Türkiye, Rusya ve İran çatışmasızlık bölgeleri anlaşmasını imzalandı

Türkiye’nin muhaliflerin desteÄŸi ile Suriye’nin kuzeyinde gerçekleÅŸtirdiÄŸi ’terörden arındırma’ operasyonu olan Fırat Kalkanı, ülkede altı yıldır süren iç savaşın bitirilmesi ve siyasi geçiÅŸin saÄŸlanabilmesi için dünyaya model oldu. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) terörist unsurları ortadan kaldırdığı alanlarda oluÅŸturduÄŸu ‘çatışmasız bölgeler’den yola çıkan Rusya, Astana görüşmeleri devam ederken Türkiye’ye Suriye’de dört bölgeyi kapsayan teklifini sundu. Rus lider Putin ile CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın harita üzerinde vardığı anlaÅŸma dün Astana’da da garantör ülkeler arasında imzalandı. Böylelikle Türkiye’nin kanı durdurmak için altı yıldır ısrar ettiÄŸi ‘güvenli bölgeler’ planı, revize edilerek uygulamaya koyulmuÅŸ oldu.

ÇALIŞMA GRUBU OLUŞTURULACAK

Astana’da düzenlenen barış görüşmelerinin 4. turunda Suriye’de güvenli bölgeler kurulmasını öngören Türkiye, Rusya ve Ä°ran’ın imzaladığı memoranduma göre silahsızlanma, gerilimi azaltma ve güvenli bölgelerin sınırlarının belirlenmesi için 5 gün içerisinde bir çalışma grubu oluÅŸturulacak. Bu bölgelerin haritadaki yerleri de 22 Mayıs’a kadar tam olarak belirlenecek. AteÅŸkes terör örgütü DEAÅž ve Nusra’yı kapsamayacak. Konu hakkında açıklama yapan BirleÅŸmiÅŸ Milletler’in Suriye Özel Temsilcisi De Mistura, “Ä°mzalanan memorendum ateÅŸkesin tesisi için önemli bir adım” dedi. AnlaÅŸmanın, Suriye’nin toprak bütünlüğünü desteklemesi nedeniyle Türkiye’nin terör örgütü PYD ile mücadelesinin önünü de açıyor.

BEYAZ SARAY DESTEKLÄ°YOR

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan söz konusu dört bölgeyi ‘Ä°dlib vilayetinin yanında Halep’in bir kısmı, Humus’un El Rastan bölgesi, Åžam kırsalı, Deraa kırsalı ve Kuneytra kırsalı’ olarak tanımlamıştı. Putin’in Soçi’deki görüşme öncesinde ABD BaÅŸkanı Trump’a ilan edilecek dört çatışmasız bölgeden bahsettiÄŸi ve destek aldığı öğrenildi. Beyaz Saray plana verdiÄŸi desteÄŸi göstermek için de daha önce düşük profilli katıldığı Astana görüşmelerine DışiÅŸleri Bakanlığı Yakın DoÄŸu Ä°liÅŸkileri MüsteÅŸarı Stuart Jones’u  yolladı. Londra merkezli EÅŸark el Evsat gazetesine konuÅŸan muhalif delegasyonundan bir yetkili, ABD’li müsteÅŸar üzerinden Beyaz Saray ile ilk yakın temasın kurulduÄŸunu açıkladı.

Dışişleri Bakanlığı ateşkes alanlarını duyurdu

Türkiye DışiÅŸleri Bakanlığı’nın Astana’da imzalanan anlaÅŸma hakkındaki açıklamasında “Türkiye, Rusya ve Ä°ran arasında Suriye’nin Ä°dlib vilayetinin tamamı, Lazkiye, Halep ve Hama vilayetlerinin belli bölümleri, Humus vilayetinin belli bölümleri, Åžam/DoÄŸu Guta bölgesi ve Dera ve Kuneytra vilayetlerinin belli bölümlerini kapsayan çatışmasızlık bölgeleri oluÅŸturulmasına iliÅŸkin muhtıra imzalanmıştır” ifadelerine yer verildi.

