Trump, Türkiye'yi hayal kırıklığına uğrattı

Trump yönetiminden bakan düzeyinde Türkiye’ye ilk ziyaret 30 Mart’ta yapılıyor. ABD DışiÅŸleri Bakanlığı’nın ziyaretle ilgili yaptığı açıklamaya göre Rex Tillerson’ın PerÅŸembe günü Ankara’da CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu ve diÄŸer yetkililerle bir araya gelmesi bekleniyor.

Obama yönetiminin YPG’ye silah ve lojistik desteÄŸi ve Amerika'nın Fethullah Gülen’i himâye etmesi sebebiyle gerilen ve tarihinin en kötü dönemlerinden birinde olan Ankara-Washington iliÅŸkilerinde beklenen ilerleme, Trump döneminde de ÅŸu ana kadar saÄŸlanamadı. 20 Ocak’ta koltuÄŸa oturan ABD BaÅŸkanı Donald Trump, ne Gülen konusunda bugüne dek ciddi bir adım attı ne de YPG’ye desteÄŸi kesti. 20 Ocak’tan bu yana Türkiye’ye yapılan üst düzey ziyaretler bu durumu deÄŸiÅŸtirmedi.

Ziyaret öncesi "SDG’ye desteÄŸe devam" açıklaması

Bonn’da 16-17 Åžubat’ta düzenlenen G20 DışiÅŸleri Bakanları toplantısında mevkidaşı ÇavuÅŸoÄŸlu’yla görüşen Tillerson, bu kez aynı konuları daha kapsamlı ele alacak. ABD DışiÅŸleri Bakanlığı’nın açıklamasına göre, Suriye ve Irak’ta IŞİD’e yönelik  mücadele, Ä°ran’ın bölgede artan nüfûzu, Kıbrıs müzâkereleri ve ikili ticaret hacmi ziyaretin en önemli konu baÅŸlıkları.

Ä°ran’ın nüfuz artışı ve Kıbrıs gibi konularda Ankara ve Washington benzer görüşlere sahip. Ancak Gülen örgütüne ve PKK-PYD'ye verilen destek iliÅŸkilerde kanayan iki yara. Tillerson'dan önce Amerika'dan Türkiye'ye gelen üst düzey isimler oldu ancak bu iki yara kanamaya devam etti.

ABD DışiÅŸleri Bakanlığı’ndan üst düzey bir diplomat, ziyaret öncesi Amerikalı gazetecilerin sorularını telekonferans yöntemiyle yanıtladı. Bakanlığın internet sitesinde yayınlanan soru-cevaplara göre yetkili, “Rakka’da operasyonun SDG liderliÄŸinde çok baÅŸarılı bir ÅŸekilde sürdüğünü ve açıkça onları desteklemeye devam edeceklerini” söyledi. Türkiye ile bazı konularda farklı görüşleri olduÄŸunu ve Ankara’nın kaygılarının farkında olduklarını belirtti. Tillerson’ın Ankara ziyaretinde bu operasyonun detaylarının görüşüleceÄŸini anlatan diplomat, operasyon sonrasında Rakka’nın nüfus yapısını etkilemeyecek ÅŸekilde oluÅŸturulacak yönetimi de Türk yetkililerle ele alacaklarını açıkladı.

DışiÅŸleri Bakanlığı’nın ziyaretle ilgili açıklamasında Gülen’in iadesi konusuna deÄŸinilmiyor. Gazetecilerin sorularını yanıtlayan üst düzey diplomat ise bir gazetecinin sorusu üzerine, konuyla Adalet Bakanlığı’nın ilgilendiÄŸini, ellerinde yeni bir ÅŸey olmadığını söyledi.

YPG’ye desteÄŸin kesilmesi beklentisi karşılıksız kaldı

Trump’ın Suriye politikası henüz netleÅŸmedi. Ancak Obama döneminde Ankara’nın tepkisini çeken YPG’ye destek politikasının devam edeceÄŸi açıkça görülüyor.

