadaş, kendisiyle arkadaşlık yapmaya sebep olacak birtakım meziyetler ve sıfatlarla temayüz etmiş olmalıdır. (65)

Fasıkla arkadaÅŸlıkta hayır yoktur. Menfaatler deÄŸiÅŸtikçe onun da hareketleri deÄŸiÅŸir. (68)

Senin iyiliklerini herkese duyuran, kötülüklerini saklayan kimseyle arkadaşlık et. (71)

Câfer-i Sâdık, “beÅŸ kiÅŸiyle arkadaÅŸlık etmeyin” buyuruyor. Bunlardan biri, korkak olandır. “Çünkü o seni ele verir. Müşkül anlarda kaçar ve seni yalnız bırakır.” (72)

Kardeşler üçtür: Onlardan biri gıdaya benzer, onsuz olmaz. Diğeri ilacı benzer, her zaman değil, bazen ihtiyaç duyulur. Üçüncüsü de dert gibidir, kimse ona asla ihtiyaç duymaz. / Me'mûn (73) Yine de gelip seni bulur.

Dünyevî menfaatlerine düşkün olan bir kimseyle arkadaÅŸlık, öldürücü bir zehirdir. (74)

Huylar birbirinden -sahibi farkına varmayacak şekilde- bir şeyler kapar. Dünyaya düşkün olanla düşüp kalkmak insandaki hırsı tahrik eder. (75)

Arkadaş, arkadaşının hoşuna gitmeyecek bir sözü söylemekten sakınmalıdır. (92)

Arkadaşının kötülüklerini ve ayıplarını zikretmek, her müslüman için haramdır. (92)

Ä°bnü'l Mübârek'ten: Mümin, kusurlara mazeret bulmaya çalışır; münafık ise kusur araÅŸtırır. (93)

***

Kitap boyunca nasihat ve uyarılar sürüyor. Mesela: “MünakaÅŸayı seven kimseyle dostluk edilmez.” Bu bize ne söylüyor?

Arkadaşımız, bizim makamımızda olandır. Dostluğun hakikati budur.

Arkadaşlığın ayakta duruşu, konuşulan ile yapılanın uygunluğuna bağlıdır. Ayrıca şefkatli davranmak, fedakâr ve vefakâr olmak gerekir.

Peygamber Efendimiz'den: Kişinin müslüman kardeşini tahkir etmesi, kötülük olarak ona kâfi gelir. (104)

Altını çizdiklerimizi paylaÅŸmaya devam edelim: Ä°nsanların en âcizi arkadaÅŸ bulmakta geri kalan; ondan daha âcizi ise bulduÄŸu arkadaşı zayi edendir. (105)

Ebu Derdâ'dan: Arkadaşın değişip olduğundan başka bir hal takınınca, onu bu sebepten terk etme. Çünkü arkadaşın bir bakarsın şaşırır, bir bakarsın doğru yola gelir. (120) Son zamanlarda yaygınlaşan linç kültürüne bu söz eşliğinde yeniden bakalım.

“Allah'ın kullarının en kötüleri söz taşıyıcılar, dostların arasını açanlardır.” (126) Peygamber Efendimiz böyle buyurmuÅŸtur.

Kimseyi bir baÅŸkasına karşı zulüm iÅŸlemeye teÅŸvik etme. (156) Hepimizi yakından ilgilendiren bu nasihati tekrar edelim: Kimseyi bir baÅŸkasına karşı zulüm iÅŸlemeye teÅŸvik etme.

İyi gün dostundan şiddetle sakın, çünkü o, düşmanların en büyüğüdür. (157)

Bütün bunları okuduktan sonra ancak ÅŸunu söyleyebilirim: Dostlarımıza yorgunluk deÄŸil, ferahlık vermeliyiz.

***

Kitaplarda ne güzel şeyler var.