Anlaşma nasıl uygulanacak?

Astana zirvesinde garantör İran, Türkiye ve Rusya arasında imzalanan memoranduma göre;
* Suriye’nin Ä°dlib, DoÄŸu Guta, Humus ve Deraa bölgelerinde çatışmalar hemen durdurulacak
* Çatışma alanındaki terör gruplarının, başka yerlere geçişi önlenecek
* Söz konusu bölgeler uçuşa yasaklanacak
* Belirlenen alanlardaki ateşkes ihlalleri üç garantör ülkeden temsilciler tarafından denetlenecek
* Güvenliğin sağlanmasının ardından çatışmasızlık bölgelerine mültecilerin dönmesi sağlanacak.

     Muhaliflerin Ä°ran kaygısı

Esad rejiminin müttefiki Ä°ran destekli yabancı teröristlerin Suriye’de toplumsal bölünmelere neden olduÄŸunu düşünen muhalifler, Tahran’ın masada olmasından endiÅŸe ediyor. Astana’da varılan çatışmasızlık bölgesi anlaÅŸmasının görüşüldüğü sırada söz alan muhaliflerin sözcüsü Usame Ebu Zeyd, “Ä°ran’ın her türlü rolünden sakınıyoruz. Çünkü Ä°ran, Suriyeli halkı katleden katil bir devlettir” dedi. Tahran’ın taraf olduÄŸu söz konusu anlaÅŸmanın bir parçası olmadıklarını belirten Zeyd, “Ä°ran ve milislerinin garantörlüğünü ‘saldıran devlet’ olması itibariyle reddediyoruz” ifadelerini kullandı.

Muhaliflerin ediÅŸeleri hakkında açıklama yapan Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin’in Suriye’den sorumlu temsilcisi Aleksandr Lavrentyev ise anlaÅŸmanın uygulanmasının ardından, Ä°ran tarafından kontrol edilen güçlerin Suriye’den çekilmesinin konuÅŸulabileceÄŸini söyledi. Lavrentyev ayrıca, “Suriye jetlerinin anlaÅŸma kapsamındaki bölgelerde uçmayacağına inanıyoruz” dedi.

Türk diplomasisi barışın yolunu açtı

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşme sonrasında Astana’da garantör ülkeler arasında imzalanan çatışmasızlık bölgeleri anlaÅŸmasını Kültür Ãœniversitesi Hukuk Fakültesi Devletler Hukuku Anabilim Dalı BaÅŸkanı Prof. Dr. Hasan Köni ile ÖzyeÄŸin Ãœniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın Star’a deÄŸerlendirdi.

TEMELÄ° SOÇİ’DE ATILDI

Astana’da varılan anlaÅŸmaya konu olan çatışmasızlık bölgelerini Fırat Kalkanı Harekatı’nın ardından oluÅŸturulan alanlara benzeten Hasan Koni, “Soçi’deki görüşmede, Türkiye jeopolitik getirisini iyi kullandı, diplomatik bir baÅŸarı kazandı. Bu anlaÅŸma bir kazanımdır. Türk diplomasisi barışın yolunu açtı. AnlaÅŸmayı ABD de kabul ederse, bu yapı devam edecek” dedi.

ANKARA ÖNEMLİ AKTÖR

Soçi’deki görüşmenin Astana’da meyvesini verdiÄŸinin altını çizen Mesut Hakkı Caşın ise “Uluslararası diplomaside Türkiye yalnız bir ülke deÄŸil. Yeni bir dünya düzeni kurulur ve Türkiye’de o düzende yerini alır. Bazıları kabul etmese de 21. yüzyılda Türkiye önemli bir oyuncu” diye konuÅŸtu.  Ankara’nın bölgesel barış açısından önemli bir aktör olduÄŸunu vurgulayan Caşın, “Rusya ve ABD arasında bir anlaÅŸmaya varıldığını anlaşılıyor. Türkiye’nin, inisiyatif aldığı görülüyor” ifadelerini kullandı.