Obama döneminde YPG’yle hareket etme politikasının en büyük destekçisi Pentagon diye bilinen ABD Savunma Bakanlığı idi. Ankara, Pentagon’un PKK’nın Suriye kolu olan PYD/YPG’ye verdiÄŸi silah ve eÄŸitim desteÄŸinin Trump döneminde kesilmesini bekledi. PYD’nin kontrol ettiÄŸi Kamışlı, Kobani, Afrin ve Menbic gibi bölgelerde ABD askerleri konuÅŸlanmış durumda. Ancak hiç olmazsa baharda baÅŸlaması planlanan Rakka operasyonunda YPG’yle hareket edilmemesi için Trump yönetimiyle üst düzey görüşmeler yapıldı.

Ankara’nın beklentisine raÄŸmen Obama döneminde alınan kararlar 20 Ocak sonrası da uygulanmaya devam etti. Trump’ın koltuÄŸa oturduÄŸu ilk günlerde PKK’nın Suriye’deki kolu olan PYD ve onun silahlı kanadı YPG’ye ağır silahlar ve zırhlı araçlar verildi.

PYD/YPG’nin operasyon sonrası geri çekileceÄŸi sözünü veren Obama yönetimi bu sözünü tutmadı ve PYD/YPG unsurları nüfusunun büyük çoÄŸunluÄŸu Arapların oluÅŸturduÄŸu Menbic’den çıkmadı. Trump döneminde YPG’nin Menbic’deki varlığı daha da güçlendirildi. Bölgedeki ABD askerinin sayısı da arttı.

Trump döneminde beklenen ilk adım olan Menbic’den çekilme yerine, bölge, Rakka operasyonu için de bir eÄŸitim sahası haline getirildi.  Rakka operasyonuna katılacak olan YPG’liler, Menbic’de oluÅŸturulan eÄŸitim kamplarında Amerikan askerleri tarafından eÄŸitilmeye baÅŸladı.

Pentagon, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) içindeki Arap unsurlarla bu operasyonu yapacağını açıklasa da, Ankara için bu açıklamalar inandırıcı ve kabul edilebilir bulunmuyor. Çünkü SDG’nin omurgasını ve komutasını YPG oluÅŸturuyor.

Plan beklenirken SDG Rakka operasyonunu sürdürüyor

Türkiye'ye Menbic'de verdiÄŸi sözü tutmayan Amerika ÅŸimdi benzer sözleri Rakka için veriyor. Trump yönetiminden gelen açıklamalarda Rakka’nın nüfus yapısıyla oynanmayacağı, yerel güçlerin de operasyonda kullanılacağı ve SDG birliklerinin operasyon sonrası geri çekileceÄŸi ifade ediliyor. Ancak Rakka’yı kuÅŸatma operasyonunda ABD’den tam destek alan YPG ilerlemeye devam ederken ele geçirdikleri bölgelerde yönetim birimleri de kuruyor.

Öyle ki PYD lideri Salih Müslim, 27 Mart’ta Reuters’a verdiÄŸi mülâkatta Rakka’nın IŞİD’den temizlenmesinin ardından ÅŸehrin, PYD tarafından tek taraflı ilan edilen 'federal bölgeye' katılabileceÄŸini bile söyledi.

İlk ziyareti CIA Direktörü yapmıştı

Washington’daki yeni yönetim göreve geldiÄŸinden bu yana Ankara’ya iki üst düzey ziyaret yapıldı. Biri, Trump ile ErdoÄŸan’ın ilk telefon konuÅŸmasını yaptığı günün ertesinde, 9 Åžubat’ta CIA Direktörü Mike Pompeo’nun ziyaretiydi.

Suriye, YPG ve Gülen’in iadesi konularının ön plana çıktığı bu ziyaret, Pompeo’nun CIA Direktörü olarak yurt dışına yaptığı ilk ziyaret oldu. Pompeo Türkiye’ye geldiÄŸi sırada Pentagon, Trump’a sunacağı Rakka planı üzerine çalışıyordu. Pompeo’nun da Ankara’nın önerilerini dinleyeceÄŸi belirtildi.

Al Jazeera’ye bilgi veren, görüşmeleri yakından takip eden üst düzey bir Türk diplomatik kaynak, ortak Rakka operasyonu için Pompeo’ya çok net bir mesaj verildiÄŸini anlattı:

"Önce Tel Abyad’da demografik deÄŸiÅŸim yaÅŸanmasına izin verdiniz, ardından Menbic’de verdiÄŸiniz sözleri tutmadınız. YPG konusunda güvenimizi kaybettiniz. Rakka’da da YPG ile hareket ederseniz, bu kez Türkiye’den lojistik destek göremeyeceksiniz. YPG ile devam ederseniz Suriye’de Ankara’yı kaybedersiniz."

