Çöp patlamasından medeniyet inşasına

Merve Åžebnem Oruç

Böyle olunca Arap halkını suçlamak kolaylaÅŸtı; “Niye ayaklandılar? Niye Kaddafi'yi devirdiler? Niye Deraa'daki o çocuklar o duvara o yazıyı yazdı?” soruları sıradanlaÅŸtı. Aynı soruları Araplar da uzun süre kendilerine sormuÅŸtu. “Esad'ı devirelim derken DaeÅŸ geldi. DeÄŸer miydi?” ya da, “Tunus'ta Muhammed Buazizi bunca ölüm geleceÄŸini bilse kendini yakar mıydı?” Olacakları bilseler ne yaparlardı, ne kadarı sokaÄŸa çıkardı, bilinmez. Ancak ÅŸurası gerçek; haysiyetli bir yaÅŸam, özgür bir seçim, diktatörsüz bir ülke isteyen sıradan insanlar ayaklanırken sonrasını bilmiyordu. Ä°nsan gibi yaÅŸamak için sokaÄŸa çıktılar, devamı geldi. Mısır'da Mübarek devrildi; Mursi özgür seçimlerde CumhurbaÅŸkanı seçildi. EÄŸer Sisi darbe yapmasaydı, Suriye iç savaşı, Arap Baharı nasıl ÅŸekillenirdi? Libya'da Kaddafi devrildi; Hafter darbe kalkışıp ülkeyi ikiye bölmeseydi Libya iç savaÅŸa sürüklenir miydi? Esad Suriye'de Ä°ran ve Rusya'dan yardım almasaydı, PKK'dan, DaeÅŸ'ten, hatta Batı ülkelerinden destek görmeseydi, Suriye'de kim kazanırdı? Müslüman dünyanın kendi liderlerini kendilerinin seçmesine izin verilseydi bugün tablo nasıl olurdu?

Tersinden bakarsak, Türkiye'de Gezi'de, 17-25 Aralık'ta, seçimlerde ya da 15 Temmuz'da ErdoÄŸan'ı devirmeyi baÅŸarsalardı o tablo nasıl ÅŸekillenirdi? Mültecilerin bir sığınağı, Ä°slam dünyasının bir umudu olur muydu? Müslümanların de facto bir lideri kalır mıydı?

Düne bakıp kestirme cümleler kurmak, “Araplar isyan etmeseydi bunlar olmazdı” demek, “Su borusu patlamasaydı sokaklar ıslanmazdı” demek kadar komik ve kolay. YaÄŸmur yaÄŸabilirdi, nehir taÅŸabilirdi, ama sonuç yine bu olurdu. Çünkü Ä°slam dünyası zulme dayanmada doyma ve patlama noktasına gelmiÅŸti. Zincirleme reaksiyonu baÅŸlatan bir olay olmasa, bir baÅŸkası olacak, bunlar yaÅŸanacaktı. Entelektüel bozuntuların beklediÄŸi saatler süren sofistike tartışmalar yaÅŸanmasa da, gerçek ve doÄŸal arayış, olması gereken yerde, sokakta, yani toplumda çoktan baÅŸlamıştı. Bir yerde illa ki patlak verecekti.

O Müslümanlar, Ä°slam dünyası birbirine düşmüş, terörle ve iÅŸgallerle parçalanmış, zayıflamış olsa da, Arap Baharı 'kış'a çevrilirken, zamanında Sovyetler çökerken Rusların yaptığı gibi dayatılan 'Amerikan rüyası'nı tercih etmedi. Kendi deÄŸerlerine göre yaÅŸamayı, ya da ölmeyi seçti. Francis Fukuyama yanıldı; liberal demokrasi ve kapitalist pazar tüm dünyanın alternatifsiz gideceÄŸi tek yol deÄŸildi; “tarihin sonu” böyle gelmeyecekti.

