Çocuklarda yeme alışkanlıkları

Psikolog Hayriye Güler

Anne-babaların çoğu çocuklarının söz dinlemediğinden, kendi başına ders çalışmadığından, eşyalarını toplamayıp dağınık bıraktığından yakınır. Kimi çocuk yaşı kaç olursa olsun kendi sorumluluğunu almamıştır. Çantasının annesi tarafından hazırlanmasını bekler. Yahut üzerlerinden çıkardıkları kıyafetler bir türlü katlanıp yerini bulamaz. Ta ki anne söylene söylene toplayana kadar. Bazen anne çok uyardığında isteksizce eşyalar yerleştirilir, TV. kapatılıp dersin başına geçilir, kitap okunur. Bazı zamanlarda ise annenin tüm uyarıları etkisiz olabilmektedir.

Çocuk işitme ve algılama problemi yaşamamasına rağmen neden yapması gerekeni yapmaz ya da uyarıları duymuyor, anlamıyor gibi davranır?

Çocuk kendi eşyaları, kıyafetleri, temizliği gibi konularda sorumluluk almıyorsa anne-baba ile ilişkisine dikkatle bakmak gerekir. Bu ilişkiye dair ipuçlarını ise çocukların yemek yeme alışkanlıklarında bulmak mümkündür. Çünkü yeme alışkanlığı çocuğun bağımsızlığına, motor gelişimine, anne-babasıyla ilişkisine ve kişiliğinin oluşumuna etki etmektedir.

Yeni nesil çocuklar için yapıla gelen bir tarif vardır: Sürekli fast-food denen hazır gıdalarla beslenen ve sınav maratonunda koşan çocuklar. Bu şekilde çoğu çocuk açlığını geçiştirmek için ayaküstü bir şeyler yer, öğünleri ve sofra saatini gözetmez. Bazı çocuklar ise iştahsız olarak adlandırılır. Annesi lokmaları tek tek ağzına koymadıkça yemek aklına bile gelmez. Yeme güdüsü iyice güdükleşmiştir. Bekler ki annesi açlığını bilsin, yemeği getirsin, bir de bin bir nazla yedirsin. Kendi karnını doyurma alışkanlığı kazanamamış bir çocuktan kendisi ile ilgili başka sorumlulukları almasını beklemek ise çok zor.

Çocukların belli alışkanlıkları kazanmaları için kritik dönemleri vardır. ÖrneÄŸin 2,5 – 3 yaşında bir çocuk diÅŸlerini fırçalamaya baÅŸlamalıdır. Tam ya da yarım, önemli olan denemesidir. Bu yaÅŸta baÅŸlamazsa sonra yerleÅŸmesi güçtür. Birçok alışkanlık ve sorumluluk için geçerli olan bu durum yemek yeme alışkanlığı için de aynıdır.

Çocuk 1 yaşında kaşığı tutabilip yemeÄŸe baÅŸladığında ‘ aman döker, aman saatlerce yiyemez’ denilerek kendi başına yemesine engel olunmamalı yemekler adeta boÄŸazından aÅŸağıya aktarılmamalıdır. Çocuk dökse de, yemek yemenin keyfine varabilmeli, lezzet, anlayabilmelidir. Oysa en çok rastlanan yemek yedirme tutumu TV. karşısında çocuk hipnotik bir haldeyken bir ÅŸey anlamadan olmaktadır. Bu tutumun neticesinde yemek yemeÄŸi öğrenemeyen çocuklar meydana gelir. Sadece yemeÄŸi deÄŸil daha birçok konuda annesine bağımlı olmayı sürdüren kiÅŸilikler oluÅŸur. Önce eÅŸyaların, ödevlerin sorumluluÄŸu anneye yüklenir. Sonra tüm hayatın. Ve çocuk kendi kendine yemek yemeyi öğrenemediÄŸi gibi ayakları üstünde durmayı da öğrenemez.

Çocukların sağlıklı bir şekilde yemek yemeyi öğrenmeleri için şu noktalara dikkat edilmelidir:

2 yaşlarında bağımsızlığını ilan etmeye çalışan, her şeyi inatla kendisi yapmak isteyen çocuk yemek seçerek veya yemeyi istemeyerek tepki gösterebilir. Böyle bir durumda anne telaşlanmamalı, yemesi için çatışmaya girmekten kaçınmalıdır.

Ne kadar yemek istediÄŸi sorulmalı ve tabağına o kadar yemek konulmalıdır. Bu onun karar verme yetisini de geliÅŸtirecektir. Yemek istediÄŸi kadar yemelidir. ‘Åžu kadar ye, hayır sen doymadın’ ÅŸeklinde ifadelerle midesinin kontrolüne müdahale edilmemelidir.

Çocuk ailesinin yemek kültürünü örnek alır; bu sebeple belirli vakitlerde öğün yemeklerinin ailecek yenmesine özen gösterilmeli, sofra düzeni oluşturulmalıdır. Yemek saatine yakın abur cubur besinlerden uzak tutulmalıdır.

Tv. karşısında yemek yenmemelidir.

Küçük çocuklar için yemek eğlenceli hale getirilmeli, yemek ile ilgili oyunlar oynanmalıdır.

6 ila 8 aylarda bebekler tabaklarının kaşıklarını tutmak, kaşığı ya da ellerini tabağa daldırmak isteyebilirler. Dökülmesi karşı önlem alınmalı yemeği tanımasına izin verilmelidir.

Okul öncesi dönemde yemek yeme alışkanlığı kazandırılmış olmalıdır.

Son olarak, çocuk büyürken gelişir, gelişirken mutlaka bir şeyler öğrenir. Önemli olan o öğrenirken onun doğal haline aşırı kontrolcü müdahalelerde bulunmamaktır. Çocuk gözlenmeli ve nerelerde ihtiyaç duyuyorsa orada destek olunarak güven verilmelidir. Yemek yemeyi öğrenmesi için de aynı anlayış geçerlidir.

Çocuk yemeyi öğrenir yeter ki baskıcı, ısrarcı, kontrolcü bir çatışma içine girilmesin.