Ancak zamanlaması açısından kritik önem atfedilen ve Ankara tarafından ‘memnuniyet verici’ diye nitelendirilen ziyaretin ardından YPG’ye desteÄŸin kesilmesi konusunda memnuniyet verici herhangi bir geliÅŸme yaÅŸanmadı.

ABD Genelkurmay BaÅŸkanı’ndan iki ziyaret

Pompeo’nun ziyaretinin üzerinden bir hafta geçtikten sonra, 17 Åžubat’ta da ABD Genelkurmay BaÅŸkanı Joseph Dunford Türkiye’ye geldi.

Türkiye’deki görüşmelerinin ardından, ABD’de Brookings Enstitüsü'nün panelinde konuÅŸan Dunford, Suriye’deki farklı Kürt gruplarla iÅŸbirliÄŸi yapıldığını anlattı. Dunford, “Planlarımızın Türkiye ile güçlü ittifakımızı bozmamasına dikkat edeceÄŸiz” dedi. Ancak son kararı BaÅŸkan Trump’ın vereceÄŸini hatırlatan ABD Genelkurmay BaÅŸkanı, Suriye siyasetinde köklü bir deÄŸiÅŸiklik olup olmayacağını bilmediÄŸini söyledi.

Dunford’ın ikinci ziyaretinin birden fazla ayağı vardı. 7 Mart’ta Türkiye’ye gelen Dunford hem Ä°ncirlik’te Türk mevkidaşıyla ve ABD’li komutanlarla görüştü hem de Antalya’da yapılan Türk-Rus-Amerikan Genelkurmay BaÅŸkanları toplantısına katıldı.

Bu toplantıda Rakka operasyonu ve Irak’ta süren IŞİD karşıtı operasyonun detayları görüşüldü. Genelkurmay BaÅŸkanı Hulusi Akar, YPG’ye verilen destekten duyulan rahatsızlığı bir kez daha iletti. Ancak toplantıdan birkaç gün önce Rusya ve ABD, Menbic’de TSK destekli Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) hedefi haline gelen YPG’ye açık destek vermiÅŸti. Güneyde ve batıda, ABD de ÖSO ile YPG arasında adeta birer tampon bölge oluÅŸturmuÅŸ ve YPG’ye yönelik olası operasyonların önüne geçmiÅŸti.

7 Mart’taki üçlü toplantının ardından da sahada deÄŸiÅŸen bir ÅŸey olmadı.

Gülen’in iadesi konusunda bir adım yok

Özellikle CIA BaÅŸkanı’nın ziyaretinde ve ErdoÄŸan’ın Trump’la yaptığı telefon görüşmesinde gündeme gelen Fethullah Gülen’in iadesi konusunda da Washington’daki yeni yönetim bir adım atmadı. Obama döneminde Türkiye’den ABD Adalet Bakanlığı’na gönderilen, 15 Temmuz darbe giriÅŸiminin Gülen’in emri olduÄŸuna yönelik belgelerin incelemesine devam ediliyor.

Ä°stanbul da ‘güvenlik tehdidi olan havalimanları’ listesinde

Trump döneminde beklenen olumlu geliÅŸmelerin hiçbiri gerçekleÅŸmezken Washington’dan bir de olumsuz adım geldi. Bazı havalimanlarından ABD’ye yapılan direkt uçuÅŸlarda akıllı telefonlardan daha büyük boyutlardaki elektronik cihazların kabine alınması yasaklandı. Yasak, Türkiye’den ABD’ye direkt uçuÅŸ yapılan tek havalimanı olan Ä°stanbul Atatürk Havalimanı’nı da kapsıyor.

ABD İç Güvenlik Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Radikallerin uçakları düşürmek için yaratıcı yöntemler düşündüğü” belirtildi ve “DeÄŸerlendirilen istihbarata göre terörist gruplar, çeÅŸitli tüketici ürünlerine kaçak yollarla patlayıcı maddeler koyarak ticari uçuÅŸları hedef almaya devam ediyor” denildi.

Kaynak: Al Jazeera