'Yara hâlâ kanıyor'

"Yaranın üstü kabuk baÄŸlar, kan durur ya, benim yaram 25 yıldır kabuk baÄŸlamadı, hâlâ kanıyor…"

Bu sözler, Yasemin Hasanova’ya ait. Yasemin Hasanova eski bir Hocalı sakini. Azeri kasabası olan Hocalı, bundan tam 25 yıl önce, 25 Åžubat gecesi Ermeni silahlı güçleri tarafından ele geçirildi, bir katliam yaÅŸandı. 613 kiÅŸi öldürüldü. Öldürülenlerin 83’ü çocuk, 106’sı kadındı.

Öldürülenler arasında o günlerde 12 yaşında olan Yasemin Hasanova'nın babası ve annesi de vardı. Anne ve babasının dışında iki dedesi, teyzesi ve teyzesinin iki çocuÄŸu da Hocalı’da hayatını kaybetti. Hasanova, iki kardeÅŸi ile birlikte, katliamdan iki hafta önce helikopterle yakınlardaki Azeri kenti AÄŸdam’a gönderildiÄŸini anlatıyor. Annesi ise babasının yanında kalmış. Yasemin Hasanova anne ve babasını en son helikoptere binerken görmüş:

"Hocalı kuÅŸatma altındaydı. Her gün toplarla bombalanıyordu. Sadece helikopter gelebiliyordu. Babam bana, 'Seni kardeÅŸlerinle beraber göndereceÄŸim, kardeÅŸlerin sana emanet' dedi. Ben 12 yaşındaydım, kardeÅŸlerim ise 10 ve 8 yaÅŸlarındaydı. 21 kiÅŸilik helikoptere 65 kiÅŸi bindik. Hatta, ben kalkarken asılı kaldım, sonradan içeri çektiler. O sırada birisi, ‘Kızı çekin çabuk vururlar’ dedi. Bu sözler hâlâ kulaklarımda.”

AÄŸdam’da amcası, üç kardeÅŸe sahip çıkmış. Ä°ki hafta sonra ise, acı haber gelmiÅŸ.

Yasemin Hasanova'un annesi babası, babaannesi ve dedesi hepsi Hocalı'da öldürüldü.

 

 

“Babam askeri okulda öğretmendi. O nedenle Hocalı’yı savunmak için savaşıyordu. Ermeni silahlı güçleri Hocalı’ya girince, babam ormanda üç gün savaÅŸmış. 29 Åžubat’ta babamın öldüğünü öğrendim. Annemden 16 yıl boyunca hiç haber alamadık. Hep, esir olduÄŸunu düşündük. 16 yıl sonra bir Rus gazetecinin çektiÄŸi fotoÄŸrafta (aÅŸağıdaki fotoÄŸraf) annemin cesedini tanıdım. Annemin hemen yanında teyzem, iki çocuÄŸuyla beraber yatıyordu. Hepsi evimizin önünde Ã¶ldürülmüştü.”

“Yaşıtlarımız oyun oynarken, biz babamızı topraÄŸa verdik. 16 yıl boyunca, bir gün annemiz döner diye bekledik. Sonra, iÅŸte o resmi gördük. Çok aÄŸladık.”

Halk kahramanı olarak ilan edilen baba Tevfik Hüseyinov'ın mezarı Bakü’ye, Åžehitler Anıtı'na taşınmış. Annesinin ise, bir mezarı dahi olmamış.

Aradan 25 yıl geçse de, Yasemin Hasanova o günleri ve acılarını hiç unutmamış. Duygularını şöyle ifade ediyor:

"Hani, yaranın üstü kabuk bağlar kan durur ya, benim yaram 25 yıldır kabuk bağlamadı, hâlâ kanıyor. Sanki, herşey dün olmuş gibi. Ben çocukluk yaşamadım, gençlik yaşamadım. Hep, kalbim acıdı."

Yasemin Hasanova'nın Azerbaycan halk kahramanı ilan edilen babası Tevfik Hüseyinov.

 

 

Yasemin Hasanova ve kardeşleri, amcalarının çocuklarıyla beraber büyümüş. Hasanova öğretmen, erkek kardeşi polis, diğer kız kardeşi de dil bilimci.

25 yıl önce, o gece

Hocalı, KarabaÄŸ’da 2 bin 605 haneli, 11 bin 356 nüfuslu bir Azeri kasabası. Ancak, Ermenilerle süren çatışmalar nedeniyle 1992 Åžubat ayında nüfusu 3 bine kadar düşmüştü. Kentten Azerbaycan’a göç olmuÅŸtu. Stratejik önemi vardı, bölgedeki tek havaalanı da Hocalı'daydı. 

Ermeni silahlı birlikleri, Hocalı’nın etrafındaki Askeran ve Hankendi kentlerini almış, geçiÅŸ güzergâhındaki Hocalı ele geçirilememiÅŸti. 1991’in Ekim ayında Hocalı tamamen abluka altına alındı. Azeri kasabası AÄŸdam ile olan karayolu da kesildi. Kente son olarak Åžubat ayının 13’ünde helikopter ile havadan yiyecek atıldı. Helikopter dahi inemiyordu. Tarihler 25 Åžubat 1992’yi gösterdiÄŸinde, güneÅŸ batar batmaz Ermeni silahlı kuvvetleri Hocalı’ya yönelik saldırıya baÅŸladılar. 

Kasabada bulunan az sayıdaki Azeri direnemedi. Ermeni silahlı güçleri Hocalı’yı ele geçirdi. Kentten göç eden Azeri siviller de yolda pusu kurulup öldürüldü. 25 Åžubat gececi baÅŸlayan saldırı 26 Åžubat günü sabaha kadar sürdü. 26 Åžubat’taki bilanço 613 ölüydü. Öldürülenlerin 83'ü çocuk, 106'sı kadındı. 487 kiÅŸi yaralandı. 1275 kiÅŸi rehin alındı. 

İnsan Hakları İzleme Örgütü, Hocalı katliamını 'en kapsamlı sivil katliam' olarak niteledi.

Kaçabilenler, bugün hâlâ Azerbaycan'da "Kaçkın" durumda. Evlerinden uzakta. Hocalı'da bugün hiç Azeri yaÅŸamıyor.