Bugünkü referandumda neyi oylayacağız?

"CumhurbaÅŸkanlığı sistemi"ni getiren 18 maddelik yeni anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸini oylamak için bugün yedinci kez halk oylamasına gidilecek.

18 maddelik paketin ayrıntıları ise kısaca şu şekilde;

Mahkemelere yeni tanım geliyor: Mahkemelerin tanımındaki “bağımsız” ibaresinin yanına “tarafsız” tanımı da getiriliyor.

Milletvekili sayısı artıyor: 550 olan milletvekili sayısı 600’e çıkarılıyor.

Seçilme yaşı düşüyor: Daha önce 25 olan seçilme yaşı, yeni sistemde 18’e düşecek. 18 yaşında Meclis’e girenler askerlikten muaf tutulacak.

Seçimlerin yapılması: Teklife göre, CumhurbaÅŸkanlığı ve milletvekili seçimleri aynı anda 5 yılda bir yapılacak.

Yasalar nasıl çıkarılacak: Yasama görevi Meclis’te olacak. Milletvekillerinin sunacakları teklifin kabul edilmesi durumunda CumhurbaÅŸkanı’nın onayına sunulacak. Bunun yanında OHAL, af, para basmak, savaÅŸ yetkisi ve milletler arası anlaÅŸmaları onaylamak da bulunuyor.

Denetim yetkisi: Meclis araÅŸtırması, genel görüşme, meclis soruÅŸturması ve yazılı soru önergeleriyle denetim yolu açık olacak.

CumhurbaÅŸkanı’nın seçimi: CumhurbaÅŸkanı halk tarafından seçilirken, görev süresi milletvekilleri gibi 5 yılla sınırlı olacak. Seçilen CumhurbaÅŸkanı iki defa görev yapabilecek. Bunun yanında 100 bin seçmen ve en az yüzde 5 oya sahip siyasi partiler aday gösterebilecek. Ä°lk turda seçim yapılamazsa, ikinci pazar günü seçim yenilenecek.

CumhurbaÅŸkanı’nın görev ve yetkileri: Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸiyle hükümet etme sistemi deÄŸiÅŸiyor. CumhurbaÅŸkanı devletin başı görevini üstleniyor. Halkoylamasında sunulan metinle “baÅŸbakanlık” kalkıyor, görev ve yetkileri cumhurbaÅŸkanına geçiyor. CumhurbaÅŸkanı kanunları onaylama, Meclis’e geri gönderme ya da Anayasa Mahkemesi’ne gönderme hakkına devam ediyor. CumhurbaÅŸkanı, yardımcılarını ve bakanları atama yetkisine sahip olurken, “baÅŸbakan”lık makamı laÄŸvediliyor. Bunun dışında CumhurbaÅŸkanı üst kademe kamu yöneticilerini atama ve görevden alma ile diplomat görevlendirme yetkisine sahip oluyor. CumhurbaÅŸkanı’nın “BaÅŸkomutanlık” sıfatı devam edecek. Yürütme yetkisine iliÅŸkin kararname çıkarabilecek. Ancak Anayasa’da yer alan konularda kararname çıkaramayacak.

CumhurbaÅŸkanı’nın yargılanması: Madde, CumhurbaÅŸkanı hakkında, bir suç iÅŸlediÄŸi iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çoÄŸunluÄŸunun vereceÄŸi önergeyle soruÅŸturma açılmasını öngörüyor. Meclis, önergeyi en geç 1 ay içinde görüşüp, üye tamsayısının beÅŸte üçünün gizli oyuyla soruÅŸturma açılmasına karar verecek. ​SoruÅŸturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclis'teki siyasi partilerin, güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak 15 kiÅŸilik bir komisyon tarafından soruÅŸturma yapılacak. Komisyon, soruÅŸturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis BaÅŸkanlığı'na sunacak. SoruÅŸturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona bir aylık yeni ve kesin bir süre verilecek.

CumhurbaÅŸkanı’nın yardımcıları ve vekaleti: CumhurbaÅŸkanı için yardımcı sınırlaması bulunmuyor. Bunun dışında CumhurbaÅŸkanlığı makamının boÅŸalması durumunda 45 gün içerisinde seçim yapılacak. CumhurbaÅŸkanı’na, CumhurbaÅŸkanı’nın atayacağı yardımcısı vekalet edecek ve yetkilerini kullanabilecek.

Seçimler: Meclis üye tamsayısının 5’te 3 çoÄŸunluÄŸuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. CumhurbaÅŸkanlığı ile milletvekili seçimleri birlikte yapılacak. Bunun yanında CumhurbaÅŸkanı da seçimlerin yenilenmesi kararını alabilecek.

OHAL durumu: CumhurbaÅŸkanı ayaklanma, savaÅŸ hali, afet, salgın gibi olaylarda 6 ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebilecek. Meclis gerekli gördüğü takdirde OHAL süresini kısaltabilecek, uzatabilecek veya kaldırabilecek. CumhurbaÅŸkanı savaÅŸ halleri dışında 4 ayı geçmemek koÅŸuluyla OHAL’i uzatabilecek. OHAL döneminde çıkarılan kararnameler 3 ay içerisinde Meclis’te görüşülecek, aksi takdirde yürürlükten kalkacak.

Askeri yargı kalkıyor: Yargıda birlik için askeri mahkemeler kaldırılarak, görev ve yetkileri sivil mahkemelere devrediliyor. Ancak savaÅŸ durumunda askeri mahkemeler sadece askeri suçları yargılamak için kurulabilecek.

HSYK’da isim deÄŸiÅŸikliÄŸi ve mahkemeler: Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun ismindeki “yüksek” ibaresi kaldırılıyor. 13 üyeli HSK’nın Adalet Bakanı ve MüsteÅŸarı doÄŸal üye olacak. Bunun dışında 4 Ã¼yesi birinci sınıf hakim ve savcılar arasından CumhurbaÅŸkanı’nca, 3 üyesi Yargıtay, bir üyesi Danıştay, 3 üyesi yükseköğretim kurumları ile avukatlar arasından Meclis tarafından seçilecek.

Bütçe yapma hakkı: CumhurbaÅŸkanı’nın tek kanun yapma hakkı bütçe üzerine olacak. CumhurbaÅŸkanı mali yılbaşından 75 gün önce Meclis’e bütçeyi sunmak zorunda. Meclis’in onaylaması durumunda yürürlüğe girecek kanunun onaylanmaması durumunda ise geçici bütçe yapılacak.

Sıkıyönetim kalkıyor: “Sıkıyönetim” ibaresi kalkarken, Bakanlar Kurulu yetkileri CumhurbaÅŸkanı’na devrediliyor. “BaÅŸbakan” ifadeleri “CumhurbaÅŸkanı Yardımcıları” ifadesi ÅŸeklinde deÄŸiÅŸtirilecek.

Son madde: Halkoylamasında evet çıkması durumunda, yasalardaki ilgili maddelerin de düzenlenmesi hükmü getiriliyor.