Samuel Huntington'ın dediÄŸi gibi ideolojik çatışmaların yerini medeniyetler çatışması aldı; finale Batı ve Ä°slam medeniyetleri kaldı. Batı, Afganistan'da ve Irak'ta milyonlarca insanı öldürdü, ama kaybetmeye de orada baÅŸladı. Bazılarınızın güldüğünü duyuyor gibiyim; gücünün zirvesindeki Batı medeniyetinin karşısında medeniyet kimliÄŸini bile oluÅŸturamamış Ä°slam mı duracak diyorsunuz. Evet, Batı gücünün zirvesinde; ancak bundan ötesi yok, o zirvenin bir tek aÅŸağıya iniÅŸi var. Batı demografisini koruyamıyor. Nüfusu azalıyor, yaÅŸlanıyor. KurduÄŸu dünya düzeni yalpalıyor, sık sık arıza çıkarıyor, finansal krizler üretiyor. Ä°nsan hakları, adalet ve demokrasi iddiasındaki fikri altyapısından gelen lağım kokusuna dayanılmıyor. Teknoloji dediÄŸin ÅŸeyse, bugün üç yaşında çocuÄŸun bile eriÅŸebileceÄŸi, Batılı eÄŸitim almamış dahi bir gencin daha önce hiç kimsenin aklına gelmemiÅŸ yeni nesil bir ürünü icat edebileceÄŸi mesafede.

Batı medeniyeti iflas ederken, Ä°slam dünyasında ise yeniden diriliÅŸ arzusu, toplumsal arayış, demografi yükseliÅŸi ve yayılışı, Batılı sömürü düzenine karşı baÅŸkaldırı ve birikmiÅŸ bir öfke var. Ve bir hareketin baÅŸlayıp sonuca ulaÅŸması için esas ihtiyacı olan ÅŸey, yani güçlü lider, ironiktir, Huntington'ın 90'larda 'bölünmüş ülke' olarak tarif ettiÄŸi Türkiye'den yükseliyor.

Huntington Türkiye'yi bölünmüş olarak niteliyordu, zira Türkiye'nin kökleri Ä°slam medeniyetine dayanıyordu; ama dünün politik ve finansal eliti Batı medeniyetine öykünüyordu. Ama bugün Türkiye'nin elitleri ve toplum yüzünü aynı yöne çevirmiÅŸ durumda, hareket her yönden destekleniyor. Yani 'bölünmüş bir ülkenin medeniyet kimliÄŸini yeniden kazanması için' gereken temel kuruldu. Dünya Müslümanları Türkiye'yi çoktan kucakladı, geriye bir tek Ä°slam ülkelerinin elitlerinin bu gerçeÄŸi kabulü kaldı. 3-5 yıl öncesine kadar AB'ye girip Batı medeniyetinin parçası olmakla gözü boyanan Türkiye, Ä°slam dünyasında bu kadar kısa sürede bu noktaya geldiyse gerisi de elbet gelecektir. Zira taÅŸlar yerine oturmuÅŸtur. Tarih istikametini belirlemiÅŸ, engellere raÄŸmen pupa yelken yol almaktadır. Çünkü insan bunu istemektedir. Milletin iradesi Ä°slam dünyasıyla bütünleÅŸecektir.

“Bizde o ışık yok,” deyip enseyi karartanlara nereden nereye, ne kadar zamanda ve nasıl geldiÄŸimizi hatırlatmak lazım; çok deÄŸil, 25 yıl önce Türkiye nasıldı, Ä°stanbul nasıldı? Hiç unutamadığım bir olay, Ä°stanbul'un göbeÄŸi, Ãœmraniye'de Hekimbaşı çöplüğü metan gazı birikmesi sonucu patlamış, 39 kiÅŸi ölmüştü, 12'sininse cesedi dahi bulunamamıştı. 13 yaşındaydım ve metropolünde çöp patlamasıyla onlarca insanın öldüğü bu ülke için umutlanacak hiçbir ÅŸeyim yoktu. Ama bugün o Ä°stanbul dünya metropolleriyle yarışır hale, Türkiye herkesin gözünü korkutur vaziyette. Bunu yapan adamsa elinde o 'ışık'la önümüzde yürüyor. Geriye söylenmeyi kesip onu takip etmek kalıyor. Kaderimiz bizi bekliyor.

Kaynak: Yeni Åžafak