Millet yeni sisteme 'evet' dedi

"Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi"ni içeren, 18 maddelik Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, millet tarafından halk oylamasında kabul edildi.

Gerekli uyum yasalarının çıkarılmasıyla kademeli olarak yürürlüğe girecek olan kanun, Türkiye'nin yönetim yapısına ilişkin kapsamlı yeni düzenlemeler içeriyor.

Buna göre, milletten "onay" alan maddeler şöyle:

Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılacak.

Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılacak. Milletvekili seçilebilme yaşı 25’ten 18’e indiriliyor. “Askerlikle iliÅŸiÄŸi olanlar” milletvekili adaylığına baÅŸvuramayacak.

TBMM ile cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılacak.

TBMM’nin görevleri ve yetkileri; "kanun koymak, deÄŸiÅŸtirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaÅŸ ilanına karar vermek, milletlerarası antlaÅŸmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının 5’te 3 çoÄŸunluÄŸunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek, anayasanın diÄŸer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek" olacak.

TBMM, Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak, ancak gensoru denetleme yetkisinden çıkarılacak.

Yazılı sorular en geç 15 gün içinde cevaplanacak. Milletvekilleri, yazılı soruları bakanların yanı sıra cumhurbaşkanı yardımcılarına da yöneltebilecek.

Cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilmeyecek. Cumhurbaşkanı; 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek.

BİR KİŞİ EN FAZLA 2 KEZ CUMHURBAŞKANI SEÇİLEBİLECEK

Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla 2 kez cumhurbaşkanı seçilebilecek.

CumhurbaÅŸkanlığına; siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5’ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.

Cumhurbaşkanına "Devlet Başkanı" sıfatı getirilecek ve yürütme yetkisi de verilecek.

CumhurbaÅŸkanı, kanunları yayımlayacak ve kanunları tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderecek. Kanunların, TBMM İçtüzüğü’nün tümünün veya belirli hükümlerinin anayasaya ÅŸekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açacak.

Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atayacak ve görevlerine son verecek; üst düzey kamu yöneticilerini atayacak, görevlerine son verecek ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleyecek.

Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halk oyuna sunacak. Milli güvenlik politikalarını belirleyecek ve gerekli tedbirleri alacak.

TBMM adına, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil edecek olan cumhurbaşkanı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verecek.

CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ ÇIKARABİLECEK

Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek. Kararnamelerle, yürütmenin ihtiyacını karşılaması sağlanacak; temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler düzenleme alanı dışında bırakılacak.

Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacak.

Kanunlarda, kararname konusu ile aynı konuda farklı hüküm bulunması halinde kanun uygulanacak. TBMM’nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, CumhurbaÅŸkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelecek.

Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecek.

CumhurbaÅŸkanı hakkında, bir suç iÅŸlediÄŸi iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸunun vereceÄŸi önergeyle soruÅŸturma açılması istenebilecek; Meclis, üye tam sayısının 3’te 2’sinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilecek.

Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen cumhurbaşkanı seçim kararı alamayacak.

CUMHURBAÅžKANI YARDIMCISI ATAYABÄ°LECEK

Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek.

Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde 45 gün içinde cumhurbaşkanı seçimi yapılacak. Yenisi seçilene kadar cumhurbaşkanı yardımcısı, cumhurbaşkanlığına vekalet edecek ve cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanacak.

Genel seçime bir yıl ve daha az kalmışsa, TBMM seçimi de cumhurbaşkanı seçimiyle yenilenecek. Genel seçime bir yıldan fazla kalmışsa seçilen cumhurbaşkanı, TBMM seçim tarihine kadar görevine devam edecek.

CumhurbaÅŸkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliÄŸine sahip olanlar arasından cumhurbaÅŸkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak. CumhurbaÅŸkanı yardımcıları ve bakanlar TBMM’de ant içecek.

CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI ATANANLARIN MİLLETVEKİLLİĞİ SONA ERECEK

Milletvekilleri, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erecek.

CumhurbaÅŸkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında, görevleriyle ilgili suç iÅŸledikleri iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸunun vereceÄŸi önergeyle soruÅŸturma açılması istenebilecek; Meclis, üye tam sayısının 3’te 2’sinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilecek.

Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.

Meclis, üye tam sayısının 5’te 3 çoÄŸunluÄŸu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek; TBMM genel seçimi ile cumhurbaÅŸkanı seçimi birlikte gerçekleÅŸtirilecek. CumhurbaÅŸkanının, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde de TBMM genel seçimi ile cumhurbaÅŸkanı seçimi birlikte yapılacak.

Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis, seçimlerin yenilenmesine karar verirse cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek.

BÜTÇEYİ MECLİSE SUNACAK

Cumhurbaşkanı gerekli durumlarda OHAL ilan edebilecek.

Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak ancak savaş halinde asker kişilerin görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek.

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu şeklinde değişecek. Kurulun üye sayısı 13, daire sayısı 2 olacak.

Bütçeyi cumhurbaşkanı Meclise sunacak.

Yeni sistemde, Bakanlar Kurulu olmayacak.

Milli güvenliÄŸin saÄŸlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, TBMM’ye karşı cumhurbaÅŸkanı sorumlu olacak.

MGK’da Jandarma Genel Komutanı yer almayacak. MGK, cumhurbaÅŸkanının baÅŸkanlığında, cumhurbaÅŸkanı yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İçiÅŸleri, DışiÅŸleri bakanları, Genelkurmay BaÅŸkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarından oluÅŸacak.

Genelkurmay Başkanı, cumhurbaşkanınca atanacak.

Anayasa Mahkemesinin üye sayısı 17’den 15’e düşürülecek.

SEÇİM 3 KASIM 2019'DA YAPILACAK

TBMM’nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaÅŸkanı seçimi, 3 Kasım 2019 tarihinde birlikte yapılacak. Seçimin yapılacağı güne kadar milletvekillerinin ve cumhurbaÅŸkanının görevi devam edecek.

Meclis, anayasa değişikliği teklifinin kanunlaşıp yayımı tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde değişikliklerin gerektirdiği Meclis İçtüzüğü'nü ve kanuni düzenlemeleri gerçekleştirecek. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleneceği belirtilen değişiklikler ise cumhurbaşkanının göreve başlama tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde cumhurbaşkanı tarafından yerine getirilecek.

YÃœRÃœRLÃœK TARÄ°HLERÄ°

Anayasanın, seçim kanunlarında yapılan değişikliklerin, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağına dair hükmü, değişiklik yürürlüğe girdiği tarihten sonra birlikte yapılacak ilk milletvekili genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi için uygulanmayacak.

"Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesileceğine" dair hükmün kaldırılması değişikliğin yayımı tarihinde; mevcut anayasada Bakanlar Kurulu, sıkıyönetim, tasarı, kanun hükmünde kararname, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ibarelerinin kaldırılmasına dair değişiklikler ise Meclis ve cumhurbaşkanı seçimleri sonucunda cumhurbaşkanının göreve başladığı tarihte yürürlüğe girecek.

Milletvekili sayısının 600’e çıkarılması, TBMM seçimleri ve cumhurbaÅŸkanı seçimlerinin 5 yılda bir aynı gün yapılması, cumhurbaÅŸkanı adaylığı ve seçimine iliÅŸkin deÄŸiÅŸiklikler, birlikte yapılacak ilk TBMM ve cumhurbaÅŸkanı seçimlerine iliÅŸkin takvimin baÅŸladığı tarihte yürürlük kazanacak.